Cây nhân trần - Dược liệu quý với nhiều công dụng chữa bệnh

Bài thuốc dân gian 08/08/2022 15:48 Theo dõi TH&SP trên

Nhân trần là một loại cây mọc dại ở trên rừng, đồi... tuy nhiên đây lại là một loại dược liệu quý với nhiều công dụng chữa bệnh như: Hỗ trợ điều trị cảm nắng, nhuận gan, đồng thời cải thiện tình trạng mệt mỏi, mất ngủ, chán ăn…

Sống khỏe: Một số công dụng chữa bệnh từ cây vấn vương Cây cối xay và những công dụng hỗ trợ điều trị bệnh Cây địa liền - vị thuốc quý với nhiều công dụng chữa bệnh

Cây nhân trần

Cây nhân trần còn có tên gọi khác là tuyến hương lam, chè nội, hoắc hương núi, chè cát

Tên khoa học là Adenosma glutinosum

Thuộc họ mã đề Plantaginaceae

Tính vị: Tính hơi hàn có vị đắng cay

Qui kinh: Tác dụng vào kinh Can, Vị, Đởm và Tỳ

Đặc điểm cây nhân trần

Cây nhân trần là loại cây thân thảo sống lâu năm, có chiều cao 0.5 – 1 m.

Thân cây tròn có nhiều lông, toàn thân và lá có mùi thơm.

Lá cây có hình trái xoan, mọc cách, có lông và gân lá, mép lá có răng cưa..

Hoa có mọc thành chụm ở đầu cành hoặc kẽ lá. Hoa cây nhân trần có màu tím với đài hoa có 5 răng xếp thành hình chuông.

Quả nang dạng hình trứng, chứa hạt có màu vàng.

Phân bố

Cây nhân trần mọc chủ yếu ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới. Ngoài ra, có thể tìm thấy ở một số đảo lớn ở Châu Âu.

Ở nước ta, cây nhân trần mọc hoang và được trồng nhiều ở các vùng đồi núi như Bắc Giang, Phú Thọ và Vĩnh Phúc,…

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

Bộ phận dùng làm thuốc: Toàn thân của cây nhân trần đều dùng làm thuốc được.

Thu hái: Dược liệu này được hái vào khoảng từ tháng 4 – 7, nhất là thời điểm lúc hoa đang nở.

Chế biến: Sau thu hoạch, dược liệu sẽ được rửa sạch và phơi khô.

Bảo quản: Tránh nơi ẩm ướt và tránh ánh nắng mặt trời.

Công dụng của cây nhân trần

Theo Y học cổ truyền:

Cây nhân trần có tác dụng thái hoàng, thanh nhiệt và lợi thấp. Do đó, dược liệu này thường dùng để cải thiện chứng tiểu tiện bất lợi, hoàng đản và các bệnh loét da do phong thấp,…

Theo Y học hiện đại:

Loại dược liệu này còn tác dụng thúc đẩy và tăng tiết dịch mất. Đồng thời, chúng còn có đặc tính kháng khuẩn, giúp tiêu diệt các chuẩn khuẩn gây viêm phổi, viêm não như tụ cầu vàng, mủ xanh, e.cpli, phó thương hàn,… Mặt khác còn giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể.

Nhân trần giúp cải thiện chứng tiểu tiện bất lợi, hoàng đản và các bệnh loét da

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây nhân trần

Hỗ trợ điều trị viêm gan vàng da cấp tính có sốt

Bài thuốc 1: Dùng 100g cây nhân trần, 30g đường trắng và 5g bồ công anh. Đem tất cả các vị thuốc này sắc nước và uống trong ngày.

Ngoài giúp cải thiện triệu chứng viêm gan vàng da cấp tính có sốt, bài thuốc này còn giúp hỗ trợ điều trị bệnh viêm nhiễm đường mật cấp tính hoặc khắc phục tình trạng nước tiểu có màu vàng sẫm,…

Bài thuốc 2: Dùng 300g cây nhân trần, 30g trà và 60g sinh đại hoàng đem tán vụn. Mỗi lần lấy 30g hỗn hợp trà hãm với nước sôi từ 15 – 20 phút và uống.

Bài thuốc 3: Dùng 150g cây nhân trần, 50g sinh cam thảo và 500g hoa xà thiệt thảo đem tán vụn và trộn đều với nhau. Mỗi ngày dùng 60g hãm nước sôi và uống.

