 |
| Rau sam, tên khoa học là Portulaca oleracea |
Rau sam, tên khoa học là Portulaca oleracea, thuộc họ Rau sam (Portulacaceae), sống được một năm và có chiều cao phát triển lên đến 40cm.
Thân mọng nước, trơn nhẵn, có màu hơi đỏ hoặc tím đỏ và bò sát mặt đất cùng với các lá xanh mọc xen kẽ hoặc mọc đối với nhau. Phần rễ cây rau sam gồm có rễ cái và nhiều rễ thứ dạng sợi, có khả năng chịu hạn rất tốt, thậm chí là đất nghèo dinh dưỡng.
Hoa có 5 cánh, màu vàng và đường kính hoa tới 0.6cm. Hoa nở sớm hay muộn tùy thuộc vào tình trạng mưa nhiều hay ít, nhưng thường ra hoa vào khoảng cuối mùa xuân đến giữa mùa thu. Các hạt nằm trong quả nhỏ có hình đậu và nở ra khi chúng phát triển. Thân, lá và nụ hoa của cây rau sam đều có thể dùng được
Dù gọi là rau sam nhưng cách thức phát triển của nó không khác gì loài cỏ dại, được sử dụng trong nhiều món ăn với vị hơi chua và vị mặn đặc trưng như trộn làm salad, đem luộc như các loại rau khác hoặc cách nấu tương tự như rau bi na. Ngoài ra, rau sam có chất nhầy nên cũng được thích hợp để làm món súp hoặc thịt hầm.
Tuy là rau mọc hoang nhưng rau sam chính là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền, có thể dùng để điều trị nhiều bệnh thông thường và cả bệnh mãn tính.
Y học cổ truyền Trung Quốc xem cây rau này là "vị thuốc trường thọ" và được sử dụng để chữa nhiều bệnh. Ở các nước Châu Âu, rau sam cũng rất được yêu thích. Họ coi đây là loại rau chữa bệnh.
Khi ăn rau sam, người ta tìm thấy vị thanh dịu, chua nhẹ vô cùng đặc biệt. Tuy nhiên, điều đáng trân quý nhất của rau sam chính là nguồn dinh dưỡng dồi dào.
Theo cựu đại tá, lương y đa khoa Bùi Hồng Minh (Phó Chủ tịch Hội Đông y Ba Đình, Hà Nội), rau sam còn có tên gọi khác là mã xỉ hiện, mã xỉ thái. Trong Y học cổ truyền, rau sam có vị chua, tính hàn, không có độc, kháng sinh tự nhiên, khả năng giải độc, tiêu thũng.
 |
| Rau sam là "vị thuốc trường thọ" |
Đặc biệt, lợi ích của rau sam được y học cổ truyền phân tích như sau:
Rau sam vị chua, vì vậy kích thích tiêu hóa hoạt động.
Rau sam khả năng thanh nhiệt, trị nóng do có tính hàn.
Rau sam kháng sinh tự nhiên nên có khả năng sát trùng, chữa trị mẩn ngứa ngoài da...
Rau sam khả năng tiêu thũng nên tác dụng điều trị các chứng mụn nhọt mẩn ngứa sưng đau ngoài da...
Các nghiên cứu thực hiện bởi Viện Đại học Wollongong (Úc) cho hay rau sam rất giàu chất dinh dưỡng, các acid béo không no và chất chống oxy hóa, chống lão hóa, có tác dụng rất tốt cho làn da của chị em.
Một số bài thuốc từ rau sam
 |
| Cây rau sam được dùng để chữa giun kim, giun móc, đầy bụng, hỗ trợ điều trị ung thư, bệnh trĩ, ngứa âm đạo,… |
Trị trướng bụng
Chuẩn bị 300g rau sam, rửa sạch, chia làm 2 lần, mỗi lần 150g, thái nhỏ, nấu lẫn với nước vo gạo nếp lần 2 tạo thành một thứ canh hơi sệt, ăn trong ngày.
Loại canh này tác dụng kích thích vận động của đường ruột, lưu chuyển tiêu hóa, tình trạng trướng bụng, phù thũng sẽ được giảm.
Chữa xích bạch đới (khí hư ra nhiều)
Chuẩn bị rau sam 100g, lòng trắng trứng gà 2 quả. Rau sam giã nát vắt lấy nước, thêm lòng trắng trứng vào; hấp chín. Ăn trong ngày, dùng liền 3 - 5 ngày.
