 |
| Chim yến thiên nhiên trong hang đảo ở Khánh Hòa. |
Vàng trắng giá trị 170 triệu USD và nỗi lo xuất thô, tiểu ngạch
Thống kê cho thấy, ở nước ta mỗi năm ước thu về khoảng 200 tấn tổ yến. Thứ nông sản được ví như "vàng trắng" này có giá trị khoảng 170 triệu USD. Tuy nhiên một trong những rào cản lớn nhất của tổ yến Việt Nam là chủ yến xuất thô và xuất theo đường tiểu ngạch. Gần đây, Việt Nam đã kỹ nghị định thư xuất khẩu chính ngạch tổ yến sang Trung Quốc, nhưng những tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe không dễ áp dụng.
Những hạn chế của ngành nuôi yến Việt Nam được nhận diện rõ tại Hội thảo Bảo vệ và phát triển quần thể chim yến đảo Khánh Hòa và các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, được tổ chức ngày 6/7 ở Nha Trang (Khánh Hòa).
Phát biểu tại Hội thảo, ông Đỗ Hữu Phương, đại diện Cục Chăn nuôi (Bộ NN-PTNT) cho biết, sản phẩm tổ yến chủ yếu được các công ty xuất khẩu, thu về khoản ngoại tệ khoảng 200-300 triệu USD/năm.
Theo ông Phương, hiện các địa phương đã thực hiện quy hoạch vùng nuôi chim yến. Một số công ty đã xây dựng phần mềm để quản lý chủ nhà yến, liên kết sản xuất sản phẩm theo chuỗi, truy xuất được nguồn gốc phục vụ cho xuất khẩu tổ yến, sản phẩm từ yến đi Trung Quốc.
Tuy nhiên, sản phẩm từ yến chưa có giá trị cao đúng với giá trị thực vì chủ yếu xuất thô và tiểu ngạch. “Việc mua bán, thương mại sản phẩm tổ yến còn chưa có thị trường ổn định, đầu tư vào khâu chế biến sâu còn hạn chế, chủ yếu xuất khẩu dưới dạng sản phẩm thô nên giá trị chưa cao”, ông Phương nói.
Thạc sĩ Trịnh Thị Hồng Vân, Phó Tổng Giám đốc Công ty Yến sào Khánh Hòa, cho hay, đây là ngành nghề mới nhưng rất triển vọng, mang lại giá trị kinh tế cao và có thế mạnh tại thị trường xuất khẩu.
 |
| Công nhân làm giàn giáo bảo vệ, khai thác chim yến tự nhiên trên đảo trong vịnh Nha Trang. |
Theo thống kê, sản lượng tổ yến Việt Nam khoảng 200 tấn, trị giá khoảng 170 triệu USD. Nghề nuôi chim yến theo nghiên cứu khoa học kinh tế là ngành có tiềm năng phát triển phù hợp khí hậu, thổ nhưỡng hình thành đặc sản quý hiếm và giá trị xuất khẩu cao của Việt Nam.
Các sản phẩm yến có giá trị của Việt Nam được xuất khẩu sang các thị trường Hồng Kông (Trung Quốc), Đài Loan (Trung Quốc), Trung Quốc, Singapore, Hoa Kỳ, Canada, Úc, Nhật Bản, Hàn Quốc,...
Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ tổ yến lớn nhất thế giới khi mỗi năm nhập khẩu trên 2.000 tấn, chiếm 80% thị phần toàn cầu. Tuy nhiên, hai nguồn chính cung cấp tổ yến chính ngạch cho thị trường Trung Quốc là Indonesia và Malaysia. Năm ngoái, Trung Quốc nhập khẩu chính ngạch 451,6 tấn tổ yến, trong đó 291,8 tấn đến từ Indonesia và 159,8 tấn đến từ Malaysia.
Tổ yến Việt Nam có chất lượng, được đánh giá cao hơn, song chủ yếu vẫn len lỏi vào thị trường Trung Quốc qua đường tiểu ngạch và chiếm thị phần rất khiêm tốn. Vì thế, việc ký cơ quan chức năng hai nước mới đây ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến sang Trung Quốc sẽ giúp ngành yến sào Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này trong thời gian tới.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp, tổ chức, cơ sở cần chủ động tìm hiểu, tuân thủ đúng các yêu cầu, điều kiện của nước này nêu trong Nghị định thư về quản lý cơ sở nuôi chim yến, chế biến tổ yến bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm tổ yến xuất khẩu sang thị trường này theo đúng quy định.
