| Việt Nam – Campuchia: Xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị, ổn định và hợp tác phát triển |
Thương mại tiểu ngạch và những rủi ro kéo dài
 |
| Thúc đẩy thương mại chính ngạch, hiện đại hóa hạ tầng logistics và kiểm soát chặt biên giới sẽ tạo nền tảng bền vững cho quan hệ thương mại Việt Nam – Campuchia. |
Trong những năm qua, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Campuchia đã tăng trưởng nhanh chóng, trở thành một trong những điểm sáng trong hợp tác kinh tế song phương. Lãnh đạo cấp cao hai nước đặt mục tiêu đạt mốc 20 tỷ USD trong thời gian tới, đồng thời thúc đẩy các dự án hạ tầng kết nối quan trọng như đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Phnom Penh, mở thêm các đường bay thẳng và kết nối du lịch biển. Đây là nền tảng thuận lợi để quan hệ kinh tế - thương mại phát triển.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực, hoạt động mua bán tiểu ngạch ở khu vực biên giới vẫn chiếm tỷ trọng lớn, gây ra nhiều hệ lụy. Hàng hóa trao đổi chủ yếu thông qua chợ biên giới, các lối mở và tuyến đường tạm, không có hợp đồng chính thức, dẫn đến khó kiểm soát về chất lượng, số lượng và giá trị giao dịch. Điều này không chỉ khiến Nhà nước thất thu thuế, mà còn làm gia tăng nguy cơ rủi ro cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.
Các chuyên gia cảnh báo, thương mại tiểu ngạch kéo dài sẽ tạo ra mặt bằng kinh doanh thiếu minh bạch, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng Campuchia với hàng Việt. Cộng đồng doanh nghiệp cũng không thể xây dựng chiến lược phân phối, thương hiệu bài bản khi hoạt động xuất khẩu còn phụ thuộc quá nhiều vào hình thức mua bán nhỏ lẻ, ngắn hạn. Trong khi đó, cạnh tranh từ hàng hóa Trung Quốc và nhiều quốc gia khác đang ngày càng mạnh mẽ, đòi hỏi hàng Việt phải có chỗ đứng vững chắc hơn.
Một thách thức khác là tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ vẫn diễn biến phức tạp tại khu vực biên giới hai nước. Với đường biên dài, nhiều lối mở, lực lượng chức năng khó kiểm soát triệt để, dẫn đến những tác động tiêu cực đến ngân sách và hoạt động thương mại hợp pháp. Nếu không có giải pháp mạnh mẽ, thương mại song phương khó đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững.
Đẩy mạnh chính ngạch và siết chặt kiểm soát biên giới
 |
| Hoạt động sản xuất hàng xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam vẫn gặp nhiều rủi ro khi tiêu thụ qua đường tiểu ngạch, thiếu hợp đồng chính thức và khó xây dựng thương hiệu tại thị trường Campuchia. |
Để khắc phục những bất cập từ thương mại tiểu ngạch, giải pháp quan trọng hàng đầu là chuyển nhanh sang hình thức chính ngạch, giúp minh bạch hóa giao dịch và bảo đảm quyền lợi cho doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng. Theo ông Đỗ Việt Phương, Tham tán thương mại Việt Nam tại Campuchia, điều này không chỉ giúp quản lý tốt hơn mà còn mở ra cơ hội xây dựng thương hiệu hàng Việt tại Campuchia.
Doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tham gia các kênh thương mại chính thống, ký kết hợp đồng dài hạn với đối tác Campuchia, thay vì phụ thuộc vào kênh mua bán nhỏ lẻ qua biên giới. Các mặt hàng xuất khẩu tiềm năng gồm hàng tiêu dùng, hàng chế biến ở nhiều phân khúc, vật liệu xây dựng, máy móc, nông cụ và hàng thủ công mỹ nghệ phục vụ du lịch. Đa dạng hóa sản phẩm, tập trung vào chất lượng và giá trị gia tăng sẽ giúp hàng Việt nâng cao sức cạnh tranh.
Song song với nỗ lực từ phía doanh nghiệp, hai Chính phủ cần tiếp tục phối hợp nâng cấp hạ tầng logistics, xây dựng kho bãi, trung tâm phân phối và chợ biên giới hiện đại. Việc phát triển hệ thống này không chỉ giúp kiểm soát hàng hóa tốt hơn mà còn tạo điều kiện cho thương mại chính ngạch phát triển. Bên cạnh đó, các chương trình xúc tiến thương mại, kết nối doanh nghiệp hai nước cũng cần được đẩy mạnh, nhằm tăng tính gắn kết và hiểu biết lẫn nhau trong kinh doanh.
Một giải pháp khác là siết chặt kiểm soát biên giới, quyết liệt phòng chống buôn lậu và gian lận thương mại. Đây là nhiệm vụ đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng của hai nước. Khi môi trường kinh doanh minh bạch hơn, doanh nghiệp sẽ có thêm niềm tin để đầu tư lâu dài, góp phần gia tăng kim ngạch thương mại chính thức.
Về dài hạn, việc kết hợp thương mại với đầu tư sản xuất tại Campuchia cũng là hướng đi khả thi. Doanh nghiệp Việt có thể tận dụng nguồn lao động và ưu đãi chính sách tại sở tại để xây dựng cơ sở sản xuất, vừa đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa Campuchia, vừa mở rộng xuất khẩu sang các nước trong khu vực. Đây là giải pháp vừa giúp giảm phụ thuộc vào tiểu ngạch, vừa gia tăng giá trị cho quan hệ hợp tác kinh tế Việt Nam – Campuchia.
Thương mại tiểu ngạch đã và đang tạo ra nhiều rủi ro trong quan hệ kinh tế Việt Nam – Campuchia. Chuyển sang chính ngạch, nâng cấp hạ tầng, siết chặt kiểm soát biên giới và đẩy mạnh xúc tiến thương mại là những giải pháp then chốt để khắc phục hạn chế này. Khi nền tảng minh bạch được củng cố, thương mại song phương sẽ có cơ hội phát triển bền vững, hướng tới mục tiêu kim ngạch 20 tỷ USD như kỳ vọng của lãnh đạo hai nước.
