| FTA mở rộng đường cho hàng Việt vươn xa Hàng Việt mở rộng cánh cửa vào Á Âu Tín hiệu tích cực cho hàng Việt từ hội đàm cấp cao tại WEF 16 Thiên Tân |
Doanh nghiệp Việt gặp khó khi tiếp cận Nhật
 |
| Doanh nghiệp giới thiệu nông sản tại hội chợ xúc tiến thương mại, nỗ lực vượt rào cản tiêu chuẩn khi thâm nhập thị trường Nhật Bản. |
Nhật Bản từ lâu được đánh giá là thị trường xuất khẩu trọng điểm, song cũng thuộc nhóm “khó tính” bậc nhất thế giới. Với dân số hơn 120 triệu người và thu nhập cao, quốc gia này có sức mua ổn định, nhu cầu nhập khẩu đa dạng, nhưng người tiêu dùng lại bảo thủ, đề cao độ tin cậy và tiêu chuẩn sản phẩm cực kỳ nghiêm ngặt.
Chia sẻ tại hội thảo “Chiến lược gia tăng cơ hội xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Nhật Bản” ngày 25/6 tại TP. Hồ Chí Minh, bà Quyền Thị Thúy Hà - Trưởng Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại Osaka - nhấn mạnh: “Nhật Bản là thị trường cạnh tranh cao, đi kèm tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt. Người tiêu dùng đề cao uy tín, độ bền và xuất xứ sản phẩm”.
Hiện nay, tỷ trọng hàng Việt Nam trong tổng kim ngạch nhập khẩu vào Nhật chỉ chiếm khoảng 3,3%. Trong khi đó, các mặt hàng chủ lực như dệt may, nông sản, đồ gỗ… vẫn đang chủ yếu phụ thuộc vào kênh phân phối truyền thống. Việc tiếp cận thị trường Nhật qua các hệ thống bán lẻ lớn như AEON, Ito-Yokado hay Takashimaya tuy nhiều tiềm năng nhưng lại đòi hỏi doanh nghiệp phải đáp ứng hàng loạt điều kiện: kinh nghiệm xuất khẩu, báo cáo tài chính minh bạch, tiêu chuẩn môi trường và xã hội, cũng như tuân thủ Bộ Quy tắc ứng xử (CoC) chặt chẽ.
Thách thức càng rõ nét với các doanh nghiệp vừa và nhỏ – vốn hạn chế về năng lực sản xuất, logistics, nhân sự và tài chính. Không ít doanh nghiệp dù sản phẩm chất lượng nhưng không thể chen chân vào hệ thống phân phối vì thiếu thông tin thị trường, kỹ năng xúc tiến thương mại hoặc gặp rào cản về ngôn ngữ, pháp lý.
Một yếu tố khác đáng lưu tâm là hành vi tiêu dùng tại Nhật đang dần dịch chuyển theo hướng “ít chạm” và tiện lợi hơn, nhất là sau đại dịch COVID-19. Đây chính là cơ sở để thương mại điện tử trở thành kênh tiềm năng thay thế hoặc song hành với phương thức truyền thống, tạo thêm cơ hội cho hàng Việt len chân vào thị trường Nhật theo cách linh hoạt và ít tốn kém hơn.
Thương mại điện tử mở thêm cơ hội xuất khẩu
 |
| Sản phẩm nông sản Việt được giới thiệu tại gian hàng xúc tiến thương mại, thu hút sự quan tâm của khách tham quan trong nước. Ảnh: Thanh Minh |
Trong bối cảnh khó chen chân vào các hệ thống bán lẻ truyền thống, thương mại điện tử đang trở thành “cánh cửa phụ” đầy triển vọng để hàng Việt tiếp cận thị trường Nhật Bản. Các nền tảng như Rakuten, Amazon Japan, Yahoo! Shopping… hiện là nơi mua sắm quen thuộc của hàng triệu người tiêu dùng Nhật, đặc biệt là giới trẻ và tầng lớp trung lưu.
