Sáng 19/10, tại Hà Nội, trong khuôn khổ Hội nghị khoa học Tim mạch toàn quốc 2025 với chủ đề “Tim mạch học trong kỷ nguyên mới: Đột phá trong chẩn đoán và điều trị”, các chuyên gia đã đưa ra những con số đáng báo động và các khuyến cáo quan trọng về việc chăm sóc sức khỏe tim mạch cho người Việt. Hội nghị quy tụ gần 2.000 chuyên gia, bác sĩ đầu ngành trong và ngoài nước.
"Vòng lặp" nguy hiểm giữa bệnh tim mạch và bệnh truyền nhiễm
 |
| GS.TS Phạm Mạnh Hùng trình bày nội dung tại hội nghị (Ảnh: Phương Thủy). |
Phát biểu tại hội nghị, GS.TS Phạm Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch Hội Tim mạch học Việt Nam, cho biết bệnh tim mạch hiện là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Theo ước tính của WHO, năm 2022, bệnh lý này đã cướp đi sinh mạng của khoảng 19,8 triệu người, chiếm 32% tổng số ca tử vong toàn cầu.
Điều đáng lo ngại hơn là mối liên hệ mật thiết giữa bệnh tim mạch và các bệnh lý nhiễm trùng. GS. Hùng nhấn mạnh, bệnh nhân tim mạch thường có hệ miễn dịch yếu hơn, nhạy cảm hơn và rất dễ bị nhiễm trùng. So với người khỏe mạnh, bệnh nhân suy tim có nguy cơ nhập viện do cúm và viêm phổi cao hơn, đồng thời tiên lượng xấu hơn.
Đây là một mối quan hệ hai chiều, tạo thành một "vòng lặp" nguy hiểm:
Chiều 1: Bệnh nền tim mạch khiến cơ thể dễ mắc các bệnh truyền nhiễm như cúm, phế cầu, SARS-CoV-2, virus hợp bào hô hấp (RSV)...
Chiều 2: Khi mắc bệnh, các bệnh truyền nhiễm này lại làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh tim mạch, gia tăng nguy cơ xuất hiện các biến cố nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Trong khi đó, các bệnh lý nhiễm trùng cũng nằm trong top 10 nguyên nhân gây tử vong thường gặp nhất, đặc biệt là nhiễm trùng đường hô hấp dưới.
Tiêm chủng - "Trụ cột" nền tảng phá vỡ vòng lặp
Trước thực trạng trên, việc phòng ngừa tốt các bệnh truyền nhiễm được xem là giải pháp then chốt giúp phá vỡ vòng lặp tử vong. Trong đó, tiêm chủng được xác định là biện pháp hiệu quả, an toàn và kinh tế nhất.
 |
| Trước thực trạng trên, việc phòng ngừa tốt các bệnh truyền nhiễm được xem là giải pháp then chốt giúp phá vỡ vòng lặp tử vong. |
Tại hội nghị, Hội Tim mạch học Việt Nam đã chính thức cập nhật và ban hành Đồng thuận về tiêm chủng cho người trưởng thành trong chăm sóc toàn diện bệnh lý tim mạch. Khuyến cáo này đưa ra hướng dẫn chi tiết về việc tiêm các loại vaccine phòng cúm, phế cầu, SARS-CoV-2, và virus hợp bào hô hấp (RSV) cho bệnh nhân có bệnh nền tim mạch.
Nhiều tổ chức y tế lớn trên thế giới cũng đã đưa chủng ngừa trở thành một trụ cột nền tảng trong chiến lược dự phòng bệnh tật. Tuy nhiên, tại Việt Nam, tỷ lệ tiêm chủng ở người lớn, đặc biệt là người có bệnh nền, vẫn còn rất thấp.
Một nghiên cứu tại Cần Thơ năm 2022-2023 trên 4.132 người trên 65 tuổi cho thấy tỷ lệ tiêm chủng cúm chỉ đạt 7,9%, cách rất xa mục tiêu 75% mà WHO khuyến nghị.
Gánh nặng bệnh tim mạch: "Đại dịch thầm lặng" tại Việt Nam
GS.TS Phạm Mạnh Hùng cảnh báo, mô hình bệnh tim mạch đã có sự dịch chuyển mạnh mẽ từ các nước "giàu" sang các nước "nghèo". Hiện nay, hơn 75% ca tử vong do bệnh tim mạch xảy ra ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình.
Tại Việt Nam, gánh nặng này đang gia tăng nhanh chóng, trở thành một "đại dịch thầm lặng":
Mỗi năm, có khoảng 200.000 người tử vong vì bệnh tim mạch, chiếm 33% (tương đương 1/3) tổng số ca tử vong toàn quốc.
Các bệnh lý do xơ vữa động mạch chiếm tới 65% tổng số ca bệnh.
Tình trạng đột tử ở người trẻ có xu hướng gia tăng, liên quan mật thiết đến các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, béo phì, ít vận động và stress. Tỷ lệ tăng huyết áp ở người Việt đã tăng từ 15% (năm 2010) lên 25-30% hiện nay.
Thực trạng này đang tạo ra áp lực khổng lồ lên hệ thống y tế, trong khi nguồn lực vẫn còn hạn chế. Việt Nam hiện chỉ có dưới 2.000 bác sĩ chuyên khoa tim mạch trên 100 triệu dân, và hệ thống y tế vẫn nặng về "chữa bệnh" hơn là "phòng bệnh".
Thách thức và giải pháp trong kỷ nguyên mới
Để giảm gánh nặng bệnh tim mạch, các chuyên gia khuyến nghị cần một chiến lược phòng ngừa toàn diện và tích hợp, bao gồm:
Phòng ngừa sớm: Giáo dục sức khỏe cộng đồng, thúc đẩy phòng ngừa nguyên phát ngay từ lứa tuổi thiếu nhi.
Chính sách vĩ mô: Thúc đẩy các chính sách toàn cầu nhằm giảm yếu tố nguy cơ như giảm muối trong khẩu phần ăn, loại bỏ chất béo trans, kiểm soát ô nhiễm môi trường và hạn chế thực phẩm siêu chế biến.
Ứng dụng công nghệ: Tận dụng công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn để tính toán nguy cơ cá thể hóa và áp dụng các liệu pháp gen tiên tiến cho nhóm nguy cơ cao.
Thay đổi lối sống cá nhân: Mỗi người dân cần chủ động kiểm soát các yếu tố nguy cơ (tăng huyết áp, béo phì, mỡ máu), duy trì lối sống lành mạnh thông qua việc thường xuyên vận động, ăn uống khoa học, tránh căng thẳng và không hút thuốc.
Hội nghị khoa học Tim mạch toàn quốc 2025 không chỉ là diễn đàn để cập nhật kiến thức mà còn là lời kêu gọi hành động mạnh mẽ, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ của toàn xã hội vì một tương lai với những trái tim khỏe mạnh hơn cho người dân Việt Nam.
