Khởi nguồn từ ý tưởng đa dạng sản phẩm từ cây sen, gắn với thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới kiểu mẫu, với chủ trương tạo cảnh quan thiên nhiên đặc trưng của quê Bác, người dân xã Kim Liên đã từng bước mở rộng diện tích trồng sen trên những vùng đầm lầy, ruộng sâu trũng kém hiệu quả, tạo nguồn nguyên liệu cho một dự án mang tính bền vững ngay trên chính mảnh đất quê hương.
: Chèo thuyền thu hái sen vào sáng sớm
Năm 2018 Hợp tác xã nông nghiệp Sen Quê Bác được thành lập, ban đầu có 17 thành viên, với số vốn 10,6 tỷ đồng, ngành nghề kinh doanh chủ yếu là trồng, chăm sóc, cung ứng các giống sen; chế biến sâu các sản phẩm về sen, gồm: Các loại trà sen (trà hoa sen, trà lá sen...), nhóm sản phẩm từ hạt: hạt sen tươi, hạt sen sấy khô, sữa hạt sen; kim chi sen, củ sen muối; hương sen... Mặc dù mới đi vào hoạt động nhưng các sản phẩm từ sen của HTX Sen Quê Bác đã bắt đầu khẳng định chỗ đứng trên thị trường, hứa hẹn là một trong những thương hiệu chủ lực trong Chương trình OCOP của huyện Nam Đàn.
Bước vào hoạt động với nhiều khó khăn thử thách, đặc biệt là nguồn nguyên liệu còn ở mức khiêm tốn, các hộ dân trồng sen chủ yếu sử dụng các giống sen địa phương, lâu năm, chất lượng còn hạn chế, mỗi năm chỉ 1 mùa. Tuy nhiên, với sự nhanh nhạy, chủ động bằng những bước đi hợp lý, có sự đồng hành của chính quyền địa phương từ xã đến huyện, những khó khăn ấy dần được khắc phục.
Sen sau khi thu hoạch được tập kết trên bờ
Ngoài ổn định diện tích trồng sen của HTX là 12,5ha. HTX đã cung ứng nguồn giống, hướng dẫn kĩ thuật cho bà con mở rộng gần 30 ha diện tích trồng sen, giao khoán tới các hộ dân. Để lựa chọn các loại sen phù hợp với khí hậu, chất đất, tạo vẻ đẹp, đồng thời đa dạng, phong phú các giống sen. Trồng thử nghiệm thành công 52 giống, trong đó 15 giống nội địa, 37 giống ngoại, nhiều giống sen quý hiếm được trồng thành công như: sen ngàn cánh, sen đỏ Bắc Kinh, sen Quan Âm,...
Bên cạnh đó, HTX đầu tư dây chuyền, máy móc, thiết bị hiện đại, đồng bộ để chế biến sâu các sản phẩm từ sen. Với vai trò thu mua nguồn nguyên liệu, để đảm bảo chất lượng nguồn nguyên liệu đầu vào, cùng việc hướng dẫn, hỗ trợ trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh cho cây sen, đồng thời cử cán bộ về tận hộ giúp dân trồng các loại giống mới. Tuy nhiên, nguyên liệu đầu vào cho HTX vẫn chưa đủ đáp ứng cho nhu cầu của thị trường. Định hướng trong thời gian tới, không chỉ có diện tích Sen trên địa bàn, HTX sẽ phát triển mở rộng ra ngoài huyện nhằm quy hoạch 1 số diện tích nhất định để phát triển sản phẩm từ sen.
Quá trình ướp Trà sen
Sản phẩm trà ướp bông sen, là những giống sen được lựa chọn như sen Bách Diệp (Hồ Tây), Bạch Liên (Sen Huế), sen Đồng Tháp, sen Tứ Thời và Newbrocad. Đây là những giống sen nổi tiếng ở Việt Nam, có hương thơm vô cùng quyến rũ. Quy trình sản xuất trà ướp bông sen được thực hiện nghiêm ngặt, công phu trong từng công đoạn. Nguyên liệu được lựa chọn kỹ lưỡng từ những đầm sen không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Hoa sen được thu hái mang về cắm vào nước, sau đó nhẹ nhàng tách cánh hoa và bỏ vào khoảng 12g trà Shan Tuyết đã được ủ hương trước với gạo sen. Theo đánh giá của Hiệp hội chè Việt Nam thì trà Shan tuyết Nghệ An được thừa hưởng khí hậu núi cao quanh năm mát mẻ của Kỳ Sơn, búp trà to, phủ 1 lớp trắng nhẹ như tuyết; được sản xuất theo phương pháp truyền thống, hoàn toàn không sử dụng hương liệu, thuốc bảo vệ thực vật; khi pha nước trà màu vàng đượm như màu của mật ong, thanh vị và có tách dụng giải độc cho cơ thể.
Sản phẩm Trà sen sau khi ướp
Sau khi bỏ trà vào bông sen, tiến hành chọn lá bánh tẻ chụp bông hoa lại và quấn bằng dây giang để giữ hương, sau 24h mở lá ra và đưa vào sấy thăng hoa từ - 45 độ rồi đột ngột tăng nhiệt độ như vậy hương vị của trà không bị mất đi, để sản phẩm tối ưu thường phải mất 3 ngày 3 đêm. Một sản phẩm Trà ướp bông sen có chất lượng phải đạt 3 tiêu chí: Màu sắc - Hương thơm - Hậu vị của trà, hương sen khiến người uống trong lòng thư thái.
Với quy mô, số lượng sản phẩm còn hạn chế nên thị trường của HTX Sen Quê Bác mới chỉ có mặt ở các điểm Khu di tích Kim Liên và một số cửa hàng ở Đà Nẵng, Hà Nội. Tham gia chương trình OCOP-Mỗi xã một sản phẩm đã tạo thêm những bước tiến vững chắc, không chỉ để mở rộng thị trường mà còn là cách để HTX Sen Quê Bác khẳng định chất lượng, nâng tầm thương hiệu. Tất cả các sản phẩm đều được đóng gói đẹp mắt, có nhãn mác.
Thời gian gần đây, mô hình du lịch trải nghiệm thân thiện với thiên nhiên của HTX Sen Quê Bác đi vào phục vụ du khách khi về với Làng Sen – Kim Liên. Cùng với đó các hoạt động ẩm thực về sen được HTX tổ chức vào các dịp lễ hội, đặc biệt là lễ hội Làng Sen hàng năm, đúng vào dịp kỷ niệm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu. Đây được xem như là dịp để cho sản phẩm trà sen quê Bác vươn mình mở rộng ra nhiều thị trường tại Việt Nam.
Tống Bính
