| Những thực phẩm ít đường chuyên gia khuyên dùng Danh sách loạt thực phẩm chức năng giả do MEDIUSA và MediPhar sản xuất Lá nho – “siêu thực phẩm” giàu dưỡng chất, ít calo và tốt cho tim mạch |
Cơn lốc quảng cáo thổi phồng thực phẩm
 |
| Sản phẩm Kẹo rau củ Kera được quảng cáo rầm rộ trong phiên livestream bán hàng. |
Trong thời gian ngắn vừa qua, mạng xã hội Việt Nam liên tục dậy sóng bởi hàng loạt tranh cãi xoay quanh vấn đề thực phẩm và cách thức quảng cáo. Gần đây nhất, cụm từ “lòng xe điếu” trở thành tâm điểm bàn luận khi nhiều người nghi ngờ món ăn được quảng bá với giá cao này thực chất chỉ là lòng heo thông thường được tiểu thương tạo hình. Thậm chí, có ý kiến cho rằng loại lòng này là hàng tồn kho, nhập về rồi chế biến lại, bởi khó có thể có đủ nguồn lòng heo loại này để cung ứng đại trà cho các nhà hàng mỗi ngày.
Sự việc càng thu hút sự chú ý khi một đoạn clip xuất hiện ghi lại cảnh chủ quán tại Hà Nội khoe bộ lòng xe điếu dài tới 40m, nặng 5,8kg, được cho là lấy từ một con heo cái hơn 100kg. Hình ảnh này cùng những lời quảng cáo đi kèm đã khiến dư luận nghi ngờ về nguồn gốc và chất lượng thực sự của món ăn. Người đứng sau các video quảng cáo này là TikToker nổi tiếng với biệt danh “Thế Lòng Se Điếu Ngô Quyền Thế”, chủ quán Lòng Chát có cơ sở tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.
Sau khi clip lòng xe điếu dài 40m gây sốt, nhiều video cũ của anh cũng bị cư dân mạng “đào lại”. Trong một video, anh trực tiếp kiểm tra chất lượng bộ lòng sống mới nhận bằng cách khứa thử và dùng miệng nếm ngay miếng lòng sống, gây không ít băn khoăn, thậm chí e ngại về cách xử lý thực phẩm. Trước phản ứng dữ dội của cộng đồng, đoàn kiểm tra liên ngành an toàn thực phẩm quận Cầu Giấy (Hà Nội) đã tiến hành làm việc tại cơ sở Lòng Chát, số 18 Trần Thái Tông vào sáng 8/5/2025.
Chủ quán cho biết cửa hàng chuyên chế biến các món lòng, không chỉ riêng lòng xe điếu. Về bộ lòng dài 40m gây tranh cãi, chủ quán thừa nhận đây là hình ảnh đăng tải từ năm 2024 và có “nói hơi quá” khi thực tế bộ lòng chỉ dài khoảng 25-27m. Ông cũng khẳng định bộ lòng được đặt từ một con lợn nái trên 200kg của một tiểu thương tại phường Định Công, quận Hoàng Mai, nhưng chưa xuất trình được giấy tờ chứng minh nguồn gốc rõ ràng. Hiện cơ sở chỉ cung cấp hợp đồng nhập thực phẩm từ một cá nhân tại huyện Thường Tín, chưa có hồ sơ đầy đủ từ cơ sở giết mổ, nên đoàn kiểm tra đã yêu cầu bổ sung hồ sơ, giấy tờ liên quan cho UBND quận Cầu Giấy.
Trong khi đó, quán Lòng Chát tại TP. Hồ Chí Minh (đường Hồng Lạc, quận Tân Bình) đã treo băng rôn tạm ngừng hoạt động. Chủ quán cũng đăng tải lời xin lỗi trên fanpage chính thức, đồng thời làm rõ Ngô Quyền Thế chỉ là nhân sự phụ trách truyền thông, không phải chủ quán. Người này thừa nhận có thiếu sót trong khâu kiểm soát nội dung truyền thông và đã kiểm điểm Ngô Quyền Thế vì “sử dụng biện pháp nói quá không đúng lúc”, gây hiểu nhầm về tính xác thực của bộ lòng.
