Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đã làm đứt gãy các chuỗi cung ứng - tiêu thụ nông sản toàn cầu và sản xuất, xuất khẩu nông sản của nước ta nói riêng. Bên cạnh đó, hạn hán xảy ra ở cả 3 miền; xâm nhập mặn nghiêm trọng kéo dài từ cuối năm 2019 tại ĐBSCL, vượt lịch sử 2015 - 2016; dông, lốc, mưa đá ở trung du, miền núi phía Bắc, ĐBSH; bệnh dịch tả lợn Châu Phi (DTLCP) vẫn còn những ảnh hưởng nặng nề...
Trong bối cảnh đó, ngay từ đầu năm 2020, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường đã chỉ đạo nhiệm vụ toàn ngành nỗ lực cao nhất để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ với tinh thần biến "nguy" thành "cơ"; linh hoạt phát huy lợi thế trong sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông lâm thủy sản, để vừa chuẩn bị các điều kiện phục vụ sản xuất, vừa phát triển thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu; nhất là sau khi dịch bệnh Covid-19 được khống chế...
Những năm gần đây, khó khăn về kinh tế trong nước cũng như quốc tế gây ra nhiều tác động bất lợi đến sản xuất nông nghiệp và tốc độ tăng trưởng ngành
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho biết 5 tháng đầu năm 2020, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu nông, lâm, thủy sản đạt khoảng 27,7 tỉ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt hơn 15,5 tỉ USD. Giá trị xuất siêu đạt gần 3,3 tỉ USD.
Về trồng trọt, vụ Đông Xuân 2019 - 2020 ở ĐBSCL dù diễn ra trong điều kiện hạn hán, xâm nhập mặn xuất hiện sớm, mức độ gay gắt hơn và duy trì trong thời gian dài, vượt mức lịch sử năm 2015 - 2016...; song với việc dự báo sớm, Bộ NN-PTNT đã phối hợp các địa phương, đơn vị đẩy nhanh tiến độ các công trình thủy lợi, kịp thời tham gia kiểm soát mặn, ngọt ngay trong mùa khô.
Đồng thời, ngay từ tháng 9/2019, ngành đã hướng dẫn các địa phương xuống giống vụ Đông Xuân 2019 - 2020 sớm hơn so với thời vụ các năm từ 10 - 30 ngày.
Chính vì vậy, Vụ Đông Xuân 2019 - 2020, toàn vùng ĐBSCL năng suất lúa đạt 68,54 tạ/ha, tăng 1,23 tạ/ha; sản lượng ước đạt trên 11 triệu tấn.
Tính chung cả nước, 6 tháng đầu năm, ước đạt 20,2 triệu tấn lúa, đạt 98,5% so với cùng kỳ, qua đó vừa bảo đảm đáp ứng đầy đủ nhu cầu lương thực trong nước và một phần cho xuất khẩu, với giá xuất khẩu tăng gần 13%, giá trị xuất khẩu tăng khoảng 27,1% so với cùng kỳ năm 2019, đạt bình quân 487 USD/tấn...
Ngoài ra, một số loại cây công nghiệp lâu năm như cà phê, tiêu, điều, chè đều có sản lượng tăng từ 2,5 - 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Các loại cây ăn quả chính như xoài, chuối, thanh long, cam, bưởi, vải… cũng có sản lượng tăng từ 4 - 20% so với cùng kỳ năm trước.
Về thủy sản, sản xuất thủy sản đang phục hồi. Trong 6 tháng đầu năm, tổng sản lượng ước đạt gần 3,83 triệu tấn, tăng 1,4% so với cùng kỳ năm 2019; trong đó sản lượng khai thác đạt 1,89 triệu tấn, tăng 1,7%; nuôi trồng đạt 1,94 triệu tấn, tăng 1,2%.
Do tác động của dịch Covid-19 nên xuất khẩu thủy sản trong 5 tháng đạt 2,8 tỷ USD, giảm 11,5%; trong đó xuất khẩu cá tra giảm mạnh nhất với mức 39%.
Nhằm thúc đẩy tiêu thụ, mở rộng thị trường trong nước, Bộ NN&PTNT đã tổ chức sự kiện kết nối "Sản xuất - Tiêu thụ nội địa các sản phẩm ca tra" mở đầu cho Phiên chợ các sản phẩm thủy sản tại Hà Nội năm 2020. Tại đây nhiều doanh nghiệp phân phối và sản xuất đã ký kết kết hợp tác tiêu thụ sản phẩm thủy sản.
