 |
| Cây hà thủ ô trắng |
Mô tả và phân bố
Hà thủ ô trắng có tên khoa học là Streptocaulon juventas Merr, thuộc họ Thiên lý, có tính mát, vị đắng chát, quy vào kinh can thận.
Ngoài tên hà thủ ô trắng, cây còn có nhiều tên gọi khác như: dây mốc, cây đa lông, hà thủ ô nam, dây sữa bò, mã liên an, củ vú bò, cây sừng bò, chừa ma sìn (Thái), xạ ú pẹ (Dao), thau cần cà (Tày),...
Mô tả: đây là loại cây dạng dây leo, dài từ 2 - 5m, cành và thân màu nâu đỏ, xung quanh có nhiều lông mịn. Lá cây mọc đối xứng qua viền gân giữa, đầu lá nhọn có hình mác dài và có đáy hình tròn hoặc nón cụt. Mặt trên và dưới của lá có nhiều lông. Hoa nhỏ, màu lục vàng nhạt, có lông và mọc thành xim ở nách lá. Quả hình thoi, hạt dẹt mang một mào lông mịn dài. Củ và toàn thân cây có nhiều nhựa mủ màu trắng như sữa.
Phân bố: cây hà thủ ô trắng mọc ở các nương rẫy bỏ hoang, đồi, gò đất trống,... phân bố nhiều tại các tỉnh miền núi như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang, Vĩnh Phúc,….
Thu hái và bào chế
Hà thủ ô trắng có thể thu hái quanh năm. Đào lấy rễ củ về rửa sạch, thái lát, phơi và sấy khô, hoặc cũng có thể ngâm nước vo gạo khoảng 12 giờ rồi tiến hành phơi sấy như bình thường.
Sau khi phơi nắng nên để nơi khô ráo hoặc cho vào túi buộc chặt để tránh bị mọt.
 |
| Hà thủ ô trắng có thể thu hái quanh năm |
Thành phần hóa học
Theo nghiên cứu, trong rễ và củ của cây hà thủ ô trắng chứa tinh bột, nhựa đắng, tanin pyrogalic và một chất có phản ứng alcaloid có tinh thể.
Trong các nghiên cứu mới, 16 cardenolide, 2 hemiterpenoids, 2 phenylpropanoids và 1 phenylethanoid được phân lập từ rễ của hà thủ ô trắng.
Công dụng của hà hủ ô trắng đối với sức khỏe
Hà thủ ô trắng là vị thuốc có công dụng bổ máu, bổ can thận,... dược tính tương đương cây hà thủ ô đỏ. Vì vậy, đây là vị thuốc được dùng để hỗ trợ điều trị một số bệnh như:
Dùng làm thuốc bổ (bổ huyết, bồi bổ suy nhược cơ thể, ăn ngủ tốt, đau nhức xương khớp,...): Hà thủ ô trắng, củ sen, hạt đậu đen, đỗ trọng dây mỗi loại 50g; bố chính sâm, thổ phục linh, rán bay mỗi loại 15g.
Tất cả các loại thuốc đều sử dụng dưới dạng khô, đem đi tán thành hạt mịn và vê thành những viên nhỏ. Mỗi ngày dùng 3 lần, mỗi lần khoảng 3g.
Hoặc đơn giản hơn có thể dùng 15g hà thủ ô trắng sắc nước uống hằng ngày và duy trì trong khoảng một tháng để giảm bớt tình trạng đau nhức xương khớp...
 |
| Hà thủ ô trắng dùng làm thuốc bổ rất tốt |
Chữa bệnh tiểu khát: Hà thủ ô trắng sao vàng hạ thổ, sâm voi, cử đinh lăng mỗi loại 500g; hoài sơn, liên nhục mỗi loại 1kg. Tất cả đem sao vàng, tán nhỏ mịn, luyện mật ong làm hoàn. Ngày dùng 6 - 8g chia 2 lần, uống với nước sắc cây cối xay (khoảng 20g cối xay và 200ml nước).
Hỗ trợ điều trị bệnh sốt rét: 250mg hà thủ ô trắng đã được sao vàng tẩm với rượu, sắc cùng 100g thần thông, 40g dược liệu thường sơn, 40g cam thảo và 10g mã tiền chế. Sắc tất cả với nhau và uống mỗi ngày 2 lần cho đến khi khỏi bệnh.
 |
| Hỗ trợ điều trị sốt rét... |
Chữa ho gà: Dùng 6 - 12g hà thủ ô trắng phơi khô, sắc cùng 3g cam thảo dây. Chia thuốc thành 3 phần để uống trong ngày và không để sang ngày hôm sau. Uống liên tục trong 2 - 3 tuần để cảm nhận hiệu quả.
Lưu ý: Không dùng hà thủ ô trắng đối với người hư yếu, tạng lạnh. Kiêng ăn tiết canh lợn, cá, lươn, rau cải, hành tỏi,...
Không sử dụng quá 20g dược liệu hà thủ ô trong một ngày để trị bệnh, việc đó có thể gây nên những tác dụng phụ không mong muốn.
Đối tượng sử dụng thủ ô trắng tốt nhất là 12 tuổi trở lên .
Nếu xuất hiện một số biểu hiện lạ trong quá trình điều trị bệnh từ hà thủ ô trắng như: hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy,… cần ngưng sử dụng và đến ngay cơ sở y tế để thăm khám và điều trị,...
* Những thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, người bệnh không nên tự ý sử dụng khi chưa tham vấn ý kiến từ bác sĩ hoặc lương y.
