 |
| Ngành rau quả Việt Nam đã vượt qua một năm 2025 đầy thách thức để tạo nên cú bứt phá ngoạn mục. |
Năm 2025 khởi đầu với nhiều nỗi lo cho ngành rau quả Việt Nam. Bối cảnh thị trường thế giới còn nhiều bất ổn, đặc biệt là những quy định kiểm soát chặt chẽ từ thị trường trọng điểm Trung Quốc, đã phủ một bóng mây lên bức tranh xuất khẩu. Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhớ lại thời điểm đó, dự báo kim ngạch cả năm chỉ dám đặt ở mức khiêm tốn 5,5 tỷ USD. Thực tế còn khó khăn hơn khi nhiều lô hàng sầu riêng, vốn được kỳ vọng là sản phẩm chủ lực, bị ùn ứ tại cửa khẩu, thậm chí bị trả về. Nỗi lo lắng bao trùm từ doanh nghiệp đến các nhà vườn, không ai dám đặt kỳ vọng quá cao vào một năm tăng trưởng đột phá.
Thế nhưng, như một cú lội ngược dòng ngoạn mục, tình hình đã hoàn toàn đảo chiều từ tháng 7 trở đi. Ngành rau quả không chỉ phục hồi mà còn tăng trưởng với tốc độ phi mã. Theo số liệu sơ bộ từ Cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đầu năm 2025 dự kiến đã vượt mốc 6,11 tỷ USD, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2024. Đặc biệt, tháng 9 ghi nhận một kỷ lục ấn tượng với giá trị xuất khẩu ước đạt 1,294 tỷ USD, tăng đến 35,9% so với tháng trước. Sự bứt phá mạnh mẽ này đã giúp ngành rau quả xuất siêu hơn 4,2 tỷ USD trong 9 tháng, khẳng định vị thế và sức bật đáng kinh ngạc của nông sản Việt.
Cú lội ngược dòng ấn tượng và vai trò của những “ngôi sao” mới
Động lực chính tạo nên kỳ tích này đến từ mặt hàng sầu riêng – “ngôi sao” sáng nhất của thị trường xuất khẩu nông sản năm nay. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, có ba yếu tố chính hội tụ đã tạo nên sức bật cho loại trái cây này. Thứ nhất, đó là sự tính toán chiến lược về thời điểm. Khi nguồn cung từ các quốc gia xuất khẩu lớn trong khu vực như Thái Lan đã vào cuối vụ và dần cạn kiệt, thì Việt Nam lại bước vào chính vụ thu hoạch, đặc biệt là tại vựa sầu riêng lớn nhất cả nước là Tây Nguyên. Lợi thế về nguồn cung dồi dào đúng vào thời điểm thị trường “khát” hàng đã giúp sầu riêng Việt Nam chiếm lĩnh thị trường.
Thứ hai, nhu cầu tiêu thụ tại Trung Quốc tăng vọt một cách đột biến. Thời điểm tháng 9 trùng với hai sự kiện lớn là Tết Trung thu và Quốc khánh, người dân Trung Quốc có kỳ nghỉ dài, được thưởng lương và có xu hướng chi tiêu, mua sắm mạnh tay hơn. Sầu riêng, với vị thế là một loại trái cây cao cấp, trở thành lựa chọn hàng đầu để thưởng thức và làm quà biếu, tạo ra một lực cầu khổng lồ. Yếu tố thứ ba, cũng không kém phần quan trọng, là chiến lược về giá. Giá sầu riêng Việt Nam năm nay được đánh giá là “mềm” hơn so với những năm trước. Điều này đã tạo ra một cuộc cách mạng về tiêu dùng, giúp sản phẩm tiếp cận được với cả tầng lớp bình dân ở Trung Quốc – một nhóm khách hàng mới đầy tiềm năng với quy mô khổng lồ.
