| Chuyên gia khuyến cáo sự nhầm lẫn bệnh sởi và cúm có thể khiến bệnh trở nặng Bộ Y tế mở rộng quy mô chiến dịch tiêm vaccine phòng sởi Hà Nội bảo đảm 95% trẻ từ 6-9 tháng tuổi được tiêm vaccine sởi |
Vì sao nên tiêm phòng sởi?
 |
BS. Phạm Văn Phú – Quản lý Y khoa KV Đông Nam Bộ 2 (Hệ thống tiêm chủng VNVC) chia sẻ: “Sởi là bệnh truyền nhiễm có mức độ nguy hiểm xếp trên cả các bệnh ebola, lao hay cúm. Virus gây bệnh sởi có thể lây lan trong không khí và tồn tại ở môi trường bên ngoài trong 2 giờ đồng hồ. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu chưa được tiêm vaccine ngừa bệnh sởi hoặc cơ thể chưa có kháng thể phòng sởi, tỷ lệ lây nhiễm nếu có tiếp xúc gần trong trường hợp này lên đến 90%”.
Sởi là bệnh truyền nhiễm có tốc độ lây nhiễm nhanh nhất trên thế giới, đỉnh điểm thường gặp vào mùa Đông – Xuân và có thể bùng phát thành dịch. Đây là một trong những căn bệnh đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em dưới 5 tuổi với tỷ lệ tử vong hàng đầu. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính có khoảng 128.000 trường hợp chết vì bệnh sởi vào năm 2021 – chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi, mặc dù đã có vaccine an toàn và tiết kiệm chi phí.
Người nhiễm virus sởi (Polinosa morbillarum) có thể lây nhiễm cho người lành thông qua giọt bắn, dịch tiết từ niêm mạc mũi họng khi ho, hắt hơi, khạc nhổ hoặc giao tiếp. Chính vì vậy, bệnh sởi rất dễ lây lan ở những địa điểm có mật độ dân cư đông đúc như nhà ở, trường học, ký túc xá, xí nghiệp, khu công nghiệp, bệnh viện,…
Trẻ em đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 5 tuổi là đối tượng rất dễ bị mắc bệnh sởi bởi sức đề kháng yếu. Hơn nữa, đây là độ tuổi trẻ rơi vào “khoảng trống miễn dịch” do miễn dịch thụ động nhận được từ mẹ giảm dần theo thời gian, trong khi miễn dịch tự thân chưa hoàn thiện để chống lại các tác nhân gây bệnh.
Sởi vốn là bệnh lành tính và có thể điều trị được, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ em phải đối mặt với nhiều biến chứng đặc biệt nguy hiểm như viêm não, viêm thanh quản, viêm phế quản, viêm tai, viêm phổi thậm chí là tử vong. Chính vì vậy, tiêm vaccine phòng ngừa bệnh sởi là biện pháp an toàn và hiệu quả giúp trẻ phòng tránh được bệnh sởi cũng như hạn chế nguy cơ gặp biến chứng nguy hiểm.
Vaccine phòng ngừa sởi được đánh giá là an toàn, ngay cả đối với những người bị suy giảm hệ miễn dịch như mắc bệnh HIV/ AIDS. Hầu hết các trường hợp trẻ em sau chích ngừa không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, một số ít trường hợp xảy ra thường ở mức độ nhẹ, chẳng hạn như sốt, phát ban, đau tại chỗ tiêm và các tác dụng phụ thường sẽ khỏi sau một thời gian ngắn mà không cần điều trị.
Bên cạnh đó, không chỉ trẻ em mà người trưởng thành, người cao tuổi, phụ nữ trước khi mang thai, phụ nữ cho con bú, nhân viên y tế, nhân viên trong phòng Lab thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh cũng cần tiêm vaccine phòng ngừa bệnh sởi, đặc biệt là những người thường xuyên đi công tác, du lịch đến những quốc gia có dịch sởi.
Đối tượng nên tiêm phòng vaccine sởi
 |
| Đối với những trẻ đã đủ 9 tháng tuổi, bố mẹ cần chủ động cho con hoàn thành phác đồ tiêm mũi sởi |
BS. Trương Hữu Khanh - Phó chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP.HCM cho biết, Việt Nam là một trong những quốc gia trên thế giới có tỷ lệ lưu hành bệnh sởi cao. Do đó, đối với những trẻ đã đủ 9 tháng tuổi, bố mẹ cần chủ động cho con hoàn thành phác đồ tiêm mũi sởi đơn để có thể có kháng thể phòng bệnh sớm, khi trẻ đủ 12 tháng cho trẻ tiêm mũi nhắc bằng vaccine kết hợp 3 trong 1 phòng ngừa 3 bệnh truyền nhiễm Sởi – Quai bị – Rubella để tăng hiệu quả miễn dịch”.
Bệnh sởi có tỷ lệ lây nhiễm cao nên ngưỡng bảo vệ cộng đồng cũng rất cao, cần ít nhất 95% khả năng miễn dịch trong cộng đồng để ngăn chặn dịch bệnh. Việc tiêm chủng không đầy đủ có thể khiến dịch sởi bùng phát bất cứ lúc nào. Hầu hết mọi lứa tuổi nếu chưa có miễn dịch với bệnh sởi đều là đối tượng có nguy cơ mắc bệnh và rất cần được tiêm vaccine đầy đủ, đúng lịch.
