Thường, cây bồn bồn có nhiều tại miền Tây, đặc biệt là Cà Mau. Từ tháng 6 đến tháng 11 hằng năm là mùa của chúng, đây cũng là thời điểm người dân bắt đầu thu hái, dùng bồn bồn để chế biến món ăn, hoặc làm vị thuốc với tác dụng chữa bệnh hiệu quả.
 |
| Cây bồn bồn |
Cây bồn bồn còn có tên gọi khác là thủy hương bồ, hương bồ thảo, cỏ nến, cỏ lác... Tên khoa học là Typha orientalis G.A,... thuộc họ Hương bồ (Typhaceae).
Nhìn qua, bồn bồn rất giống với cây cói, chiều cao thân cây từ 100 – 200cm. Lá cây nhỏ, dài, màu xanh như lá lúa, hơi giống lá sả. Hoa bồn bồn giống đuôi mèo, thuộc loại đơn tính, nằm trên cùng một trục, hoa đực ở trên có lông ngắn màu vàng nâu, hoa cái ở dưới có lông màu nâu nhạt.
Khi thu hái cây bồn bồn, cắt lấy hoa đực phơi khô, giã nhỏ, rây lấy phấn hoa, đem phơi lại lần nữa.
Loại phấn hoa sau khi thu về được gọi với cái tên bồ hoàng, nếu để nguyên như thế gọi là sinh bồ hoàng, đem sao đen gọi là hắc bồ hoàng. Bồ hoàng có tính bình, vị ngọt, không mùi, không vị, có khả năng tác động đến các kênh Can, Tâm bào và Tỳ, có tác dụng hóa ứ, chỉ huyết, lợi tiểu, giảm huyết áp, cầm máu, giảm nhịp tim,...
Ngoài ra, phần rễ non của cây cũng có thể làm thuốc với tên bồ nhược. Rễ có vị ngọt, tính mát, giúp thanh nhiệt, lương huyết giúp thanh nhiệt, tiêu thũng,...
 |
| Ngoài chế biến món ăn, bồn bồn còn có thể dử dụng làm thuốc |
Tham khảo một số bài thuốc chữa bệnh từ bồn bồn:
Tai chảy mủ: Dùng bồn bồn phơi khô tán bột rắc vào tai.
Chảy máu cam: Dùng thanh đại cùng bồn bồn sao đen, sắc lấy nước uống.
Nếu chảy máu cam lâu ngày, dùng cây bồn bồn tán mịn kết hợp cùng bột hoa thạch lựu (theo tỷ lệ 3:1) hòa trong nước. Ngày uống 2 lần vào buổi sáng và tối, mỗi lần 4g.
Kích thích lưu thông máu, kháng viêm: Dùng 4 - 8g phấn hoa bồn bồn đem sắc uống hoặc nuốt thuốc bột với nước đun sôi để nguội.
Hỗ trợ điều trị bệnh thổ huyết: Lấy 4 - 8g hắc bồ hoàng uống với nước đun sôi để nguội.
Chữa đi ngoài ra máu: Dùng phấn hoa cây bồn bồn sai đen. Để sử dụng, lấy 4 – 8g uống cùng nước ép củ cải hoặc nước cốt lá sen.
Chữa nôn ra máu, tiểu tiện ra máu: Hắc bồ hoàng tán bột mịn. Mỗi lần lấy 4g uống chung với nước cốt sinh địa.
Hỗ trợ điều trị bệnh xuất huyết tử cung: Sử dụng bồ hoàng và liên phòng mỗi vị 15g. Cả hai đem sao cháy đen thành than, sắc với 300ml nước uống hết trong ngày.
Trường hợp bị xuất huyết tử cung gây suy nhược cơ thể nặng thì bổ sung thêm các vị ngải thảo 30g, đảng sâm 24g, sắc uống.
 |
| Khi thu hái cây bồn bồn, cắt lấy hoa đực phơi khô, giã nhỏ, rây lấy phấn hoa... |
Lưu ý khi dùng cây bồn bồn
Bồn bồn rất nhanh chín. Vì vậy khi chế biến món ăn không nên đun nấu quá lâu làm mất chất dinh dưỡng và vị giòn tự nhiên của nó.
Người có thể âm hư và trường hợp không bị ứ huyết tránh dùng bồ hoàng dược liệu
Người bị dị ứng với một trong các thành phần của cây bồn bồn tránh dùng dưới bất kỳ hình thức nào
* Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh nên tham vấn ý kiến chuyên gia, bác sĩ chuyên khoa trước khi sử dụng vào mục đích điều trị bệnh.
