 |
Cây bách hợp còn có tên gọi khác là cây tỏi rừng. Dược liệu thuộc họ Hành tỏi (danh pháp khoa học: Liliaceae). Nhờ tính hơi hàn và vị đắng, dược liệu có tác dụng thanh tâm an thần, nhuận phế cầm ho nên thường được dùng trong ho lao, thổ huyết, đau bụng, đau cổ họng, phù thủng…
Cây bách hợp là một loại dược liệu thuộc cây thân thảo. Cây sống lâu năm và có chiều cao khoảng 0,5m. Cây có hoa màu trắng, đôi khi là màu hồng nhạt.
Dược liệu thường mọc hoang ở các bờ mương rẫy và các trảng cỏ vùng núi như: Lạng Sơn, Cao Bằng, Lai Châu, Sơn La, Hà Giang, Lào Cai… Ngoài ra, chúng còn được một số nơi khác trồng để lấy thân hành ăn.
Dược liệu được trồng bằng giò như trồng hành và tỏi, sau một năm là có thể thu hoạch. Thông thường để củ phát triển mạnh và ra to, người ta sẽ cắt hết hoa.
Vào cuối mùa hè và đầu thu, khi cây khô héo là có thể thu hoạch được củ. Sau khi đào về, rửa sạch, dùng tay hoặc dùng dao tách riêng từng vẩy. Sau đó mang đi nhúng nước sôi khoảng 5 – 10 phút hoặc nhúng nước sôi cho đến khi chín tái rồi mang sấy khô hoặc phơi khô.
 |
Theo đông y, dược liệu bách hợp có tác dụng bổ phổi, định tâm, an thần, thanh nhiệt, lợi đại tiểu tiện. Dùng chữa các chứng bệnh: Ho lao, nôn ra máu, hư phiền, hồi hộp, phù thũng, táo bón…
Một số bài thuốc có sử dụng dược liệu Bách hợp:
Chữa ung phổi ho ra máu: Bách hợp, bạch cập mỗi vị 12g + 6g xuyên bối mẫu + 20g ý dĩ + 12g phục linh cho sắc chung, uống mỗi ngày 1 thang tới khi khỏi hẳn.
Trị tai điếc, tai đau : Bách hợp khô nghiền bột, uống 2 chỉ với nước ấm, ngày uống 2 lần. (Thiên kim phương)
Trị ho không thôi, hoặc trong đờm có máu: Khỏan đông hoa, Bách hợp (sấy, hấp) cân với lượng bằng nhau. Đem đi nghiền nhỏ thành bột, thêm lượng mật vừa đủ làm thành viên hòan, lớn bằng hạt nhãn . Mỗi lần dùng 1 viên hòan, sau bửa ăn, trước khi đi ngủ nhai nhỏ, nước gừng nuốt ngậm tan tốt nhất. (Tế sinh phương, Bách hoa cao).
Chữa viêm phế quản các chứng ho: Bách hợp 30g + Mạch môn, Thiên môn mỗi vị 10g + Bạch bộ 8g + Tang bì 12g +ý dĩ 15g, thêm vào 1 lít nước. Sắc đến khi còn lại 400ml, chia làm 3 lần uống trong ngày.
Trị tạng Phế ủng nhiệt phiền muộn: Bách hợp mới 4kg, cho vào một lượng mật vừa phải, trộn với Bách hợp, hấp cho mềm, thường ngậm bằng quả táo, rồi nuốt nước xuống. (Thánh huệ phương).
Ho do Phế nhiệt, họng khô miệng khát: Bách hợp 30g + Đông hoa 15g, cho vào sắc chung lấy nước uống, ngày một thang.
 |
Chữa triệu chứng đau ngực thổ huyết: Bách hợp giã nát vắt lấy một bát nước uống, mỗi ngày 1 lần.
Trị bệnh phổi thổ huyết: Bách hợp mới giã vắt lấy nước cốt, hòa nước uống, cũng có thể nấu ăn. (vệ sinh giản dị phương)
Lưu ý: Không dùng trong các trường hợp ho do phong, hàm xâm nhiễm hoặc tiêu chảy do Tỳ Vị bị hàn.
Nên sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, khoogn tự ý sử dụng để tránh tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn.