 |
| Nghề nuôi yến cần tuân thủ các quy định của pháp luật và áp dụng các tiêu chuẩn xuất khẩu. |
Liên kết nuôi yến bền vững
Theo nhận định của các chuyên gia và nhà quản lý, để phát triển bền vững nghề nuôi chim yến đảo, các địa phương cần vào cuộc xử phạt, ngăn chặn tình trạng săn bắt chim yến trái phép. Cùng đó việc khai thác tổ yến cần thực hiện một cách có khoa học, hiệu quả, chú trọng bảo vệ quần đảo chim yến phát triển ổn định; tăng cường hợp tác quốc tế trong chiến lược phát triển ngành nghề nuôi chim yến.
Một trong những giải pháp quan trọng để phát triển nghề nuôi yến bền vững được đề xuất là vấn đề liên kết, hợp tác. Trên thực tế, dù mô hình xây nhà nuôi chim yến phát triển mạnh thời gian qua nhưng chủ yếu tự phát, nhỏ lẻ, tiêu thụ nội địa. Nếu không thực hiện quy hoạch, liên kết, hướng đến thị trường cao cấp trong nước và xuất khẩu bền vững, rất dễ xảy ra tình trạng cung vượt cầu, có thể có câu chuyện “giải cứu” tổ yến.
Tỉnh An Giang là địa phương có nghề nuôi yên phát triển khá mạnh. Địa phương này cũng đã hình thành chuỗi liên kết sn xuất, tiêu thụ tổ yến đảm bảo phát triển bền vững.
Toàn tỉnh An Giang có trên 1.000 nhà nuôi chim yến đem lại mỗi năm hơn 10 tấn tổ yến (giá bán tổ yến từ 18-20 triệu đồng/kg) mang lại doanh thu hơn 180 tỷ đồng/năm cho toàn tỉnh An Giang.
Các địa phương tập trung nuôi yến nhiều như: huyện Thoại Sơn, Châu Phú, Tịnh Biên và TP. Long Xuyên…Có những nhà yến, bình quân mỗi năm khai thác trên 30kg.
 |
| Toàn tỉnh An Giang có trên 1.000 nhà nuôi chim yến đem lại mỗi năm hơn 10 tấn tổ yến. |
Bà Nguyễn Thị Xoàn, Phó Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y An Giang cho biết, sản phẩm của chim yến có giá trị kinh tế cao, trong đó, yến sào là một trong những ngành khá mới mẻ đối với An Giang, nhưng đã có sự đóng góp khá lớn về mặt kinh tế nếu ngành nghề này phát triển tốt và bền vững. Hơn nữa, chim yến còn được xem là loài thiên địch, dùng để đấu tranh sinh học để bảo vệ mùa màng cho nhà nông.
Vì vậy, trong thời gian tới để phát triển ngành yến sào trên địa bàn An Giang một cách bền vững, ngành nông nghiệp mong muốn ngành yến sào phát triển hơn nữa trong việc quản lý nuôi, chế biến phải được đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, xây dựng quy trình cấp phép cho vùng nuôi chim yến.
Cũng theo bà Nguyễn Thị Xoàn, hiện An Giang đã được Công ty Cổ phần Việt Nam Quốc Yến đầu tư nhà máy khá quy mô đầu tiên trên địa bàn thực hiện liên kết với các hộ dân nuôi yến để tạo vùng nguyên liệu lớn có thể phục vụ xuất khẩu sang các thị trường trên thế giới, trong đó chiếm 70-80% là thị trường Trung Quốc.
Mới đây, UBND tỉnh An Giang ra Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với sản phẩm tổ yến xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc đã được Bộ NN-PTNT và Tổng cục Hải quan Trung Quốc ký và có hiệu lực từ ngày 9/11/2022. Đây là cơ hội và động lực quan trọng để ngành yến tỉnh An Giang phát triển, đảm bảo ổn định đầu ra cho sản phẩm, mang lại lợi ích kinh tế rất cao.
Để tổ chức triển khai kịp thời, có hiệu quả các nội dung của Nghị định thư cũng như để xây dựng, phát triển ngành yến của tỉnh An Giang bền vững, đáp ứng yêu cầu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, cũng như các thị trường tiềm năng khác. Chủ tịch UBND tỉnh An Giang yêu cầu Sở NN-PTNT, Sở Công Thương, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các doanh nghiệp kinh doanh, chế biến sản phẩm tổ yến triển khai thực hiện./.
