Hiệp định EVFTA được thực thi sẽ mở ra cơ hội cho ngành logistics Việt Nam
Logistics là loại hình dịch vụ quan trọng đối với sự phát triển của nền kinh tế và thúc đẩy hoạt động sản xuất hàng hóa. Đây cũng là những lĩnh vực có nhiều cam kết đáng chú ý trong Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) theo hướng mở cửa thị trường, bảo đảm cạnh tranh và minh bạch trong hợp tác kinh doanh và đặt ra những giới hạn đối với quản lý Nhà nước. Vì vậy, sau khi được chính thức ký kết và sẽ có hiệu lực thi hành trong năm nay, Hiệp định EVFTA được dự báo sẽ có tác động đáng kể đến tương lai thị trường logistics ở Việt Nam.
Thống kê từ Cục Xuất Nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho thấy EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam. Mỗi năm, các cảng biển tại EU xử lý khoảng 4 tỷ tấn hàng hóa; trong đó, lợi nhuận lớn nhất là từ các cảng biển lớn, vận tải chiếm tới 46% tổng giá trị thị trường logistics, kho bãi 11%, các dịch vụ logistics khác 43%.
Chính vì vậy, theo các chuyên gia thương mại, EVFTA thực thi có cơ hội gia tăng quy mô thị trường xuất nhập khẩu, kéo theo nhu cầu lớn đối với hoạt động logistics.
Không những thế, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU sẽ tăng khoảng 20% vào năm 2020, 42,7% vào năm 2025 và 44,37% vào năm 2030.
Ở chiều ngược lại, dự kiến, tăng trưởng nhập khẩu từ EU vào Việt Nam sau EVFTA cũng sẽ gia tăng nhanh chóng ngay khi hiệp định có hiệu lực. Hoạt động xuất nhập khẩu giữa hai bên càng nhộn nhịp, thị trường dịch vụ logistics càng mở rộng, đặc biệt là dịch vụ logistics quốc tế.
Ngoài ra, cam kết loại bỏ thuế quan của Việt Nam cho phương tiện vận tải, các loại máy móc, thiết bị công nghệ phục vụ hoạt động logistics từ EU là cơ hội để doanh nghiệp logistics trong nước có thể mua những sản phẩm phục vụ sản xuất với giá hợp lý; tiết kiệm chi phí sản xuất, cải thiện năng lực công nghệ, tăng cường năng lực tự thực hiện, giảm các dịch vụ thuê ngoài.
Cùng với đó là cơ hội thu hút đầu tư từ EU, tận dụng kinh nghiệm, kỹ năng quản trị, nguồn vốn, mạng lưới sẵn có của đối tác khi liên doanh với EU.
Mặt khác là việc tiếp cận thị trường dịch vụ logistics các nước thành viên EU khi EU mở cửa nhiều dịch vụ nhóm logistics cho nhà cung cấp dịch vụ Việt Nam.
DN logistics Việt Nam cũng phải đối mặt với thách thức từ các DN logistics EU
Bên cạnh những thuận lợi, doan nghiệp (DN) logistics Việt Nam cũng phải đối mặt với thách thức từ các DN logistics EU. Ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu - cho hay, EU vốn rất mạnh về logistics với các công ty đa quốc gia, các đội tàu lớn hiện đại, chiếm thị phần đáng kể trên thị trường logistics thế giới. Trong bảng xếp hạng Chỉ số năng lực logistics (LPI) năm 2018 của Ngân hàng Thế giới, Đức đứng vị trí đầu tiên, các nước EU chiếm 4 trong TOP 5 vị trí đầu bảng (Đức, Hà Lan, Thụy Điển, Bỉ), chiếm 14 trong top 20 vị trí đầu bảng.
Hiện, nhiều DN logistics mạnh của EU đã có hoạt động kinh doanh ở Việt Nam và sức cạnh tranh sẽ mạnh hơn sau khi EVFTA đi vào thực thi. “Tuy nhiên, cạnh tranh được dự báo sẽ chỉ gia tăng chủ yếu các lĩnh vực dịch vụ logistics mới mở cửa thêm, còn với các lĩnh vực đã mở theo WTO, cạnh tranh có thể gia tăng, tuy nhiên không đáng kể” - ông Trần Thanh Hải cho biết thêm.