Lợi tiểu

Dùng 30g cây nhân trần và 30g râu ngô đem sắc nước và uống trong ngày. Thường xuyên sử dụng giúp cải thiện chứng tiểu rát, khó tiểu, bí tiểu hoặc tiểu dắt,…

Làm giảm huyết áp

Dùng 30g cây nhân trần hãm trong ấm nước nóng và dùng uống hàng ngày giúp ổn đinh huyết áp.

Hỗ trợ điều trị viêm hoặc ngứa da

Dùng 30g cây nhân trần và 15g lá sen đem phơi hoặc sấy khô rồi tán bột mịn. Mỗi lần dùng 3g pha trong nước ấm, thêm mật ong và uống.

Lợi thấp và làm tiêu tan màu vàng ở da

Dùng 24g cây nhân trần uống với 8g đại hoàng và 12g chi tử.

Sát trùng vết thương và hỗ trợ điều trị máu khó đông

Dùng một nắm lá cây nhân trần đem rửa sạch và giã nát. Sau đó đắp lên vết thương giúp giảm sưng và kháng khuẩn. Đồng thời, cách làm này còn giúp cầm máu ở những bệnh nhân có vết thương nhưng mắc bệnh máu khó đông.

nhân trần giúp hanh nhiệt và mát gan

Thanh nhiệt và mát gan

Dùng cây nhân trần, bông mã đề và bán biên liên, mỗi vị một lượng bằng nhau đem phơi hoặc sấy khô. Sau đó, đem tán mịn và trộn đều với nhau. Mỗi lần uống lấy 50g bột hòa tan với nước đun sôi để nguội và dùng.

Cải thiện tình trạng đau đầu, say nắng và sốt

Bài thuốc 1: Dùng 1 nắm nhân trần và hành tăm đem sắc nước và uống

Bài thuốc 2: Dùng 16g nhân trần, 20g hoàng cầm, 8g mộc thông, 20g hoạt thạch và 8g thạch xương bồ, hoắc hương, liên kiều, xạ can và bạch đậu khấu mỗi vị 6g. Tất cả các vị thuốc sắt uống.

Hỗ trợ điều trị đau mắt hoặc mắt sưng đỏ

Dùng 1 nắm lá nhân trần sắc chung với 1 nắm lá mã đề. Uống nước thuốc cho đến khi mắt hết đau hoặc đỏ thì ngưng.

Hố trợ điều trị viêm gan ở giai đoạn có di chứng khó tiêu, chán ăn hoặc đầy bụng

Dùng 500g cây nhân trần, 250g quất bì và 500g mạch nha đem sấy khô và tán vụn. Mỗi ngày dùng 60g hãm trong nước sôi và uống trong ngày.

Những lưu ý khi sử dụng cây nhân trần

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích tốt đối với sức khỏe nhưng nếu sử dụng nhân trần sai cách, dược liệu này có thể để lại hậu quả khôn lường.

Do đó, khi dùng vị thuốc này bạn nên lưu ý những điểm sau:

Không nên kết hợp cây nhân trần với cam thảo, bởi theo các chuyên gia Đông y nhân trần có tính chất đào thải nước còn cam thảo lại giữ nước. Do đó, khi pha chung hai dược liệu này với nhau chúng có thể gây tương tác thuốc, không chỉ làm giảm hiệu quả trong hỗ trợ điều trị mà còn tăng tác dụng phụ.

Theo kinh nghiệm lưu truyền từ dân gian, thảo dược này có tác dụng hồi phục sức khỏe ở phụ nữ sau sinh một cách nhanh chóng. Tuy nhiên nếu sử dụng quá liều lượng có thể gây phản ứng ngược, làm xuất tiết các tuyến trong cơ thể khiến mẹ bị mất sữa

Phụ nữ có thai không nên dùng cây nhân trần khi chưa có sự cho phép từ thầy thuốc

Thuốc có tác dụng thanh nhiệt và làm mát gan nhưng người không mắc các bệnh lý về gan không nên dùng hàng ngày. Vì việc thường xuyên sử dụng thảo dược này sẽ làm tăng nguy cơ tổn thương ở gan.

