| Cần làm gì khi chăm sóc trẻ bị ngộ độc thực phẩm? Dấu hiệu nhận biết ngộ độc thực phẩm cần sơ cấp cứu ngay Hà Nội: Tăng cường công tác đảm bảo an toàn thực phẩm và phòng, chống ngộ độc thực phẩm |
Vì sao mùa nắng nóng dễ bị ngộ độc thực phẩm?
 |
| Thời tiết nắng nóng rất dễ khiến thực phẩm bị hỏng gây ra tình trạng ngộ độc thực phẩm |
Thời tiết nắng nóng làm cơ thể ra nhiều mồ hôi, gây mất nước, điện giải dễ dẫn đến mắc các bệnh rối loạn chuyển hóa. Trong đó, nắng nóng làm cho thức ăn, thực phẩm dễ bị ôi, thiu, dễ nhiễm nấm và vi khuẩn là nguyên nhân gây bệnh ở đường tiêu hóa.
Bên cạnh đó, thời tiết nóng bức cùng với độ ẩm cao cũng là điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn có hại, nhất là trong đường tiêu hóa sinh sôi và phát triển. Ngoài ra, nhiều người có thói quen xử lý thực phẩm hoặc nấu ăn chưa đúng cách hoặc bảo quản chưa đúng, thức ăn để bên ngoài không khí nóng quá lâu… điều này sẽ làm gia tăng nguy cơ gây ngộ độc thực phẩm.
Ngộ độc thực phẩm hay còn gọi là ngộ độc thức ăn hoặc trúng thực, là tình trạng người bệnh bị trúng độc, ngộ độc do ăn uống phải thức ăn chưa được nấu chín kĩ để tiêu diệt vi khuẩn làm vi khuẩn có cơ hội nhân lên và phá hủy thức ăn hay thực phẩm và rau quả chưa được rửa sạch đúng cách.
Một nguyên nhân dẫn đến ngộ độc thực phẩm nhiều nhất là do thời tiết nắng nóng nhiều người ngại nấu ăn nên hay mua các loại thức ăn đường phố chế biến sẵn không đảm bảo vệ sinh, không bảo quản đúng và thực phẩm vượt quá liều lượng cho phép về các chất bảo quản, chất phụ gia,….
Ngoài ra, nhiều nơi có điều kiện sinh hoạt khó khăn, nhiều người vẫn phải nấu thức ăn với nguồn nước không đảm bảo vệ sinh hoặc chế biến trong môi trường không đảm bảo vệ sinh… dễ dẫn đến tiêu chảy và ngộ độc thức ăn. Chính vì thế, môi trường ô nhiễm, nước thải sinh hoạt kém là điều kiện thuận lợi cho virus xuất hiện và gây bệnh.
Một số tác nhân gây ngộ độc bạn cần chú ý
 |
Vi khuẩn Salmonella: Đây là loại vi khuẩn thường sống trong ruột của động vật. Chúng dễ nhiễm ở trong các thực phẩm sống hoặc nấu chưa chín như ở trong thịt gia cầm hay trứng. Do vậy, khi chọn lựa thực phẩm cũng cần chú ý đến cả quá trình chế biến đảm bảo.
Độc tố tụ cầu Staphylococcus: Trong sữa, thịt gia cầm chưa nấu chín gây chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, mạch đập nhanh, tiêu chảy.
Độc tố vi khuẩn Clostridium botulinum: Trong thịt cá bị ươn, ôi thiu phá hủy hệ thần kinh trung ương và hành tủy, gây tử vong.
Độc tố vi nấm Aflatoxin: Trên các loại hạt như lạc, đậu nành, hướng dương, điều, ngô; các loại bột từ những hạt này khi bị nấm mốc.
Các loại virus viêm gan A (HAV) và Norwalk: Trong các loại thực phẩm như rau sống, thức ăn chế biến nguội; các loại nhuyễn thể như sò, ốc, hến sống ở vùng nước bẩn.
Vi khuẩn E.coli: Loại vi khuẩn này thường có trong thịt bò hay thịt heo, có thể còn sống hoặc nấu chưa chín, có cả ở trong các loại rau quả sống hay nước uống từ bể bơi. Vì vậy, khi ăn hay đi bơi đều cần phải hết sức cẩn trọng.
Vi khuẩn Campylobacter: Là loại vi khuẩn có trong thịt gia cầm, hay những loại thịt sống hoặc sữa chua tiệt trùng. Vì thế cần chú ý mua tại những nơi đảm bảo an toàn về chất lượng.