Theo bà Quyền Thị Thúy Hà, đây là xu hướng không thể bỏ qua: “Thương mại điện tử đang tăng trưởng mạnh tại Nhật Bản và mở ra kênh tiếp cận mới cho hàng Việt”. Với ưu điểm linh hoạt, tiết giảm chi phí trung gian và khả năng tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng cuối, TMĐT là lựa chọn khả thi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tuy nhiên, để thực sự thành công, doanh nghiệp Việt cần chuẩn bị kỹ lưỡng cả về sản phẩm, dịch vụ và vận hành. Đầu tiên là đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, đóng gói chuyên nghiệp và mô tả sản phẩm rõ ràng bằng tiếng Nhật. Người tiêu dùng Nhật đánh giá cao sự trung thực, minh bạch và chi tiết trong thông tin – điều thường bị xem nhẹ bởi nhiều doanh nghiệp Việt.
Ngoài ra, logistics và dịch vụ hậu mãi là hai yếu tố sống còn. Mạng lưới giao hàng tại Nhật rất nhanh, đúng giờ và có độ chính xác cao. Doanh nghiệp Việt cần kết nối với các nhà cung cấp dịch vụ hậu cần quốc tế có kinh nghiệm tại Nhật để đảm bảo chất lượng dịch vụ sau bán hàng.
Một số doanh nghiệp đã chủ động xây dựng gian hàng chính hãng trên Amazon hoặc Rakuten, đồng thời sử dụng các sàn TMĐT trong nước có liên kết với thị trường Nhật như Shopee Global, Alibaba hoặc các trang chuyên về hàng Nhật xách tay. Họ không chỉ xuất khẩu đơn hàng nhỏ lẻ mà còn dùng TMĐT như một kênh thử nghiệm thị trường, kiểm chứng phản ứng người tiêu dùng trước khi đầu tư sâu hơn.
Đặc biệt, các sản phẩm có tính độc đáo, thân thiện môi trường và gắn với yếu tố văn hóa đang được người tiêu dùng Nhật ưa chuộng, ví dụ như thực phẩm sạch, sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, hàng thủ công mỹ nghệ, hoặc sản phẩm dành cho người cao tuổi – nhóm chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu dân số Nhật.
Theo ông Shiotani Yuichiro - Tổng Giám đốc AEON TOPVALU Việt Nam, một trong những yếu tố giúp hàng Việt có lợi thế trên kênh online là cam kết phát triển bền vững và trách nhiệm xã hội. Những sản phẩm đạt chứng nhận như MSC (đánh bắt bền vững), FSC (quản lý rừng), hay sản phẩm công bằng (fair trade) sẽ được ưu tiên lựa chọn. Điều này không chỉ nâng cao tính cạnh tranh mà còn góp phần xây dựng hình ảnh quốc gia cho hàng Việt trên thị trường quốc tế.
Về giải pháp dài hạn, chuyên gia thương mại khuyến nghị Bộ Công Thương và các địa phương cần xây dựng chương trình huấn luyện thương mại điện tử xuyên biên giới, hỗ trợ dịch vụ hậu cần và kết nối các sàn TMĐT lớn của Nhật Bản. Đồng thời, các hội chợ số và “Tuần lễ hàng Việt tại Nhật” có thể kết hợp yếu tố trực tuyến nhằm gia tăng độ phủ cho sản phẩm Việt.
Thị trường Nhật Bản không dễ tính, nhưng với xu hướng số hóa tiêu dùng và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, một cánh cửa mới đang mở ra cho hàng Việt. Muốn đi xa và đi bền, doanh nghiệp Việt cần đầu tư nghiêm túc từ chất lượng sản phẩm đến vận hành hậu cần, từ hiểu biết văn hóa tiêu dùng đến chiến lược xây dựng thương hiệu lâu dài.