Không chỉ dừng lại ở đây, một quán bún bò Huế tại quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, cũng đang chịu nhiều chỉ trích do bảng quảng cáo gây tranh cãi với câu slogan: “Ở đây có bán bún bò Huế ngon hơn cả mẹ bạn”. Phần lớn cư dân mạng đánh giá cách quảng cáo này là “phản cảm” và “vô văn hóa”, khiến nhiều người quyết định không ghé quán. Đại diện quán cho biết đây là lỗi in thiếu chữ “nấu”, đúng ra câu đầy đủ là “Ở đây có bán bún bò Huế ngon hơn cả mẹ bạn nấu”. Họ thừa nhận sự chủ quan, thiếu sót trong khâu kiểm soát và đã nhanh chóng gỡ bỏ bảng quảng cáo gây hiểu lầm khi nhận được phản hồi. Sự việc khiến lượng khách đến quán giảm đáng kể.
Bên cạnh những sự việc đã nêu, ba cái tên được nhắc đến nhiều gần đây – kẹo Kera, tổ yến Hằng Du Mục và sữa giả – đã trở thành minh chứng điển hình cho thực trạng quảng cáo gây hiểu lầm, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe người tiêu dùng. Đáng chú ý, sản phẩm thực phẩm bổ sung SUPERGREENS GUMMIES (kẹo rau củ Kera), do Công ty Cổ phần Tập đoàn Chị em Rọt công bố và sản xuất tại Công ty Cổ phần ASIA LIFE, từng gây tranh cãi khi được nhiều người nổi tiếng như Hằng Du Mục, Quang Linh Vlogs và Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên quảng bá, thậm chí khẳng định “một viên kẹo tương đương một đĩa rau.”
Tuy nhiên, kết quả kiểm nghiệm cho thấy 1 hũ kẹo Kera (30 viên) chỉ chứa 0,51g chất xơ, tương đương mỗi viên chỉ có 0,017g chất xơ – con số rất thấp so với 2,6g chất xơ trong một quả chuối hay 1,5g trong 100g rau muống. Để đạt lượng chất xơ tương đương rau muống, người dùng phải ăn hơn 90 viên kẹo, đồng thời nạp vào lượng đường lên tới 68g – vượt mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới và Bộ Y tế Việt Nam.
Không kém phần đáng lo, sản phẩm tổ yến của Hằng Du Mục từng được quảng bá rầm rộ với lời giới thiệu như “tổ yến A5 nguyên chất, rút lông kỹ lưỡng, không pha tạp,” bán với giá khoảng 188.000 đồng cho 6 hũ, mỗi hũ 70ml. Tuy nhiên, sau các livestream quảng cáo cuối năm 2024, nhiều khách hàng và chuyên gia trong ngành nghi ngờ về hàm lượng yến thực tế và chất lượng sản phẩm. Một số ý kiến cho rằng sản phẩm không có hương vị đặc trưng của tổ yến nguyên chất, kết cấu lỏng lẻo, thậm chí nghi ngờ pha gelatin hoặc tinh bột.
Đáng chú ý, sản phẩm này chủ yếu được phân phối qua các kênh online, nhưng còn nhiều băn khoăn về tính minh bạch nguồn gốc, nhà sản xuất và mã số doanh nghiệp. Một số khách hàng phản ánh khi quét mã QR trên bao bì nhận được thông báo “không tồn tại” hoặc được dẫn đến các trang web trống. Các chuyên gia cảnh báo việc sử dụng tổ yến không rõ nguồn gốc hoặc pha tạp trong thời gian dài không chỉ gây lãng phí tài chính mà còn tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe như rối loạn tiêu hóa, suy giảm chức năng thận và hệ miễn dịch.
Song song đó, tình trạng sữa bột “hàng ngoại” không rõ nguồn gốc cũng tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội. Những sản phẩm này thường được quảng cáo là “nhập khẩu từ New Zealand” hay “xách tay từ Úc” với mức giá cao, nhưng lại thiếu hóa đơn, chứng từ và công bố chất lượng đi kèm. Nhiều mẫu bị phát hiện dùng bao bì nhái thương hiệu nổi tiếng, thậm chí in sai chính tả trên vỏ hộp, cho thấy sự cẩu thả và gian dối trong sản xuất.
Điều đáng lo ngại là không ít phụ huynh tin tưởng nhãn mác ngoại đã mua cho con dùng, dẫn đến một số trẻ xuất hiện triệu chứng nôn trớ, tiêu chảy kéo dài, suy dinh dưỡng và dị ứng. Trước thực trạng này, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã cảnh báo người tiêu dùng không nên mua sữa bột không rõ nguồn gốc xuất xứ qua mạng xã hội dù được giới thiệu bởi người nổi tiếng hay influencer có lượng theo dõi lớn.