Bên cạnh sầu riêng, nhiều loại nông sản khác cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực. Dừa, chuối, dứa hay chanh dây đều có những bước tiến đáng kể. Đặc biệt, với mặt hàng dừa, việc ký kết Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật cho dừa tươi xuất khẩu sang Trung Quốc vào ngày 19/8/2024 đã mở ra một chương mới. Trước đây, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm từ dừa chỉ dao động quanh mức 350-400 triệu USD/năm. Nhưng với cánh cửa thị trường được mở rộng, dự báo chỉ riêng mặt hàng dừa tươi có thể đóng góp vào kim ngạch chung con số lên tới 600 triệu USD, chưa kể các sản phẩm chế biến và thủ công mỹ nghệ khác. Thách thức lớn nhất hiện nay, oái oăm thay, lại là nguồn cung chưa đáp ứng đủ nhu cầu quá lớn từ thị trường.
Từ những kết quả ấn tượng này, ngành nông sản đã tự tin điều chỉnh dự báo kim ngạch xuất khẩu rau quả cả năm 2025 lên 8 tỷ USD. Ông Nguyên nhận định, nếu không gặp khó khăn trong hai quý đầu năm, con số này hoàn toàn có thể đạt 8,5 - 9 tỷ USD. Dù vậy, trong bối cảnh chung, 8 tỷ USD đã là một thành tích phi thường, tạo ra một nền tảng vững chắc cho những bước nhảy vọt trong tương lai.
Nền tảng vững chắc từ thế “chân kiềng”: Nhà nước - Doanh nghiệp - Nông dân
 |
| Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam. |
Thành công của ngành rau quả trong năm 2025 không phải là ngẫu nhiên, mà đến từ sự phối hợp nhịp nhàng, chặt chẽ của thế “chân kiềng” ba bên: sự năng động của Chính phủ, nỗ lực của doanh nghiệp và tinh thần cầu thị của người nông dân. Đây chính là nền tảng quan trọng nhất giúp ngành vượt qua mọi trở ngại.
Về phía Nhà nước, sự vào cuộc quyết liệt và kịp thời của các bộ, ngành đã đóng vai trò then chốt trong việc tháo gỡ các “điểm nghẽn”. Khi các lô hàng sầu riêng gặp vướng mắc về thủ tục, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng Bộ Công Thương đã không quản ngại khó khăn, trực tiếp làm việc với phía Hải quan Trung Quốc để tìm giải pháp. Song song đó, các cơ quan chức năng đã tích cực hướng dẫn người trồng tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường, đặc biệt là không sử dụng các chất cấm. Công tác đàm phán, ký kết các nghị định thư mở cửa thị trường cho các loại nông sản mới như dừa tươi cũng được triển khai mạnh mẽ, tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi và an toàn cho hoạt động xuất khẩu.
Sự hỗ trợ từ Chính phủ đã tiếp thêm sức mạnh cho doanh nghiệp và nông dân – hai mắt xích trực tiếp tạo ra sản phẩm. Đáp lại, họ đã thể hiện một tinh thần cầu thị và khả năng thích ứng nhanh chóng. Các doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào công nghệ bảo quản, chế biến, nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. Người nông dân thay đổi tư duy sản xuất, chuyển từ chạy theo số lượng sang tập trung vào chất lượng, áp dụng khoa học kỹ thuật để tạo ra những sản phẩm an toàn, đồng đều, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Sự cộng hưởng sức mạnh này đã tạo nên một chuỗi giá trị bền vững, giúp nông sản Việt Nam không chỉ đi xa mà còn đứng vững trên thị trường thế giới.
Với đà tăng trưởng hiện tại, mục tiêu 10 tỷ USD không còn là một giấc mơ xa vời. Trước đây, các chuyên gia dự đoán cột mốc này phải đến năm 2030 mới có thể đạt được. Nhưng với nền tảng vững chắc được xây dựng trong năm 2025, ông Đặng Phúc Nguyên lạc quan rằng mục tiêu này hoàn toàn khả thi, thậm chí có thể về đích sớm hơn 1-2 năm. Thành công của năm 2025 chính là minh chứng rõ ràng nhất cho thấy khi có sự đồng lòng, quyết tâm từ Chính phủ đến người dân, nông nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể tạo nên những kỳ tích.
 Xuất khẩu nông sản là sân chơi của tiêu chuẩn |
 Gạo và rau quả “hụt hơi”: Cảnh báo chiến lược hay cơ hội tái cấu trúc? |
 Phát triển thị trường mới cho rau quả Việt |