Chưa kể đến, nhân trần có tính lợi tiểu, sử dụng liên tục có thể gây mất nước và mất chất cân bằng điện giải khiến cơ thể mệt mỏi

*Những thông tin về dược liệu bài viết đề cập chỉ có giá trị tham khảo. Trước khi áp dụng bất cứ bài thuốc nào từ dược liệu này bạn nên tham khảo người có chuyên môn để đảm bảo tính an toàn.

Ly Giang

Tags:

Cùng chuyên mục

Ích mẫu nam - Bài thuốc tự nhiên giúp trị ho, hạ sốt và giảm hen hiệu quả

Cây hoa anh thảo - Bí quyết vàng dành cho phái nữ

Hoàng tinh hoa đỏ - Loại thảo dược với nhiều công dụng bất ngờ

Đăng tâm thảo: Quà tặng thiên nhiên giúp an thần, ngủ ngon, bồi bổ sức khỏe

Phòng phong: Vị thuốc vàng chống “phong tà” ngàn đời vẫn quý

Hoàng liên ô rô – "Thần dược" tự nhiên trong y học cổ truyền Việt Nam

Khúc khắc – Vị thuốc quý giúp giải độc, trị gout và làm mạnh gân cốt

Bí mật của sa sâm: Vị thuốc quý trong y học cổ truyền trị ho khan, bổ vị

Bạch thược – Nét thanh khiết của núi rừng và sức mạnh chữa lành từ thiên nhiên

Bí mật ẩn mình trong hoàng kỳ - Loại rễ vàng giúp cho cơ thể khỏe mạnh từ bên trong

Diêm sinh - Vị thuốc quý từ khoáng vật tự nhiên

Bá tử nhân – Vị thuốc an thần, dưỡng tâm và hỗ trợ tiêu hóa tự nhiên

Tin khác

Độc hoạt – Vị thuốc quý giúp giảm đau xương khớp từ thiên nhiên

Đau nhức xương khớp là một trong những căn bệnh phổ biến hiện nay, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Thay vì lạm dụng thuốc giảm đau Tây y, nhiều người đang tìm đến những bài thuốc thảo dược an toàn, hiệu quả lâu dài hơn. Trong số đó, độc hoạt – vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền Việt Nam – được xem như “thần dược” tự nhiên giúp giảm đau, kháng viêm và tăng cường sức khỏe xương khớp.

Mặt quỷ - Giải mã "thần dược" mọc hoang, khắc tinh của mụn nhọt và phong thấp

Tên gọi rùng rợn, hình dáng kỳ dị, nhưng ẩn sâu bên trong cây mặt quỷ lại là kho tàng dược tính quý giá. Trong Y học cổ truyền, vị thuốc này được coi là "khắc tinh" của nhiều bệnh ngoài da và xương khớp, nhưng lại ít được biết đến rộng rãi.

Nấm chaga - Những lợi ích tuyệt vời đối với sức khỏe

Được mệnh danh là “siêu nấm của Phương Bắc”, nấm chaga đang trở thành tâm điểm trong lĩnh vực dinh dưỡng tự nhiên nhờ khả năng tăng cường miễn dịch, chống oxy hóa và hỗ trợ sức khỏe toàn thân.

Xuyên tâm liên – “Kháng sinh xanh” trong kho tàng dược liệu Việt Nam

Xuyên tâm liên - loài thảo mộc có nguồn gốc từ Ấn Độ, từ lâu đã trở thành vị thuốc quen thuộc trong y học dân gian tại các nước châu Á. Ở Việt Nam, trong những năm chiến tranh khi thuốc tây khan hiếm, xuyên tâm liên được xem như “thần dược” của mọi nhà, dùng để chữa cảm sốt, viêm họng, nhiễm trùng, tiêu chảy hay vết thương nhiễm khuẩn. Ngày nay, cùng với sự phát triển của khoa học hiện đại, những bí ẩn về loài cây đắng này dần được lý giải, hé mở giá trị to lớn của nó trong y học tự nhiên.

