 |
| Cây màng tang là dược liệu quý có nhiều công dụng chữa bệnh |
Đặc điểm của cây màng tang
Màng tang là loại cây thuộc loại cây nhỡ, vỏ thân màu xanh, có lỗ bì, cây già thì có màu nâu xám, cành nhỏ.
Lá màng tang mọc so le, phiến lá có hình mác dài, lá dày, mặt trên lá màu xanh lục, mặt dưới lá màu xám sau chuyển thành màu đen, mép nguyên, cuống lá mảnh, gân lá rõ.
Hoa của cây nhỏ, màu vàng nhạt, mọc thành chùm ở nách lá nhưng khác gốc.
Quả màng tang mọng, hình tròn hoặc hình trứng khi chín có màu đen, mùi rất thơm. Cây màng tang ra hoa từ tháng 1 đến tháng 3, và ra quả vào tháng 4 đến 9.
Phân bố: Ở nước ta, cây màng tang mọc hoang dại ở khắp những vùng núi cao có khí hậu mát mẻ. Điển hình nhất là ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lai Châu, Yên Bái, Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang…Hiện nay cây còn được trồng ở một số nơi để làm bóng mát, có nơi dùng lấy quả để cất tinh dầu.
 |
| Hình ảnh hoa màng tang |
Thành phần hóa học: Cây màng tang chứa 0,81% tinh dầu và alkaloid laurote tanin.
Vỏ cây chứa alcaloid N – methyl – laurate tanin. Vỏ rễ màng tang chứa 0,2 – 1,2% tinh dầu, trong đó 8 – 12% citronellol và 10% citral; Quả màng tang chứa 38 – 43% tinh dầu chiết xuất citral; Lá cây màng tang chứa 0,2 – 0,4% tinh dầu, trong đó có 20 – 35% cineol, 6 – 22% andehit và 20 – 25% ancol; Hoa màng tang chứa nhiều tinh dầu và có khoảng 37% hợp chất andehit.
Thu hái, sơ chế và cách bảo quản: Tùy thuộc vào từng bộ phận của cây mà sẽ có cách thu hái và sơ chế khác nhau. Phần rễ, lá, cành có thể thu hái quanh năm, dùng ở dạng tươi hay sơ chế bằng cách rửa sạch cắt khúc và phơi khô để dùng dần. Còn riêng phần quả sẽ thường được thu hái vào mùa hè thu, quả khi hái về sẽ đem chưng cất để lấy tinh dầu sử dụng.
Dược liệu nếu đã được sơ chế khô cần bảo quản trong túi kín và để nơi thông thoáng, tuyệt đối tránh ẩm mốc và mối mọt. Còn tinh dầu cũng cần để trong hũ thủy tinh có nắp đậy nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
 |
| Quả màng tang được chưng cất để lấy tinh dầu |
Tác dụng của cây màng tang
Theo nghiên cứu hiện đại: Tinh dầu cây màng tang có tác dụng ức chế và loại bỏ các vi khuẩn gây hại cho sức khỏe. Ngoài ra cây còn có tác dụng an thần, chống loạn nhịp tim, chống thiếu máu cơ tim, chống viêm loét dạ dày do axit chlohydric gây nên.
Theo Y Học Cổ Truyền: Là vị thuốc có vị cay, đắng, tính ấm, có mùi thơm. Cây màng tang có công dụng tán phong hàn, ôn trung hạ khí, trừ thấp giảm đau. Rễ cây được sử dụng trong điều trị đau đầu, đau dạ dày, cảm mạo, trướng bụng, đầy hơi, phong thấp, đau nhức xương khớp, hỗ trợ điều trị kinh nguyệt không đều, sản hậu ứ trệ bụng đau.
Lá được sử dụng trong điều trị da viêm mủ, trị mụn nhọt, viêm vú cấp tính và điều trị rắn cắn. Ngoài ra, lá màng tang còn có tác dụng phòng chống muỗi đốt rất hiệu quả. Quả của cây được dùng để điều trị chứng đau dạ dày, ăn không tiêu.
Một số bài thuốc từ cây màng tang
Cảm mạo phong hàn
Sử dụng lá màng tang, lá sả, lá bưởi, cây bạc hà (hoặc thay bằng kinh giới, tía tô) mỗi thứ một nắm nấu nước để xông. Hoặc có thể dùng rễ cây màng tang 40g, sắc nước rồi pha thêm chút đường đỏ, uống nóng, dùng liền 3 ngày.
Đau nhức xương khớp khi thay đổi thời tiết
Sử dụng 30g rễ cây màng tang rửa sạch, đun nhỏ lửa với 500ml cho tới khi còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày, uống liên tục trong 5 ngày..
Chữa nấc do cảm lạnh
Sử dụng quả màng tang, tán bột, mỗi lần uống 4g, uống 3-4 lần trong ngày, chiêu với nước nóng pha thêm ít giấm uống.
Rối loạn tiêu hóa do ăn đồ sống, lạnh
Sử dụng quả màng tang 8g, lá chè 4g, lá mơ 12g, sắc uống trong ngày.
Điều trị tỳ vị kém, ăn kém, tiêu hóa kém, đầy bụng
Sử dụng quả màng tang 10g, trần bì 5g, thủy xương bồ 5g, gừng 5g, sắc uống ngày 1 lần, uống liền 3-5 ngày.
 |
| Quả màng tang phơi khô chữa bệnh |
Viêm xoang mũi dị ứng
Sử dụng lá màng tang 60g, lá ngải cứu 60g, toàn cây viễn chí 100g, tất cả đều dùng tươi, nấu lấy nước tắm toàn thân và gội đầu vào mỗi buổi sáng 1 lần, làm như vậy liên tiếp trong 7 ngày.
Chữa mũi tắc không thông
Quả Màng tang 20g, Lá Bạc hà 12g, hoa Kinh giới 6g. Tất cả đem phơi khô tán nhỏ thành bột mịn, trộn mật, làm viên bằng hạt ngô. Uống hoặc ngậm mỗi lần 1 viên.
Căng cơ do vận động nhiều
Sử dụng 20g lá cây màng tang cùng với bạc hà 4g, ngũ gia bì gai 20g, hương phụ 4g, tiên mao 16g, tất cả đều dùng tươi, giã nhuyễn, sau đó thêm rượu trắng rồi bó vào chỗ đau khoảng 3 giờ.
Muỗi, côn trùng cắn
Chuẩn bị lá màng tang với lượng tùy thích.Sau đó đem chưng cất để lấy lượng tinh dầu. Sử dụng tinh dầu này để bôi trực tiếp lên chỗ bị thương. Trường hợp muốn ngăn ngừa muỗi thì bôi dầu vào những nơi muỗi hay trú ngụ trong nhà. Nếu không có tinh dầu thì cũng có thể thay thế bằng lá tươi giã nát rồi vắt lấy nước và bôi ngoài da.
Đau bụng kinh niên, hay đầy hơi, ỉa chảy
Lấy quả màng tang, rễ cúc áo hoa vàng, rễ kim sương, rễ xuyên tiêu và rễ chanh với liều lượng bằng nhau. Làm sạch toàn bộ nguyên liệu đã được chuẩn bị rồi đem nấu thành cao lỏng để uống.
Một số lưu ý khi sử dụng cây màng tang
Cần chọn đúng cây màng tang.
Các đối tượng dị ứng hoặc quá mẫn cảm với cây màng tang không nên sử dụng.
Để đảm bảo hiệu quả điều trị, an toàn và tránh được các tác dụng phụ, người bệnh nên nhờ sự tư vấn của bác sĩ hoặc thầy thuốc đông y trước khi sử dụng.