Về lý thuyết, EU cũng mở cửa thị trường dịch vụ logistics cho các DN Việt Nam. Mặc dù vậy, các chuyên gia cho rằng, trên thực tế, khả năng tiếp cận thị trường EU của DN logistics Việt Nam không lớn do thị trường EU đã có sẵn các đối thủ mạnh, khách hàng EU có đòi hỏi cao về chất lượng dịch vụ và các ràng buộc pháp lý gián tiếp. Trong khi đó, điểm yếu của DN Việt Nam là thiếu tầm nhìn dài hạn, thiếu vốn, tư duy công nghệ chưa được đầu tư bài bản, chất lượng dịch vụ chưa đạt... Trong khi đó, với khách hàng dịch vụ logistics, cần chất lượng, tin cậy và chuỗi cung ứng ổn định, có thể điều khiển được, giá chỉ là một phần.
Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành logistics, tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA, ông Trần Thanh Hải cho rằng, cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý logistics phù hợp xu thế phát triển hiện nay của Việt Nam. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, một cửa quốc gia, một cửa ASEAN, điện tử hóa khai hải quan, ứng dụng thương mại điện tử… nhằm tạo điều kiện cho DN xuất nhập khẩu và logistics giảm thiểu chi phí.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác quản lý nhà nước về logistics của Ủy ban Điều phối quốc gia về một cửa ASEAN, một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại (Ủy ban 1899). Khẩn trương xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển và các chính sách hỗ trợ cho ngành logistics. Ưu tiên đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất hạ tầng đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển ngày càng lớn của ngành logistics. Hiệp hội DN dịch vụ logistics Việt Nam tăng cường kết nối các DN trong ngành hợp tác chia sẻ lợi thế nhằm giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh...
Trước những thách thức đã nêu trên, để có thể tận dụng cơ hội kinh doanh từ các EVFTA, theo bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam), các DN logistics Việt Nam cần có kế hoạch khắc phục những hạn chế hiện tại, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh cho chính mình.
Cụ thể, các DN cần nắm rõ các cam kết mở cửa thị trường dịch vụ để nhận diện những nguy cơ mới, có kế hoạch nâng cao chất lượng dịch vụ và tính chuyên nghiệp, bài bản trong cung cấp dịch vụ, chăm sóc khách hàng. Các DN cải thiện trình độ công nghệ thông tin và tăng cường ứng dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật để kết nối thông tin, nhất là mạng lưới logistics toàn cầu.
DN cũng cần tăng cường đào tạo nguồn nhân lực để đảm bảo năng lực chuyên môn của đội ngũ lao động; cải thiện quy mô vốn, năng lực quản lý và phạm vi hoạt động kinh doanh, nhất là việc tận dụng cơ hội liên doanh với các nhà đầu tư EU.
DN logistics đối mặt nhiều thách thức nhưng cũng là cơ hội
Theo bà Trang, các DN Việt Nam cũng nên tìm các kênh thích hợp để tăng liên kết với các DN dịch vụ logistics khác như: hãng tàu, đại lý thương mại, bảo hiểm... Đồng thời, tích cực tham gia vào quá trình xây dựng, hoàn thiện chính sách của Nhà nước về quản lý đối với hoạt động logistics và các hoạt động liên quan khác như: hải quan, công thương.....
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần thêm các chính sách thúc đẩy việc cải thiện môi trường đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hoạt động kinh doanh của ngành logistics nói chung cùng các DN Việt, bà Trang nhấn mạnh.
Trước những thách thức đối với ngành logistics, ông Nguyễn Cảnh Tĩnh, Đại diện Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cho rằng, năng lực hiện có và xu thế tự do hóa trong lĩnh vực dịch vụ vận tải hàng hải quốc tế đã, đang và sẽ gây áp lực cạnh tranh ngày càng lớn trên những tuyến quốc tế đối với các hãng tàu của Việt Nam.
Tuy nhiên, trong khó khăn vẫn luôn có những cơ hội, theo ông Tĩnh, với cam kết trong EVFTA, thương mại hàng hóa xuất nhập khẩu giữa Việt Nam với các nước thuộc Liên minh châu Âu sẽ tăng lên đáng kể. Trong khi đó, có tới 90% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam được thực hiện qua đường biển. Điều này sẽ kéo theo tỷ trọng hàng hóa các tuyến vận tải biển tuyến Bắc - Nam và Đông - Tây chắc chắn gia tăng.
“Để tăng sức cạnh tranh, vận tải biển Việt Nam và các DN trong lĩnh vực này cần tập trung cải thiện giá thành, chất lượng dịch vụ và hiện đại hóa đội tàu, các cảng biển”, ông Tĩnh khuyến nghị...
Hồng Nga