Vi khuẩn Shigella: Loại vi khuẩn dễ lây lan qua phân người, chính vì thế mà bệnh rất dễ bị bùng phát và lây nhiễm giữa các trẻ nhỏ ở trong nhà trẻ, đơn giản từ thói quen của việc chế biến thức ăn hay không rửa tay khi đi vệ sinh hoặc đơn giản là sử dụng nguồn nước uống bị ô nhiễm.
Vi khuẩn Norovirus: là một trong những tác nhân phổ biến nhất gây ra ngộ độc thực phẩm ở người, đặc biệt thường gặp ở trong các loại rau củ quả.
Ngoài ra, Sán lá gan nhỏ trong các món ăn chế biến từ gỏi cá sống, cá nướng, ốc chưa luộc chín. Các kim loại nặng như asen, chì, thủy ngân, selenium lẫn trong thực phẩm. Tồn dư của thuốc bảo vệ thực vật. Các chất phụ gia, chất bảo quản thực phẩm không được phép sử dụng, hoặc dùng quá liều lượng, quá thời hạn,…
Triệu chứng khi bị ngộ độc thực phẩm
 |
Ngộ độc thức ăn có thể xảy ra sau khoảng vài phút hoặc vài giờ, cũng có thể từ 1-2 ngày sau khi hệ tiêu hóa tiêu thụ hết thực phẩm. Một số trường hợp người bệnh có thể nghĩ đến ngộ độc khi: Có những biểu hiện khác thường sau khi ăn uống một thực phẩm nào đó. Những người cùng ăn chung một loại thực phẩm có biểu hiện giống nhau, trong khi những người không ăn loại thực phẩm đó không có biểu hiện gì.
Gặp phải những triệu chứng ngộ độc thực phẩm đặc trưng như đau bụng dữ dội, nôn mửa, tiêu chảy. Thực phẩm vừa ăn uống có mùi vị lạ, ôi thiu, thậm chí có thể có giun sán. Bên cạnh đó, tùy theo nguyên nhân gây trúng thực, người bệnh có thể gặp các triệu chứng như:
Ngộ độc do vi sinh vật: Các loại vi khuẩn, virus hoặc các độc tố từ vi sinh vật là một trong những nguyên nhân ngộ độc thực phẩm. Trường hợp này, người bệnh sẽ có các biểu hiện như đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy; các biểu hiện mất nước như khát nước, khô môi; hoặc nhiễm trùng gây sốt, liên tục vã mồ hôi.
Ngộ độc do thực phẩm nhiễm hóa chất: Người bệnh sẽ có những triệu chứng khá phức tạp, không chỉ ở hệ tiêu hóa mà còn xuất hiện bất thường ở các cơ quan khác như đau đầu, chóng mặt, nhịp tim nhanh bất thường, trụy mạch,…
Ngộ độc do thực phẩm chứa độc tố tự nhiên: Các thực phẩm vốn chứa sẵn độc tố như sắn, măng, có nóc, cóc,… nếu không được chế biến đúng cách khi ăn vào sẽ gây nên những triệu chứng bất thường.
Biến chứng của ngộ độc thực phẩm
 |
| Ngộ độc thực phẩm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. |
Ngộ độc thực phẩm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như:
Rối loạn thần kinh: Người bệnh nhìn mờ, nhìn đôi, nói khó, có thể nói ngọng; bị tê liệt cơ, gặp tình trạng co giật, đau đầu, chóng mặt.
Rối loạn tim mạch: Người bệnh có thể tụt huyết áp, loạn nhịp tim, khó thở, đau ngực.
Ảnh hưởng hệ tiêu hóa: Thấy máu và chất nhầy lẫn trong phân, đau bụng dữ dội và đau ở các vị trí khác như đau cổ, đau họng, đau ngực.
Sức đề kháng giảm sút: Sức đề kháng của người bị ngộ độc suy giảm nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, người lớn tuổi hoặc những người đang điều trị bệnh phải sử dụng các thuốc gây ức chế miễn dịch (đối với các bệnh lý về khớp, ung thư, dị ứng), người bị suy dinh dưỡng, mắc bệnh lý dạ dày tá tràng, bệnh gan, rối loạn sắc tố,… thì tình trạng này có thể nghiêm trọng hơn.
Xử trí khi ngộ độc thực phẩm
 |
| Những biện pháp sơ cứu ngay lập tức để giảm thiểu ảnh hưởng. |
Khi nhận thấy bản thân hoặc những người xung quanh có những biểu hiện ngộ độc, cần bình tĩnh và áp dụng những biện pháp sơ cứu ngay lập tức để giảm thiểu ảnh hưởng, tác động xấu đến sức khỏe người bệnh.
