| Chuyển đổi số HTX không thể làm theo phong trào Chuyển đổi số mở lối phát triển hợp tác xã nông nghiệp Chuyển đổi số dẫn lối phát triển du lịch xanh Việt Nam |
 |
| Tọa đàm “Hợp tác xã điện tử - Cụ thể hóa Nghị quyết 57 của Trung ương”. |
Thách thức chuyển đổi số tại hợp tác xã
Tại tọa đàm “Hợp tác xã điện tử - Cụ thể hóa Nghị quyết 57 của Trung ương” diễn ra ngày 13/8 tại Hà Nội, các chuyên gia, lãnh đạo hợp tác xã và đại diện cơ quan quản lý đã thảo luận sâu về những thách thức trong quá trình chuyển đổi số của hợp tác xã, từ việc ứng dụng công nghệ, nâng cao kỹ năng xã viên, đến việc tiếp cận tài chính và chính sách hỗ trợ.
Hợp tác xã điện tử là mô hình mới, ứng dụng công nghệ số vào toàn bộ hoạt động quản lý, sản xuất và kết nối thị trường. Thành viên có thể tham gia biểu quyết, giám sát và chia sẻ thông tin trực tuyến; dữ liệu sản xuất kinh doanh được phân tích để tối ưu hiệu quả; việc tiếp cận khách hàng và hợp tác xuyên biên giới trở nên minh bạch, nhanh chóng. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi số tại hợp tác xã vẫn gặp nhiều khó khăn.
Ông Nguyễn Bảo Sơn, Phó Trưởng Ban Tuyên truyền Liên minh Hợp tác xã Việt Nam nhấn mạnh rằng, Nghị quyết số 57-NQ/TW là động lực quan trọng, nhưng chuyển đổi số đòi hỏi hợp tác xã thay đổi tư duy và ứng dụng khoa học công nghệ. Thực tế, kinh tế tập thể đã từng bước số hóa hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu và triển khai các hỗ trợ, nhưng vẫn còn nhiều rào cản.
Đến 30/6/2025, cả nước có gần 35.000 hợp tác xã đang hoạt động và 141 Liên hiệp hợp tác xã, tạo việc làm cho 1,65 triệu lao động. Tỷ lệ áp dụng công nghệ cao đạt 60-65%, giúp giảm chi phí 15-20% và tăng lãi suất từ 15-28%. Tuy nhiên, khảo sát cuối năm 2024 tại 5 tỉnh với 200 hợp tác xã cho thấy: 68,2% khó tiếp cận tài chính do chi phí đầu tư cao; 63,6% thiếu hạ tầng công nghệ và năng lực quản lý; 50% chưa có chiến lược bài bản; 47,5% gặp khó khi tiếp cận chính sách hỗ trợ; 86,5% sử dụng phần mềm không phù hợp hoặc không có hệ thống nội bộ, đặc biệt tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Về nguồn nhân lực, hợp tác xã trung bình có độ tuổi cao, thiếu người trẻ và gặp khó khăn trong vận hành công nghệ. Ông Sơn cho biết 79,5% hợp tác xã mong hỗ trợ kinh phí hạ tầng công nghệ, 75% cần thiết bị, và 75% muốn đào tạo kỹ năng công nghệ. Những con số này cho thấy rõ ràng phần lớn hợp tác xã còn thiếu nguồn lực và năng lực để thực hiện chuyển đổi số hiệu quả.
Giải pháp thúc đẩy hợp tác xã số hóa
 |
| Nhãn chín sớm Sông Mã vào vụ thu hoạch. Ảnh: Duy Tùng |
Để vượt qua thách thức, các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp toàn diện. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nhận định, Hợp tác xã điện tử là sáng kiến quan trọng nhưng cần xây dựng đề án chi tiết, xác định rõ nguồn lực hiện có và thiếu hụt, đồng thời thí điểm tại một địa phương hoặc mô hình cụ thể. Việc áp dụng cơ chế sandbox theo Luật Khoa học và Công nghệ cho phép thử nghiệm có kiểm soát, vừa triển khai vừa đánh giá hiệu quả trước khi nhân rộng.
Tiến sỹ Nguyễn Minh Phong nhấn mạnh ba nhóm hỗ trợ cần thiết: đào tạo xã viên số, hạ tầng công nghệ và quỹ hỗ trợ. Về đào tạo, xã viên cần nâng cao kỹ năng số, trang bị thiết bị, bảo mật thông tin, thanh toán điện tử và tư duy quản trị dữ liệu. Hạ tầng công nghệ cần phát triển thương mại điện tử nội bộ, kết nối với sàn lớn như Amazon, hệ thống quản lý bán hàng và cổng thanh toán đa dạng, hỗ trợ vận hành hợp tác xã số mới. Đồng thời, ông Phong đề xuất xây dựng Quỹ đổi mới sáng tạo hoặc quỹ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, quan tâm an ninh mạng và xếp hạng xã viên số.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Tuấn, Viện Khoa học Giáo dục và Môi trường cho biết, Viện đã phối hợp với 300 doanh nghiệp, hợp tác xã nghiên cứu và viết Đề án thí điểm mô hình hợp tác xã điện tử. Đề án nhận được cam kết hỗ trợ từ Chính phủ, các công ty công nghệ và ngân hàng. Mục tiêu giai đoạn 1 (2026-2027) là ít nhất 90.000 hộ kinh doanh cá thể gia nhập, sau đó triển khai toàn quốc. Mô hình giúp minh bạch dòng tiền, tăng thu ngân sách, mở rộng GDP chính thức và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Việc triển khai hợp tác xã điện tử mang lại lợi ích chiến lược quốc gia, cụ thể hóa Nghị quyết 57 và thực hiện Nghị quyết 68, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi hàng triệu hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, hình thành đội ngũ doanh nhân mới, tăng GDP chính thức, tạo nguồn thu bền vững cho ngân sách, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của hợp tác xã và thành viên thông qua kết nối thị trường, tiếp cận tài chính, bảo hiểm và đào tạo.
Thông điệp từ tọa đàm nhấn mạnh rằng hợp tác xã điện tử không chỉ là giải pháp công nghệ, mà còn là bước đi chiến lược để tổ chức lại lực lượng sản xuất, gắn kết khoa học – công nghệ với kinh tế tập thể, tạo nền tảng phát triển bền vững trong kỷ nguyên số, góp phần xây dựng thương hiệu quản trị hiệu quả cho các hợp tác xã Việt Nam.