Xuyên luyện tử: Dược liệu giải trừ uất kết, trừ giun sán và cảnh báo độc tính

Xuyên luyện tử (Fructus meliae toosendan), quả chín sấy khô của cây xuyên luyện, là một trong những vị thuốc quý được ghi chép sớm nhất trong kho tàng Đông y (từ bộ Thần Nông bản thảo kinh). Dược liệu này nổi tiếng với khả năng thư can, lý khí, giải nhiệt và trừ giun sán. Tuy nhiên, xuyên luyện tử cũng là vị thuốc có độc tính tự nhiên, với hoạt chất chính là toosendanin. Hiểu rõ công dụng và tuân thủ nghiêm ngặt liều lượng là điều kiện tiên quyết để phát huy hiệu quả trị liệu mà không gây nguy hại cho sức khỏe.

Toàn yết – Vị thuốc "độc mà quý" trong Đông y

Ngoài là “món ăn côn trùng” có giá trị dinh dưỡng phong phú, toàn yết còn là vị thuốc y học cổ truyền có lịch sử lâu đời và được sử dụng nhiều trong dân gian. Theo y học cổ truyền, vị thuốc này giúp điều trị động kinh co giật, bán thân bất toại. Tuy nhiên, đây là vị thuốc có độc nên chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ y học cổ truyền.

Hạt sachi – Thực phẩm đến từ thiên nhiên, mang lại sức khỏe toàn diện

Trong xu hướng “ăn sạch – sống xanh” ngày càng được ưa chuộng, hạt sachi đang trở thành lựa chọn mới của nhiều người Việt yêu thích dinh dưỡng tự nhiên. Nhỏ bé nhưng chứa nguồn dưỡng chất dồi dào, sachi được mệnh danh là “vua của các loại hạt”, giúp chăm sóc sức khỏe toàn diện từ tim mạch đến làn da.

Thạch tùng răng cưa - Dược liệu quý hiếm hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer

Thạch tùng răng cưa (tên khoa học: Huperzia serrata, hay còn gọi là thông đất hoặc cây chân sói) là một loài dược liệu cực kỳ quý hiếm của Việt Nam, nổi tiếng với hoạt chất có khả năng hỗ trợ điều trị bệnh về thần kinh như Alzheimer. Vậy, dược liệu này có tác dụng gì? Và sử dụng thạch tùng răng cưa thế nào? Mời quý độc giả tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Tô ngạnh - Vị thuốc an thai đến từ tía tô

Ít ai biết rằng, tô ngạnh - phần cành của cây tía tô quen thuộc cũng là một vị thuốc quý, mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể, đặc biệt trong việc an thai, giảm đầy hơi và hỗ trợ tiêu hóa.

Hạt ngũ hoa - “Thần dược’ làm đẹp từ thiên nhiên đánh bay mụn, dưỡng da trắng mịn

Hạt ngũ hoa hay còn được biết đến với cái tên là hạt đình lịch mang trong mình rất nhiều công dụng nhưng có lẽ nổi bật nhất với khả năng làm đẹp. Được mệnh danh là “thần dược” thiên nhiên, loại hạt nhỏ bé này đã trở thành bí quyết dưỡng da trị mụn an toàn được các phái đẹp lựa chọn.

Thảo quyết minh – Dược liệu quý giúp an thần, hạ huyết áp và cải thiện giấc ngủ

Thảo quyết minh là một trong những vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền được biết đến với nhiều công dụng như hạ huyết áp, an thần, kháng khuẩn và kháng nấm. Tuy nhiên, để sử dụng dược liệu này đạt hiệu quả cao và an toàn người dùng cần hiểu rõ các đặc điểm, cách chế biến cũng như liều lượng phù hợp.

Sài hồ nam – Cây thuốc Việt tiềm năng trong hỗ trợ kháng viêm tự nhiên

Sài hồ nam (Pluchea pteropoda) – một loài cây dân dã mọc dại ở các vùng ven biển miền Bắc Việt Nam, từ lâu đã được sử dụng trong y học dân gian để hỗ trợ hạ sốt, giảm sưng đau và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, chỉ đến gần đây, nghiên cứu khoa học hiện đại mới khẳng định giá trị dược liệu của loài cây này. Chiết xuất từ sài hồ nam đã được chứng minh có độ an toàn cao và thể hiện tác dụng kháng viêm rõ rệt, mở ra hướng phát triển mới cho nguồn dược liệu bản địa Việt Nam.

