| Xuất khẩu thủy sản cần chiến lược dài hạn Chớp thời cơ thuế ưu đãi, thủy sản bứt tốc xuất khẩu Chuyển đổi xanh quyết định vận mệnh thủy sản |
Tín hiệu phục hồi tích cực nhưng thách thức vẫn hiện hữu
 |
| Công nhân phân loại tôm tại nhà máy chế biến – mặt hàng giữ vai trò chủ lực trong tăng trưởng xuất khẩu nửa đầu năm 2025. |
Theo ước tính từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 5,11 tỷ USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, tôm tiếp tục giữ vai trò chủ lực khi mang về gần 2,14 tỷ USD, tăng mạnh 30,4%; cá tra đạt khoảng 925 triệu USD, tăng 8%. Kết quả tích cực này là minh chứng cho sự phục hồi rõ rệt của thị trường quốc tế sau giai đoạn trầm lắng kéo dài.
Ông Nguyễn Hoài Nam – Tổng Thư ký VASEP – cho biết, kết quả trên đạt được không chỉ nhờ nhu cầu thị trường hồi phục mà còn là thành quả từ sự nỗ lực của doanh nghiệp và sự đồng hành hiệu quả của các cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài. Tại nhiều chương trình xúc tiến thương mại, các đại sứ quán và Thương vụ đã chủ động hỗ trợ doanh nghiệp quảng bá sản phẩm, kết nối giao thương và khai phá thị trường mới.
Đặc biệt, các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Chính phủ đã ký kết và triển khai ngày càng phát huy hiệu quả, mang lại lợi thế cạnh tranh đáng kể cho sản phẩm thủy sản Việt Nam. Ưu đãi thuế quan, điều kiện tiếp cận thị trường thuận lợi và cam kết mở cửa thương mại là những đòn bẩy giúp doanh nghiệp mở rộng quy mô xuất khẩu.
Tuy nhiên, bên cạnh gam màu sáng, ngành thủy sản vẫn đối mặt không ít thách thức. Một trong những trở lực lớn là cảnh báo “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu (EC) đối với thủy sản khai thác, vốn ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín quốc tế của sản phẩm Việt. Ông Nhữ Văn Cẩn – Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư – cho biết, việc gỡ bỏ “thẻ vàng” không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là yêu cầu cấp thiết nếu Việt Nam muốn duy trì và mở rộng thị phần ở các thị trường cao cấp như châu Âu.
Ngoài ra, các rào cản phi thuế, yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tuân thủ quy định về lao động, môi trường và tính hợp pháp của sản phẩm cũng đang tạo áp lực lớn cho doanh nghiệp. Một số thị trường quan trọng như Hoa Kỳ vẫn chưa phục hồi hoàn toàn, ảnh hưởng đến tổng cầu nhập khẩu và tâm lý đầu tư của các doanh nghiệp trong nước.
Giải pháp tăng tốc để không lỡ hẹn với chỉ tiêu xuất khẩu
 |
| Mô hình nuôi cá tra ứng dụng công nghệ cao – giải pháp nâng năng suất và đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu bền vững. |
Trước mục tiêu xuất khẩu 10 tỷ USD trong năm 2025, ngành thủy sản đang bước vào giai đoạn nước rút với nhiều kỳ vọng và cũng không ít nỗi lo. Theo ông Ngô Hồng Phong – Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), việc hoàn thành mục tiêu không dễ dàng nếu không có những giải pháp đột phá trong 6 tháng cuối năm.
Một trong những hướng đi quan trọng là khôi phục thị trường Trung Quốc đối với sản phẩm tôm hùm bông. Nếu tháo gỡ được các vướng mắc và mở lại kênh xuất khẩu chính ngạch, đây sẽ là động lực tăng trưởng mới cho ngành. Đồng thời, việc Brazil chính thức nới lỏng quy định hóa lý với cá tra và cho phép nhập khẩu cá rô phi Việt Nam cũng mở ra dư địa đáng kể cho doanh nghiệp.
Ngoài yếu tố thị trường, ngành cần tập trung vào giải quyết các điểm nghẽn nội tại. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến cho rằng, để đạt tăng trưởng 4,35% như chỉ tiêu đề ra, ngành phải đẩy mạnh nuôi trồng, trong đó chất lượng và nguồn cung con giống là yếu tố cốt lõi. Việc chủ động được giống tốt, sạch bệnh sẽ giúp hạ giá thành và tăng năng suất, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Ở lĩnh vực nuôi biển, việc kêu gọi các tập đoàn lớn đầu tư công nghệ hiện đại, tàu nuôi quy mô lớn và ứng dụng thiết bị thông minh sẽ là bước tiến chiến lược. Song song đó, cần hình thành chuỗi liên kết khép kín từ nuôi trồng, chế biến đến tiêu thụ để tăng hiệu quả vận hành.
Trong lĩnh vực khai thác, chuyển đổi sang mô hình tàu cá hiện đại, có hệ thống bảo quản và sơ chế sản phẩm ngay trên tàu là một hướng đi thiết thực. Việc đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là thuyền trưởng và máy trưởng, cũng cần được chú trọng nhằm nâng cao năng lực vận hành, đảm bảo an toàn và sản lượng bền vững.
Riêng với công tác gỡ “thẻ vàng” IUU, Bộ sẽ tiếp tục tăng cường giám sát tại địa phương, yêu cầu kiểm tra hồ sơ, nhật ký hành trình và hoạt động truy xuất nguồn gốc. Đây là điều kiện tiên quyết để khôi phục niềm tin của thị trường châu Âu, vốn là phân khúc tiêu dùng khó tính nhưng có giá trị cao.
VASEP cũng đề xuất nhiều kiến nghị nhằm tận dụng tốt hơn các ưu đãi từ FTA. Hiệp hội kỳ vọng mở thêm hạn ngạch cho tôm trong FTA với Hàn Quốc và cá ngừ trong FTA với EU – hai mặt hàng gắn liền với sinh kế hàng triệu nông dân, ngư dân trong nước. Bên cạnh đó, việc rà soát, cập nhật cam kết FTA định kỳ cũng sẽ tạo dư địa mới cho mở rộng xuất khẩu.