Nhìn chung, những sự việc này không chỉ khiến người tiêu dùng hoang mang mà còn là hồi chuông cảnh báo về công tác kiểm soát thị trường và đạo đức truyền thông sản phẩm. Khi niềm tin bị biến thành công cụ thương mại, việc khôi phục uy tín không chỉ là trách nhiệm của doanh nghiệp mà còn là bài toán lâu dài dành cho cơ quan quản lý và chính người tiêu dùng – những người cần trang bị sự tỉnh táo trong từng quyết định mua sắm giữa thời đại số đầy biến động.
Pháp luật chưa đủ sức răn đe
 |
| Hành vi quảng cáo sai sự thật về thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng, đồ uống, sữa… có thể bị xử lý theo Điều 197 Luật An toàn thực phẩm, Điều 8 Luật Quảng cáo và Điều 51 Nghị định 38/2021/NĐ-CP với mức phạt lên đến 100 triệu đồng và buộc tháo gỡ nội dung vi phạm. |
Luật sư Nguyễn Đức Hùng (Phó Trưởng phòng Tranh tụng, Công ty Luật TGS) cho rằng hành vi quảng cáo sai sự thật trong lĩnh vực thực phẩm không chỉ vi phạm hành chính mà còn gây ra rủi ro lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Đặc biệt, trong thời đại công nghệ số, việc lan truyền thông tin sai lệch càng dễ dàng và khó kiểm soát hơn bao giờ hết.
Theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP, hành vi vi phạm về an toàn thực phẩm có thể bị phạt hành chính lên đến 200 triệu đồng, kèm theo các biện pháp bổ sung như tiêu hủy hàng hóa vi phạm, thu hồi giấy chứng nhận, đình chỉ hoạt động. Tuy nhiên, mức phạt này bị đánh giá là còn quá nhẹ so với lợi nhuận mà những cơ sở vi phạm có thể thu về.
Trong những trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, luật hình sự hoàn toàn có thể được áp dụng. Cụ thể, Điều 317 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định người cung cấp, chế biến thực phẩm gây tổn hại đến sức khỏe người tiêu dùng có thể bị phạt tù từ 1 năm đến tù chung thân, tùy mức độ vi phạm.
Ngoài ra, hành vi quảng cáo sai sự thật về thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng, đồ uống, sữa… có thể bị xử lý theo Điều 197 Luật An toàn thực phẩm, Điều 8 Luật Quảng cáo và Điều 51 Nghị định 38/2021/NĐ-CP với mức phạt lên đến 100 triệu đồng và buộc tháo gỡ nội dung vi phạm.
Vấn đề cốt lõi là việc thực thi chưa thực sự nghiêm minh. Khó khăn trong khâu chứng minh hậu quả, truy xuất nguồn gốc, cũng như sự thiếu chặt chẽ trong kiểm tra, giám sát khiến nhiều vụ việc chỉ dừng lại ở mức xử phạt hành chính.
Luật sư Nguyễn Đức Hùng nhấn mạnh: “Đây là hành vi mang tính giết người thầm lặng, nếu chỉ xử lý hành chính thì doanh nghiệp vi phạm sẽ coi đó là chi phí kinh doanh. Đã đến lúc cần áp dụng chế tài hình sự nghiêm minh, xử lý điển hình một số vụ để răn đe”.
Ông cũng đề xuất áp dụng các biện pháp như: tịch thu toàn bộ lợi nhuận bất hợp pháp, đình chỉ hoạt động dài hạn, công khai danh tính vi phạm trên phương tiện truyền thông và xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc từ trang trại đến bàn ăn.
Hiện nay, việc quản lý an toàn thực phẩm được phân chia cho ba bộ: Bộ Y tế (giám sát tiêu dùng), Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (quản lý sản xuất, chế biến), Bộ Công Thương (kiểm soát lưu thông). Tuy nhiên, thực tế cho thấy còn nhiều điểm chồng chéo, phân tán và thiếu phối hợp, khiến công tác quản lý thiếu hiệu quả.
Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra hậu kiểm, ứng dụng công nghệ vào truy xuất nguồn gốc, công khai danh sách vi phạm và bảo vệ người tố giác. Chỉ khi những biện pháp ấy được thực thi một cách nghiêm túc và toàn diện, quyền được sử dụng thực phẩm an toàn của người dân mới thực sự được bảo vệ.
