Cây Xuyến Chi hay còn gọi là cây Đơn Buốt có tên khoa học là Bidens pilosa, được mọc ở những bãi đất trống, ven đường, ven mương, đồng cỏ… trên khắp các tỉnh thành từ Bắc vào Nam của Việt Nam.
Cây có thân tròn, có lông và có thể phát triển đến độ cao khoảng 1m. Hoa thường nở suốt quanh năm với đặc điểm gồm năm cánh hoa màu trắng và nhụy hoa màu vàng. Các hạt được phát triển từ nhụy hoa, sau đó bay theo gió đến những nơi có điều kiện tốt để phát triển thành cây con.
Theo Đông y, cây hoa Xuyến Chi có vị đắng và tính bình (mát), hơi cay nhẹ, có công dụng thanh nhiệt, giải độc cơ thể và có tác dụng điều trị một số bệnh.
Ngoài ra, các thành phần hoạt chất trong cây xuyến chi gồm: Nước 9,8%, Acetone 2,8%, Methanol: 8,6%, Magie 2,3%, Mangan 2,2%, Photpho 1,6%, Crom 1,2%, Canxi 1,1%, Kẽm 0,03%, Sắt 0,02% chứa trong cây hoa Xuyến Chi.
Một số công dụng của cây hoa Xuyến Chi đối với sức khỏe
Cây hoa Xuyến Chi có công dụng để điều trị các bệnh như viêm họng, sưng họng phát sốt, viêm ruột, tiêu chảy, kiết lỵ hay các bệnh ngoài da như dị ứng, mày đay, ngứa, làm giảm các triệu chứng của đái tháo đường hiệu quả nhờ cytopoloyne và polyynes có trong cây. Ngoài ra, tinh dầu của cây có tác dụng chống oxy hóa mạnh và có tác kháng khuẩn, kháng nấm.
Dưới đây là một số bài thuốc dân gian từ cây hoa Xuyến Chi:
Chữa bệnh về tiêu hóa: Cắt lấy cả cây rồi cắt ra từng khúc ngắn, sau đó đem đi phơi khô và sắc lấy nước uống hằng ngày sẽ chữa trị được một số bệnh tiêu hóa như tiêu chảy, kiết lỵ.
Chữa bệnh đau lưng do hoạt động quá sức: Dùng 150 gram xuyến chi cùng với 250 gram đại táo sắc với 1 lít nước. Đến khi nước cạn còn 500ml thì chắt ra chia đều thành 3 lần uống. Để người bệnh dễ uống hơn có thể cho thêm mật ong vào.
Chữa trị viêm thận: Hấp cách thủy 15 gram cây hoa xuyến chi giã nát cùng với 1 quả trứng gà để ăn hằng ngày sẽ có tác dụng chữa trị được bệnh viêm thận.
Chữa viêm họng: Dùng 15 gram xuyến chi, 15 gram sài đất, 15 gram kim ngân hoa, 15 gram cam thảo đất, 15 gram lá hung chanh đem sắc lấy nước uống hàng ngày sau mỗi bữa ăn 20 phút. Mỗi ngày nên uống 2 lần khi còn ấm.
Lưu ý: Cây Xuyến Chi có nhiều công dụng đối với sức khỏe, tuy nhiên bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hoặc bác sĩ trước khi sử dụng loại dược liệu này để điều trị bệnh, đồng thời còn phải tuân nghiêm ngặt theo chỉ dân của bác sĩ.
Lê Đình Dũng - Lê Vũ Kiều Hoa
