| Ngành thủy sản tái cơ cấu theo hướng xanh và bền vững Ngành thủy sản Việt Nam bứt phá, chinh phục mốc xuất khẩu 10 tỷ USD Thuế quan siết chặt, dệt may, gỗ nội thất, thủy sản Việt Nam tìm lối đi nào? |
 |
| Cá tra cũng khẳng định vai trò chủ lực khi đạt gần 191 triệu USD trong tháng 9, tăng 11%, nâng tổng kim ngạch 9 tháng lên hơn 1,6 tỷ USD, tăng 10%. |
Thách thức chồng chất khi đà tăng trưởng rộng mở
Tháng 9/2025, xuất khẩu thủy sản đạt gần 991 triệu USD, tăng 7,5% so với cùng kỳ. Lũy kế 9 tháng, kim ngạch đã đạt 8,33 tỷ USD, thể hiện mức phục hồi rõ nét. Trong cơ cấu sản phẩm, tôm tiếp tục giữ vị thế dẫn đầu với gần 410 triệu USD riêng tháng 9 và hơn 3,38 tỷ USD trong 9 tháng, tăng 20,3%. Nhu cầu ổn định từ Mỹ, Nhật Bản, EU cùng sự mở rộng đơn hàng tại các thị trường khu vực đã trở thành động lực quan trọng cho tăng trưởng.
Cá tra cũng khẳng định vai trò chủ lực khi đạt gần 191 triệu USD trong tháng 9, tăng 11%, nâng tổng kim ngạch 9 tháng lên hơn 1,6 tỷ USD, tăng 10%. Sự phục hồi mạnh mẽ từ thị trường Trung Quốc, Mỹ và Trung Đông là yếu tố thúc đẩy. Ngoài ra, nhóm cá biển khác mang về 1,61 tỷ USD (tăng 18,5%), mực – bạch tuộc gần 550 triệu USD (tăng 18,7%), trong khi nhuyễn thể có vỏ tăng tới 30%, đạt 192 triệu USD. Ngược lại, cá ngừ giảm nhẹ xuống 705 triệu USD, phản ánh áp lực cạnh tranh gay gắt ở phân khúc cá đại dương.
Về thị trường, Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc) tiếp tục là điểm sáng với 1,76 tỷ USD, tăng tới 32,1% và chiếm thị phần lớn nhất. Mỹ có dấu hiệu chững lại khi tháng 9 giảm hơn 6%, nhưng tính chung 9 tháng vẫn đạt 1,41 tỷ USD, tăng 6,8%. Nhật Bản ghi nhận 1,27 tỷ USD (tăng 15,6%), EU đạt 885 triệu USD (tăng 13,3%). Đáng chú ý, Hàn Quốc tăng gần 50% trong tháng 9, đưa tổng kim ngạch 9 tháng lên 645 triệu USD (tăng 13%). Ngoài ra, ASEAN đạt 536 triệu USD (tăng 23,3%) và Trung Đông gần 295 triệu USD (tăng 7,6%), trong đó riêng tháng 9 tăng hơn 50%, trở thành những “cửa ngách” giàu tiềm năng.
Dù bức tranh xuất khẩu sáng màu, ngành thủy sản vẫn đối diện nhiều rào cản. Thuế chống bán phá giá và thuế đối ứng tại Mỹ cùng một số thị trường khiến biên lợi nhuận bị thu hẹp. Quy định MMPA của Mỹ với tiêu chuẩn khắt khe về khai thác tạo áp lực lớn lên nhóm hải sản. Thẻ vàng IUU từ EU chưa được gỡ bỏ, làm suy giảm uy tín và gia tăng chi phí. Đồng thời, sự cạnh tranh từ Ấn Độ, Thái Lan, Indonesia, Ecuador ngày càng quyết liệt, đặc biệt ở hai sản phẩm chủ lực là tôm và cá tra.
Giải pháp nâng tầm chuỗi giá trị và mở rộng thị trường
 |
| Các doanh nghiệp đã chủ động tái cơ cấu thị trường, gia tăng tỷ trọng xuất khẩu sang châu Á. |
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), kết quả ấn tượng vừa qua có được nhờ sự linh hoạt của doanh nghiệp trong việc đẩy mạnh xuất hàng trước khi một số chính sách thuế và rào cản kỹ thuật có hiệu lực. Các doanh nghiệp đã chủ động tái cơ cấu thị trường, gia tăng tỷ trọng xuất khẩu sang châu Á đồng thời duy trì chỗ đứng tại các thị trường truyền thống.
Đầu tư vào sản phẩm chế biến giá trị gia tăng, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng, an toàn và truy xuất nguồn gốc đã giúp thủy sản Việt Nam giữ được lợi thế cạnh tranh, đặc biệt ở phân khúc trung và cao cấp. Để duy trì đà tăng trưởng, các chuyên gia khuyến nghị ba định hướng trọng tâm. Trước hết, ngành cần theo sát diễn biến thị trường và chính sách thương mại toàn cầu, từ đó kịp thời điều chỉnh chiến lược nhằm giảm thiểu rủi ro khi các rào cản mới được ban hành.
Cơ cấu lại thị trường xuất khẩu được xem là then chốt: bên cạnh Mỹ, EU và Nhật Bản, doanh nghiệp cần đẩy mạnh khai thác các thị trường ASEAN, Trung Đông và các ngách ít cạnh tranh. Đa dạng hóa sản phẩm và nâng cao giá trị gia tăng là chìa khóa để duy trì lợi thế cạnh tranh dài hạn, nhất là khi người tiêu dùng toàn cầu ngày càng ưu tiên sản phẩm chất lượng cao, an toàn và bền vững.
Ngoài ra, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng và chế biến, cùng việc gia tăng sự hiện diện của thương hiệu quốc gia thông qua ẩm thực cao cấp và thương mại điện tử sẽ mở ra nhiều cơ hội mới. Khi các giải pháp này được triển khai đồng bộ, Việt Nam không chỉ củng cố vị thế ở các thị trường lớn mà còn khai thác hiệu quả các phân khúc tiềm năng, hướng tới mục tiêu tăng trưởng bền vững và nâng cao tầm vóc thương hiệu thủy sản trên bản đồ thế giới.
