 |
Cây mộc hoa trắng thuộc họ Trúc đào, có tên khoa học là Holarrhena antidysenteria Wall. Trong dân gian, có một số cách gọi khác cho loại cây này như cây Sừng trâu, Mức lá to, Mộc vài, Thừng mực lá to, Mức hoa trắng,...
Mộc hoa trắng là một vị thuốc nam quý, có nhiều tác dụng hữu ích đến sức khỏe con người. Phân bố của loài cây này khá rộng rãi, xuất hiện ở nhiều quốc gia khác nhau. Trong đó, có một số nơi phổ biến vị thuốc này như Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia... Tại Việt Nam, cây mọc nhiều tại các tỉnh phía Bắc như Vĩnh Phúc, Cao Bằng, Bắc Giang, Bắc Ninh, Lạng Sơn... và một số các tỉnh miền Trung.
Hạt và vỏ cây của mộc hoa trắng là hai bộ phận chính được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh. Ngoài ra, lá cây cũng có nhiều hoạt chất có tác dụng điều trị hiệu quả.
Cây nở hoa từ tháng 3 đến tháng 7, quả bắt đầu xuất hiện vào khoảng tháng 6 đến tháng 12. Thời điểm thu hoạch hạt thích hợp nhất là khi quả đã chín già lúc mùa đông. Sau khi hái, có thể dùng dạng tươi để điều trị hoặc đi phơi hay sấy khô để bảo quản được lâu hơn. Khi dược liệu được sơ chế khô, để giữ được lâu nhất cần đặt vào trong các túi kín và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát.
 |
Tác dụng dược lý của cây mộc hoa trắng
Chống kí sinh trùng
Theo nhiều nghiên cứu, conessin có tác dụng trừ giun, lỵ amip thông qua hoạt động ức chế tăng trưởng, khử trùng và chống ăn mòn. Hiệu lực như emetin nhưng ít độc và tiện dùng. Conessine tác dụng cả đối với kén và amip, còn emetin chỉ tác dụng đối với amip. Hiện tượng không chịu thuốc rất ít hoặc không đáng kể.
Chống tiêu chảy
Hoạt tính chống tiêu chảy của nước sắc từ vỏ rễ mộc hoa trắng đã được nghiên cứu trên ba chủng Escherichia coli. Kết quả cho thấy cây có khả năng ức chế sự sản xuất và bài tiết độc tố của vi khuẩn trong ruột, làm giảm độc lực của các chủng vi khuẩn gây độc tố ruột (ETEC). Do đó, mộc hoa trắng giúp bảo vệ chống lại nhiều giai đoạn tiêu chảy.
Ngoài E. Coli, nước sắc mộc hoa trắng còn có tác dụng trên Shigella, Staphylococcus aureus, Salmonella typhi, S.aureus, Vibrio cholera, Pseudomonas aeruginosa…
 |
Chống đái tháo đường
Chiết xuất etanolic từ hạt mộc hoa trắng được nghiên cứu rộng rãi về hoạt tính chống đái tháo đường. Với liều từ 250 -300 mg/kg, dịch chiết của nó thể hiện sự ức chế hoạt động của alpha glycosidase. Do đó làm giảm sự hấp thụ carbohydrate từ ruột, ngăn cản sự tăng đường huyết sau ăn.
Chống ung thư
Trong ống nghiệm, hoạt động gây độc tế bào của chiết xuất từ lá mộc hoa trắng có khả năng chống lại 14 dòng tế bào ung thư ở người từ 9 loại mô khác nhau gồm vú, ruột , cổ tử cung, hệ thần kinh trung ương, phổi, gan, miệng, buồng trứng, tuyến tiền liệt.
Các phân đoạn khác nhau của chiết xuất đã được nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy rằng, phân đoạn hòa tan trong cloroform cho khả năng chống ung thư cao nhất trên các dòng tế bào ung thư ở người.
Các tác dụng khác
Nhiều nghiên cứu được thực hiện và cho thấy các dịch chiết khác nhau từ mộc hoa trắng có nhiều tác dụng. Nó có thể gây hạ huyết áp, làm chậm nhịp tim, chống co thắt, chống oxy hóa, kích thích sự co bóp ruột và tử cung.
 |
Các bài thuốc dân gian có sử dụng cây mộc hoa trắng
Bài thuốc chữa kiết lỵ
Vỏ cây mộc hoa trắng với lượng vừa đủ. Đem dược liệu này đi phơi khô hoặc sấy khô rồi đi tán thành bột mịn. Có thể sắc với nước hoặc hòa với nước sôi ấm uống mỗi ngày dùng với liều từ 10 – 15g. Duy trì dùng liên tục và đều đặn đến khi các triệu chứng của bệnh thuyên giảm.
Bài thuốc chữa viêm đại tràng
Bài 1: Vỏ cây mộc hoa trắng với lượng đủ dùng. Đem đi phơi khô, tán thành bột mịn. Mỗi ngày dùng với liều 10g, cho nước vào sắc chung để uống, uống ngay khi còn ấm.
Bài 2: Hạt của mộc hoa trắng đem đi phơi khô rồi tán bột mịn, mỗi ngày dùng khoảng từ 10 – 15g, cho nước vào sắc, nên sử dụng nhân lúc còn ấm, uống trong ngày. Mỗi ngày có thể uống nhiều lần và cần duy trì trong thời gian dài.
 |
Lưu ý
Tránh dùng cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho bé bú nếu bác sĩ chưa cho chép.
Trước khi sử dụng dược liệu này để làm vị thuốc, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ.
