| Bộ Y tế đề xuất phân cấp 4 thủ tục an toàn thực phẩm Chất lượng yến sào và bài toán chống hàng giả Bộ Y tế khuyến nghị 4 bước chọn bánh Trung thu sạch, ngon, chuẩn |
Đây là một trong những vấn đề cốt lõi được đưa ra tại Tọa đàm “Nâng cao chất lượng, an toàn thực phẩm nông sản trong nước - Chinh phục người tiêu dùng Việt” do Báo Tiền Phong tổ chức sáng 23/9.
 |
| Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Phương Anh |
Sự kiện quy tụ các nhà quản lý, chuyên gia, hiệp hội và doanh nghiệp để cùng nhìn thẳng vào thực trạng và tìm kiếm giải pháp cho bài toán an toàn thực phẩm, một vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng và uy tín quốc gia.
Từ sản xuất manh mún đến thị trường thiếu kiểm soát
Phát biểu tại tọa đàm, ông Lê Minh Toản, Phó Tổng Biên tập Báo Tiền Phong, đã chỉ ra một nghịch lý: trong khi những lô sầu riêng, thanh long, tôm, cá mang thương hiệu Việt đã có mặt tại các siêu thị châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, thì thị trường nội địa lại tràn lan các sản phẩm không rõ nguồn gốc, dư lượng hóa chất cấm, giả mạo nhãn mác VietGAP.
Tình trạng này không chỉ gây hệ lụy cho sức khỏe người dân mà còn làm xói mòn niềm tin, ảnh hưởng tiêu cực đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính.
Gốc rễ của vấn đề bắt nguồn từ khâu sản xuất. Theo ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Việt Nam có khoảng 10 triệu hộ nông dân với 1,15 triệu ha rau và 1,3 triệu ha cây ăn quả. Tuy nhiên, diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn còn quá khiêm tốn.
Số liệu công bố năm 2024 cho thấy, tổng diện tích được chứng nhận VietGAP mới đạt khoảng 150.000 ha. Đáng chú ý, đối với rau – mặt hàng tiêu dùng thiết yếu hàng ngày – diện tích đạt chuẩn chỉ hơn 8.000 ha, tức chưa đến 1% tổng diện tích canh tác.
Con số này là một minh chứng rõ nét cho thấy sản xuất an toàn vẫn chưa trở thành xu hướng chủ đạo. Dù đã có chính sách khuyến khích từ hơn một thập kỷ qua, việc áp dụng VietGAP vẫn mang tính tự nguyện và quy mô còn nhỏ lẻ, phân tán.
Bên cạnh sản xuất, hệ thống phân phối cũng bộc lộ nhiều lỗ hổng. Ông Bùi Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, cả nước có hơn 8.200 chợ truyền thống. Nếu tại các siêu thị, công tác đảm bảo an toàn thực phẩm được chú trọng thì tại các chợ truyền thống, việc kiểm soát gặp vô vàn khó khăn, truy xuất nguồn gốc gần như bất khả thi.
 |
| Diện tích rau trồng theo tiêu chuẩn VietGAP chưa tới 1%. |
Ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhấn mạnh thêm về vấn đề dư lượng hóa chất. Ông cho rằng các sản phẩm bảo vệ thực vật cần phải được quản lý theo đơn, không thể để mua bán tùy tiện. Việc thiếu kiểm soát từ gốc, cộng với các kênh bán hàng nhỏ lẻ, tự phát càng làm gia tăng rủi ro.
Lối đi nào cho nông sản "ngon và lành"?
Trước thực trạng đáng báo động, các chuyên gia và nhà quản lý đã đề xuất nhiều giải pháp mang tính đột phá, không chỉ tập trung vào kiểm soát mà còn hướng đến sự thay đổi căn cơ trong tư duy và cách làm.
Theo PGS. TS Nguyễn Duy Thịnh, chuyên gia công nghệ thực phẩm, giải pháp bền vững là "hãy để người nông dân tự kiểm soát mình" bằng cách nâng cao nhận thức và kiến thức cho họ. "Người nông dân không vô nhân đạo... mà do họ không biết, hoặc không hiểu", ông Thịnh phân tích. Vì vậy, cần đẩy mạnh tuyên truyền để nông dân tự giác sản xuất an toàn.
Về phía quản lý nhà nước, một sự thay đổi lớn đang diễn ra. Ông Bùi Bá Chính, Giám đốc Trung tâm Mã số mã vạch quốc gia, cho biết Luật Chất lượng Sản phẩm, Hàng hóa (sửa đổi) sẽ chuyển trọng tâm từ tiền kiểm sang hậu kiểm, đồng thời thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.
Các giải pháp như truy xuất nguồn gốc bắt buộc, ghi nhãn điện tử và "hộ chiếu số" cho sản phẩm sẽ tạo ra một hệ thống giám sát minh bạch. Điển hình như tại Hà Nội, việc ứng dụng mã QR đang được triển khai, giúp người tiêu dùng dễ dàng kiểm chứng thông tin sản phẩm.
Bên cạnh đó, vai trò của doanh nghiệp cũng được nhấn mạnh. Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký VASEP, chia sẻ rằng nhiều doanh nghiệp vốn chỉ tập trung vào xuất khẩu đang phải nhìn lại thị trường trong nước. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải có chiến lược đầu tư bài bản hơn cho thương hiệu, truyền thông và thương mại điện tử để chinh phục người tiêu dùng nội địa.
Cuối cùng, để nông sản Việt thực sự "ngon và lành" trên chính sân nhà, cần một sự chung tay đồng bộ từ mọi mắt xích trong chuỗi giá trị: người nông dân thay đổi tư duy sản xuất, doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc cho thị trường nội địa, và cơ quan quản lý tạo ra một hành lang pháp lý minh bạch, hiệu quả dựa trên công nghệ.
Chỉ khi đó, niềm tin của người tiêu dùng mới được củng cố và ngành nông sản Việt Nam mới có thể phát triển một cách bền vững.
 Hà Nội siết chặt an toàn bữa ăn học đường năm học mới |
 Tăng cường kiểm tra thị trường, đảm bảo an toàn thực phẩm dịp Tết Trung Thu |
 Giải pháp nào để nông sản xuất khẩu đạt chuẩn bền vững? |