Gây nôn: Đối với những người có triệu chứng nôn mửa ngay sau khi ăn phải thực phẩm nhiễm độc, hoặc những người bệnh còn tỉnh táo, chưa có triệu chứng ngộ độc cần lập tức dùng mọi biện pháp kích thích để nôn hết những thức ăn ra khỏi dạ dày. Có thể dùng ngón trỏ (đã được rửa sạch) để ép vào góc lưỡi người bệnh, hoặc pha nước muối hòa tan trong nước ấm để kích thích người bệnh nôn càng nhiều càng tốt, hạn chế các loại độc tố ngấm vào cơ thể người bệnh.
Trong quá trình gây nôn cần chú ý: Khi kích thích người bệnh nôn, nên để người bệnh nằm nghiêng, kê cao phần đầu để chất độc không bị trào ngược vào phổi, hạn chế nguy cơ người bệnh tử vong do sặc hoặc ngạt thở. Đối với trẻ em, cần khéo léo tránh gây xước cổ họng trẻ. Có thể giữ lại những mẫu thực phẩm nghi ngờ gây ngộ độc, thậm chí giữ cả những mẫu thức ăn người bệnh vừa nôn để có thể xác định chính xác nguyên nhân.
Bù nước: Người bị ngộ độc thực phẩm có thể nôn và tiêu chảy nhiều lần dẫn đến mất nước, do đó cần cho người bệnh uống nhiều nước và nghỉ ngơi. Có thể bù nước cho người bệnh bằng dung dịch oresol được pha theo chỉ dẫn.
Lưu ý: Nếu sử dụng dung dịch oresol phải đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, dùng đúng liều lượng chỉ định như không pha quá ít hoặc quá nhiều nước, không sử dụng dung dịch đã pha quá 24 tiếng, không đun sôi dung dịch,… Nếu nhiều người ngộ độc thức ăn cùng một lúc cần chia dung dịch oresol riêng biệt, không cho uống chung vì có thể khiến tình trạng của những người ngộ độc nhẹ trở nên nghiêm trọng hơn.
Trường hợp người bệnh có những triệu chứng bất thường như co giật, rối loạn ý thức, suy hô hấp không được gây nôn vì có thể nguy hiểm đến tính mạng. Kể cả khi đã thực hiện các bước sơ cứu kể trên, người bệnh vẫn có nguy cơ gặp nguy hiểm bất cứ lúc nào. Do đó, cần đưa người bệnh đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có hướng điều trị kịp thời.
Phòng ngừa ngộ độc thực phẩm
 |
| Cần chọn lựa thực phẩm an toàn, bảo quản thực phẩm đúng cách. |
Để phòng ngừa ngộ độc thực phẩm cũng như các biến chứng nguy hiểm, người bệnh cần chọn lựa thực phẩm an toàn, bảo quản thực phẩm đúng cách, giữ vệ sinh trong khi chế biến và ăn uống hợp vệ sinh bằng nguyên tắc ăn chín uống sôi.
Lựa chọn thực phẩm: Chọn những thực phẩm an toàn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, còn hạn sử dụng, không ôi thiu, kém chất lượng. Không chọn những thực phẩm nhiễm chất độc hóa học, hoặc các loại thực phẩm chứa độc như nấm lạ, khoai tây mọc mầm, cá nóc,…
Bảo quản thực phẩm: Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh ở nhiệt độ phù hợp và trong thời gian cho phép. Không để thức ăn ở ngoài quá hai giờ; không quá một giờ đồng hồ vào mùa hè hoặc khi thời tiết nắng nóng vì có thể gây hư hỏng, ôi thiu.
Chế biến thức ăn: Rửa tay trước khi tiếp xúc thực phẩm, trong và sau khi chế biến món ăn để ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn qua đường ăn uống; Làm sạch các nguyên vật liệu trước khi chế biến món ăn; Vệ sinh sạch sẽ dụng cụ nấu nướng, ăn uống; rửa sạch bằng xà phòng và nên rửa bằng nước ấm.
Đảm bảo nguyên tắc “ăn chín uống sôi”: Thực hiện nguyên tắc ăn chín uống sôi, chỉ ăn ở những nơi đảm bảo vệ sinh, tránh những nơi bụi bẩn, ẩm thấp; bảo quản, chế biến thức ăn đúng cách tránh nguy cơ vi khuẩn xâm nhập gây ngộ độc…