Tại Việt Nam, những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh sởi nên tiêm phòng sởi là: Trẻ nhỏ không còn miễn dịch thụ động từ mẹ truyền sang nhưng chưa được tiêm vaccine. Trẻ đã tiêm vaccine phòng sởi nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch. Thanh niên, người trưởng thành chưa từng mắc bệnh sởi hoặc chưa tiêm vaccine trước đây. Người lớn tuổi có bệnh nền mạn tính như tim mạch, cao huyết áp, phổi, đái tháo đường,…
Các trường hợp chống chỉ định tiêm vacxin sởi
Những người suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc suy giảm miễn dịch do mắc các bệnh HIV/AIDS, uống thuốc ức chế hệ miễn dịch, bệnh nhân ung thư đang điều trị bằng các phương pháp hóa trị, xạ trị, dùng thuốc kháng thể đơn dòng,…
Những người mắc chứng rối loạn tế bào máu, người có những ung thư ảnh hưởng đến xương tủy hoặc hệ bạch huyết, người mắc bệnh lao đang được điều trị cũng chống chỉ định tiêm vaccine phòng sởi.
Những người dị ứng hoặc có phản ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) với các thành phần trong vaccine sởi (gelatin hoặc neomycin).
Không nên tiêm vaccine phòng ngừa sởi cho phụ nữ có thai bởi đây là loại vaccine sống giảm động lực, mặc dù bằng chứng không cho thấy nguy cơ tác dụng phụ tăng lên ở trẻ sơ sinh được sinh ra từ những người mẹ vô tình tiêm vaccine sởi trong giai đoạn mang thai. Tuy nhiên, trong trường hợp sau khi tiêm vaccine sởi mới phát hiện mang thai, thai phụ cần thông báo ngay cho bác sĩ điều trị để được kiểm tra và theo dõi chặt chẽ.
Lưu ý khi tiêm vacxin sởi
 |
| Sau khi tiêm, việc theo dõi sức khỏe của trẻ trong vài ngày tiếp theo là cần thiết. |
Tiêm vaccine sởi là phương pháp quan trọng trong việc bảo vệ trẻ em và cộng đồng khỏi bệnh sởi, một căn bệnh có khả năng gây tử vong cao và dễ lây lan. Để đảm bảo hiệu quả và an toàn tối đa, người được tiêm và phu huynh cho con đi tiêm chủng lưu ý:
Thời gian tiêm chủng: Vaccine sởi được tiêm cho trẻ sau khi trẻ đủ 9 tháng tuổi, theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Điều này là do vào thời điểm này, hệ miễn dịch của trẻ đang phát triển đủ để tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ đối với vaccine. Một liều thứ hai thường được tiêm trước khi trẻ đi học, khi trẻ đạt 4 – 6 tuổi để củng cố khả năng miễn dịch.
Tình trạng sức khỏe của trẻ: Trẻ em đang trong tình trạng ốm nhẹ có thể vẫn được tiêm vaccine, tuy nhiên, nếu trẻ đang mắc bệnh nghiêm trọng hoặc đang sốt cao, việc hoãn tiêm được khuyến khích. Bố mẹ nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để xác định thời điểm tiêm phù hợp nhất.
Tiền sử dị ứng và phản ứng phụ: Trước khi tiêm vaccine sởi, cần thông báo cho bác sĩ về tiền sử dị ứng của trẻ, đặc biệt là với các thành phần của vaccine như gelatin hoặc kháng sinh neomycin, thường có trong các loại vaccine tổng hợp. Mặc dù hiếm gặp, nhưng một số trẻ có thể phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
Phản ứng phụ thông thường: Sau khi tiêm, trẻ có thể gặp những phản ứng nhẹ như sốt nhẹ, phát ban hoặc đau tại chỗ tiêm. Đây là những phản ứng thông thường và thường tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu trẻ có dấu hiệu khó chịu nghiêm trọng, bố mẹ cần ngay lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế.
An toàn và hiệu quả của vaccine: Nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng vaccine sởi an toàn và hiệu quả. Hiệu quả ngăn ngừa bệnh sởi đạt tới 95% sau liều đầu tiên và tăng lên khoảng 99% sau liều thứ hai. Điều quan trọng là sự bảo phủ toàn dân đủ để đảm bảo miễn dịch cộng đồng, ngăn ngừa các đợt bùng phát dịch bệnh. (2)
Theo dõi sau tiêm: Sau khi tiêm, việc theo dõi sức khỏe của trẻ trong vài ngày tiếp theo là cần thiết. Nếu có bất cứ biểu hiện nào lạ, bố mẹ cần nhanh chóng liên hệ các chuyên gia y tế để được tư vấn và xử lý kịp thời. Việc tiêm vaccine sởi là một phần không thể thiếu trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nhưng cần được thực hiện một cách thận trọng, có sự chuẩn bị tốt để đảm bảo an toàn và phát huy hiệu quả tối đa.