Chữa tiểu buốt, tiểu ra máu
Nước ép rau sam: rau sam 100g rửa sạch để ráo, giã nát, thêm nước sôi để nguội vắt lấy 100ml, thêm ít đường trắng khuấy đều. Ngày làm 3 lần. Dùng tốt người bị viêm đường tiết niệu, mụn nhọt, lở ngứa.
Trị giun sán
Bạn có thể uống nước ép rau sam vào buổi tối trước khi đi ngủ hoặc uống vào buổi sáng, lúc chưa ăn gì, sau 4 giờ mới được ăn nhẹ. Uống liền trong 3 - 4 ngày bạn sẽ thấy bụng êm, giun có thể ra ngoài theo phân.
2 điều cấm kỵ khi ăn rau sam
Lạm dụng rau sam để chữa bệnh
Rau sam là một loại rau mọc dại, ngoại hình của chúng rất dễ nhầm lẫn với nhiều loại rau dại khác. Vì vậy trước khi sử dụng rau sam để chữa bệnh theo Đông y nên có sự tư vấn của lương y, bác sĩ để phân biệt đúng loại rau, đồng thời được kê liều lượng sử dụng phù hợp, nếu không có thể gây ra biến chứng.
Đặc biệt, nhiều lời đồn thổi rằng rau sam có tác dụng chữa bệnh ung thư. Tuy nhiên lương y Bùi Hồng Minh nhấn mạnh loại rau này chỉ có tác dụng hỗ trợ một phần nào đó chứ không thể coi là thần dược chữa ung thư. Do đó, bệnh nhân không nên lạm dụng, tin vào khả năng thần kỳ của các bài thuốc truyền miệng mà từ chối cơ hội được điều trị theo phương pháp khoa học.
Nếu thuộc nhóm người phải dùng thuốc bắc, bạn không nên ăn rau sam vì có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh.
Bà bầu không nên ăn rau sam
Rau sam tính hàn, giải độc, trừ giun sán nên gây kích thích mạnh đến tử cung. Khi ăn, tử cung co bóp dễ dẫn đến sảy thai, sinh non và nguy hiểm cho sức khỏe của phụ nữ mang thai. Đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ bà bầu không nên ăn.
Bên cạnh đó, những người bị tiêu chảy do lạnh bụng cũng không nên ăn rau sam bởi loại rau này có tính lạnh, nếu ăn nhiều sẽ làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
Cách chế biến rau sam đơn giản, hấp dẫn
Có nhiều cách để chế biến rau sam, dưới đây là một vài cách chế biến đơn giản nhưng vô cùng hấp dẫn:
Rau sam luộc
 |
Rau sam đem về bạn dùng tay ngắt lấy phần ngọn rồi rửa nhẹ nhàng dưới vòi nước lạnh, để cho ráo.
Sau đó, bắc một nồi nước sôi lên bếp, cho rau sam đã sơ chế vào luộc trong khoảng 5 - 10 phút rồi vớt ra.
Rau sam luộc có thể chấm cùng với nước mắm, vị đắng của rau hòa quyện với vị mặn của nước mắm ăn sẽ hao cơm cực kỳ.
Rau sam xào
 |
Bắc một nồi nước sôi lên bếp rồi cho rau sam đã rửa sạch vào luộc sơ trong khoảng 2 - 3 phút để khử bớt vị đắng. Sau đó vớt ra.
Tiếp đến, bạn phi một ít tỏi băm trên chảo nóng cho thơm, rồi cho rau sam đã luộc sơ vào xào ở lửa nhỏ trong 3 - 5 phút. Nêm nếm gia vị cho vừa ăn rồi cho ra dĩa.
Rau sam xào tỏi vừa thơm lại vừa đậm đà, hương vị không thua gì so với rau muống xào tỏi.
Rau sam nấu canh
 |
Nấu một nồi nước sôi lên bếp. Sau đó cho hành tây cắt mỏng và rau sam đã qua sơ chế vào nấu trong khoảng 5 - 10 phút, nêm nếm gia vị cho vừa ăn rồi tắt bếp.
Rau sam nấu canh có hương vị thanh mát, đậm đà, giải nhiệt vào những ngày hè nóng bức rất tốt.
