Sáng 23/10, trong khuôn khổ chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã thay mặt Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh. Đây được xem là một bước tiến pháp lý quan trọng, nhằm thay thế Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm năm 2007 đã không còn theo kịp thực tiễn.
 |
| Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng bệnh. Ảnh: Quốc hội. |
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, sau hơn 17 năm thi hành, luật cũ đã góp phần quan trọng trong kiểm soát dịch bệnh, nhưng cũng bộc lộ nhiều hạn chế.
Thực tế đã phát sinh các thách thức y tế mới như gánh nặng ngày càng lớn của các bệnh không lây nhiễm (tim mạch, tiểu đường, ung thư...), các rối loạn sức khỏe tâm thần, vấn đề suy dinh dưỡng, cùng tác động từ ô nhiễm môi trường và sự thay đổi trong hành vi sức khỏe. Do luật hiện hành chủ yếu tập trung vào bệnh truyền nhiễm, một "khoảng trống chính sách" lớn đã xuất hiện.
Vì vậy, việc xây dựng một đạo luật mới là vô cùng cần thiết để hoàn thiện cơ sở pháp lý, hướng tới mục tiêu nâng cao toàn diện sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc, tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của người Việt Nam.
Mở rộng phạm vi, bổ sung nhiều quy định đột phá
Dự thảo Luật Phòng bệnh được xây dựng gồm 6 chương, 41 điều, với nhiều nội dung mới mang tính đột phá. So với luật cũ, dự thảo đã mở rộng phạm vi điều chỉnh một cách toàn diện, tập trung vào hai nhóm nội dung chính:
Một là, hoàn thiện các quy định về phòng, chống bệnh truyền nhiễm. Các quy định về giám sát, cách ly y tế, kiểm dịch, an toàn sinh học trong xét nghiệm, quản lý vaccine và tiêm chủng được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Đặc biệt, dự thảo còn bổ sung các biện pháp ứng phó trong tình trạng khẩn cấp, phòng thủ dân sự khi dịch bệnh vượt quá khả năng kiểm soát của cơ quan có thẩm quyền.
Hai là, bổ sung hàng loạt quy định mới để giải quyết các "khoảng trống chính sách" trước đây, bao gồm:
Phòng, chống bệnh không lây nhiễm: Quy định rõ các biện pháp quản lý yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm, dự phòng và điều trị tại cộng đồng.
Phòng, chống rối loạn sức khỏe tâm thần: Lần đầu tiên đưa ra các quy định về yếu tố nguy cơ, biện pháp phòng ngừa, phát hiện sớm và quyền, trách nhiệm của các bên trong bảo vệ sức khỏe tâm thần – một lĩnh vực ngày càng được xã hội quan tâm.
Bảo đảm dinh dưỡng trong phòng bệnh: Quy định cụ thể các chính sách dinh dưỡng theo từng nhóm đối tượng như phụ nữ mang thai, trẻ em, dinh dưỡng học đường, người lao động và người cao tuổi.
Đáng chú ý, dự thảo đề xuất thành lập Quỹ Phòng bệnh – một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Nguồn hình thành Quỹ dự kiến đến từ vốn điều lệ của ngân sách, phần kết dư của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá, khoản đóng góp bắt buộc 2% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt của thuốc lá, cùng các nguồn tài trợ, viện trợ hợp pháp khác.
Góp ý để đảm bảo tính khả thi và công bằng
Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, Ủy ban thống nhất cao về sự cần thiết ban hành luật. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi và công bằng khi triển khai, Ủy ban đã đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện một số nội dung.
Cụ thể, đối với phòng, chống bệnh không lây nhiễm và rối loạn sức khỏe tâm thần, cần làm rõ cơ chế thực hiện, xác định đối tượng nguy cơ cao và nguồn kinh phí. Về chính sách dinh dưỡng, cần đảm bảo công bằng cho tất cả các đối tượng có nhu cầu như phụ nữ mang thai, trẻ suy dinh dưỡng, không phân biệt vùng miền.
Về Quỹ Phòng bệnh, Ủy ban thống nhất về sự cần thiết nhưng đề nghị phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, như "định kỳ 2 năm một lần, Chính phủ báo cáo Quốc hội về kết quả hoạt động".
Đồng thời, cần quy định rõ mục đích, nguyên tắc sử dụng Quỹ. Một số ý kiến cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung khoản đóng góp bắt buộc đối với các mặt hàng có nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe khác như rượu, bia, đồ uống có đường để đảm bảo công bằng.
Những góp ý này sẽ là cơ sở quan trọng để cơ quan soạn thảo tiếp tục hoàn thiện dự án luật, trình Quốc hội xem xét, thông qua trong các kỳ họp tới, nhằm sớm ban hành một hành lang pháp lý vững chắc và toàn diện cho công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân.