Thồm lồm - Sức sống bền bỉ và giá trị chữa lành từ thiên nhiên

Giữa những triền đồi, bờ ruộng hay con suối nơi miền quê Việt Nam, cây thồm lồm vẫn âm thầm mọc xanh, tưởng chừng chỉ là loài cỏ dại vô danh. Thế nhưng, ít ai biết rằng, ẩn sau vẻ ngoài giản dị ấy là một vị thuốc quý được lưu truyền qua nhiều thế hệ, có khả năng giải độc, tiêu viêm, chữa các bệnh ngoài da, tiêu hóa và hô hấp một cách hiệu quả.

Cây sòi - Nguồn dược liệu giúp thông phế, lợi tiểu

Cây sòi là vị thuốc quý trong y học cổ truyền với tác dụng sát trùng, tiêu thũng, thông tiện. Cây được dùng để hỗ trợ điều trị viêm gan, phù thũng và táo bón, đồng thời có tiềm năng ứng dụng trong nghiên cứu dược liệu hiện đại.

Cây mú từn – Thảo dược quý hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp

Ẩn mình giữa núi rừng Tây Bắc, cây mú từn từ lâu đã được đồng bào dân tộc xem là “thần dược” của thiên nhiên. Với nhiều công dụng quý như hỗ trợ giảm đau nhức xương khớp, tăng cường sinh lực và bồi bổ cơ thể, loại thảo dược này ngày càng được giới chuyên môn và người tiêu dùng quan tâm, tìm hiểu.

Khoản đông hoa - Vị thuốc quý cho phổi khỏe

Giữa nhịp sống hiện đại nhiều khói bụi, khoản đông hoa – loài hoa dược liệu nhỏ bé của y học cổ truyền – vẫn giữ vị thế “lá chắn tự nhiên” cho lá phổi. Với hương thơm dịu nhẹ và dược tính quý, vị thuốc này mang đến hơi thở an lành, gợi nhớ tinh túy của thiên nhiên trong từng nhịp sống.

Nàng nàng: Vị thuốc Đông y giúp hành huyết, trục ứ

Cây nàng nàng hay còn gọi là cây trứng ếch là loại cây khá phổ biến ở nước ta, có tác dụng hành huyết, trục ứ, phá khí thông trệ, trừ đờm tích, cầm máu vết thương, trừ mụn nhọt.

Mẫu lệ - Vị thuốc đến từ biển

Ai cũng biết, hàu là một loại hải sản giàu dinh dưỡng và thường được mệnh danh là "thần dược" cho sức khỏe nhờ hàm lượng dinh dưỡng cao, đặc biệt đối với nam giới. Không chỉ có tác dụng làm món ăn, hàu còn là một vị thuốc quý, đó là phần vỏ được sử dụng làm thuốc với tên gọi là mẫu lệ.

Thỏ ty tử - Hạt nhỏ nhưng mang lại giá trị lớn

Thỏ ty tử, hay còn gọi là hạt của cây Dây tơ hồng (Cuscuta sinensis), từ lâu đã là một trong những vị thuốc quý hàng đầu trong Y học cổ truyền, được biết đến với công dụng "Bổ can thận, ích tinh tủy". Ngày nay, các nghiên cứu khoa học hiện đại đang dần hé lộ cơ chế hoạt động, khẳng định vai trò quan trọng của dược liệu này trong việc tăng cường sinh lý, mạnh gân cốt và phòng ngừa nhiều bệnh lý khác.

Cây cà dăm – Vị thuốc dân gian quý trong vườn nhà

Từ lâu, cây cà dăm đã trở thành cái tên quen thuộc trong các bài thuốc dân gian của người Việt. Loài cây mọc hoang nơi bờ rào, góc vườn được dân gian tin dùng như vị thuốc quý giúp giải độc gan, giảm đau, kháng viêm và hỗ trợ tăng cường sức đề kháng. Hành trình từ loài cây dại trở thành vị thuốc được khoa học công nhận chính là minh chứng cho giá trị bền bỉ của tri thức dân gian Việt Nam.

Bạch tật lê: Dược liệu an toàn cho sinh lý và sức khỏe

Bạch tật lê là loại cây mọc bò lan, phổ biến ở các vùng đất khô cằn. Trong y học cổ truyền Trung Hoa, Ấn Độ và Việt Nam, dược liệu này được xem là một vị thuốc bổ dương, khu phong, lợi tiểu và hỗ trợ điều trị yếu sinh lý.