Trước tác động của dịch Covid-19, đã khiến các mặt hàng gỗ và lâm sản xuất khẩu giảm mạnh
Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, ước đến hết 6/2020, sản lượng gỗ khai thác ước đạt 7,53 triệu m3, tăng 2% so với cùng kỳ năm 2019. Nhiều địa phương đã tích cực, chủ động triển khai công tác quản lý giống cây trồng lâm nghiệp, trồng rừng gỗ lớn theo hướng thâm canh, chuyển hóa rừng kinh doanh gỗ nhỏ sang gỗ lớn.
Tuy nhiên, trước tác động của dịch Covid-19, đã khiến các mặt hàng gỗ và lâm sản xuất khẩu giảm mạnh; có tới 80% người mua dừng hoặc huỷ đơn hàng; chỉ có 7% doanh nghiệp hoạt động bình thường.
Trước tình hình trên, Bộ NN&PTNT đã kịp thời tổ chức Hội nghị “Bàn giải pháp khôi phục chế biến, xuất khẩu gỗ và lâm sản sau bệnh dịch Covid-19” với mục tiêu phấn đấu đạt khoảng 12 tỷ USD, tăng 5% so với năm 2019.
Trong chăn nuôi, sau khi dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) được căn bản khống chế, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo nhanh chóng tổ chức tái đàn, khôi phục đàn và hỗ trợ các doanh nghiệp nhập khẩu trên 5.000 con lợn cụ kỵ, ông bà và sẽ nhập hơn 10.000 con trong năm 2020, bảo đảm đủ giống cho giai đoạn 2021 - 2024; đối với lợn bố mẹ, đã nhập hơn 6.000 con và đăng ký nhập hơn 400.000 con...
Kết quả đến tháng 5/2020, theo báo cáo của các địa phương, tổng đàn lợn của cả nước đạt gần 24,89 triệu con, tương đương 80,3% tổng đàn lợn trước khi có bệnh DTLCP (khoảng 31 triệu con vào ngày 31/12/2018), tăng trưởng 5,78%/tháng; trong đó 15 doanh nghiệp chăn nuôi lợn tăng 68,35%. Dự kiến đến quý IV/2020 đảm bảo cơ bản nhu cầu lợn giống, lợn thương phẩm.
Nhằm đáp ứng nguồn cung thịt lợn tạm thời thiếu hụt, trong 5 tháng đầu năm 2020, theo chỉ đạo của Chính phủ, cả nước đã nhập khẩu trên 70 nghìn tấn, tăng hơn 300% so với cùng kỳ năm 2019. Vừa qua, Bộ NN&PTNT cũng lần đầu tiên cho phép nhập khẩu lợn sống từ Thái Lan để cung ứng cho thị trường tiêu dùng trong nước...
Mặc dù đối diện nhiều khó khăn, ngành nông nghiệp vẫn quyết tâm giữ vững mục tiêu tăng trưởng, tạo động lực phát triển. Theo Bộ NN&PTNT chỉ tiêu cơ bản năm 2020 của ngành NN&PTNT là tốc độ tăng trưởng GDP từ 2,8 - 3%. Trong đó, phấn đấu tốc độ tăng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản khoảng 2,9 - 3,05%. Kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 41 tỉ USD.
Dù gặp nhiều khó khăn, ngàn nông nghiệp vẫn quyết giữ mục tiêu tăng trưởng
Cụ thể, để thực hiện mục tiêu xuất khẩu nông sản, ngành hàng sẽ tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại ngành, nâng cao năng suất, chất lượng hàng nông sản và hiệu quả sản xuất, kinh doanh. Phát triển và mở rộng thị trường xuất khẩu chính ngạch các sản phẩm chủ lực.
Tích cực đàm phán mở cửa thị trường xuất khẩu, giữ ổn định các thị trường truyền thống, tìm kiếm và mở rộng các thị trường tiềm năng; hạn chế thấp nhất sự phụ thuộc vào một số thị trường nhất định. Triển khai tích cực, khai thác hiệu quả cơ hội của các Hiệp định tự do thương mại đem lại, tăng cường các hoạt động phát triển thị trường.
Cùng với đó, đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, kinh doanh trong nông nghiệp; trọng tâm là phát triển doanh nghiệp, phát triển các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị, kết nối hệ thống tiêu thụ toàn cầu.
Đồng thời, chuẩn bị tốt các điều kiện để đẩy mạnh xuất khẩu khi các Hiệp định CPTPP và EVFTA có hiệu lực. Đàm phán tháo gỡ các rào cản thương mại, phát triển thị trường xuất khẩu. Nắm bắt tình hình, dự báo diễn biến quốc tế, điều chỉnh chính sách của các nước lớn để có đối sách phù hợp trước tình hình mới.
Hồng Nga
