Rau mồng tơi có 2 loại dây trắng và tía, tuy nhiên, loại tía được đánh giá là tốt hơn. Đây là một loại thực vật thân leo, có hoa, thân mọng nước, bên ngoài vỏ màu xanh thẫm hoặc tía, trong thân chứa nhiều chất nhớt, lá mồng tơi màu xanh, dày. Hoa mọc xen ở các kẽ lá, có màu trắng hoặc tím đỏ, quả mồng tơi hình cầu, mọng nước, rễ chùm và ăn sâu vào lòng đất.
Cây mồng tơi được trồng rộng rãi ở khắp mọi nơi để làm thực phẩm và cung cấp dược liệu chữa bệnh. Toàn cây mồng tơi đều có thể dùng dùng làm thuốc trị bệnh trong y học cổ truyền.
Trong rau mồng tơi có các chất như: Vitamin C, A, PP, B1, B2; Pectin; Saponin; Polysaccharide; Tinh bột; Chất đạm và béo; canxi; Sắt; Nước và Folate rất tốt cho cơ thể con người và giàu dinh dưỡng.
Theo lương y Bùi Hồng Minh, mồng tơi mát và mùa nè nóng nực nó được xem như thứ rau vua. Trong Đông y, mồng tơi có tính hàn, vị chua, không độc, đi vào 5 kinh tâm, tì, can, đại trường, tá tràng, giúp lợi tiểu, tán nhiệt, giải độc, làm đẹp da, trị rôm sảy, mụn nhọt.
5 tác dụng của rau mồng tơi
Theo y học cổ truyền, rau mồng tơi có vị chua ngọt, không độc, tính lạnh,... nên có tác dụng thanh nhiệt, giải độc rất tốt. Đến nay, nhiều nghiên cứu khoa học cũng đã chỉ ra hàng ngàn tác dụng của loại thực vật này. Trong đó, có 5 tác dụng nổi bật là:
Chữa táo bón
Ăn nhiều rau nói chung và rau mồng tơi nói riêng sẽ kích thích nhuận tràng, lợi đại tiểu trường. Vì vậy, các thầy thuốc Đông y thường khuyên người bị táo bón, trĩ ở thể nhẹ sử dụng rau mồng tơi thường xuyên. Loại rau này cũng phát huy tác dụng rất tốt ở bà bầu và trẻ em.
Tăng cường sức khỏe mẹ bầu và thai nhi
Rau mồng tơi là nguồn cung cấp axit folic và vitamin B dồi dào. Đây chính là dưỡng chất trực tiếp làm giảm tỷ lệ khuyết tật ống thần kinh bẩm sinh ở thai nhi, nhất là tật nứt đốt sống.
Trong khi đó, chất sắt trong rau mồng tơi sẽ tham gia vào quá trình tạo tế bào mới. Từ đó, tạo ra hồng cầu, làm tăng lượng máu để cơ thể mẹ cung cấp cho thai nhi. Từ đó, ngăn chặn các bệnh về tim mạch và phòng chống ung thư.
Lợi sữa
Người xưa cho rằng nguồn sữa đầu tiên của mẹ bầu là tốt nhất dành cho trẻ nhỏ. Lúc này, mẹ có thể ăn rau mồng tơi để tăng cường lượng sữa về. Người ta đã tìm thấy trong rau mồng tơi có rất nhiều chất vitamin A3, B3, saponin và sắt,... đều rất cần thiết cho thai phụ ít sữa.
Hỗ trợ giảm cân
Ưu điểm tuyệt vời mà tạo hóa đã ban tặng cho loại rau này là chất pectin. Chất nhầy pectin có khả năng hấp thụ hiệu quả lượng cholesterol xấu và khóa màn bấm ở thành ruột. Bằng cơ chế này, lượng cholesterol không bão hòa sẽ không thể ngấm vào máu và đi đến các cơ, mà sẽ được thải ra ngoài theo đường đại tiện. Nhờ đó, cân nặng của bạn sẽ được giảm đi đáng kể trong thời gian ngắn.
Không chỉ phù hợp với những người bị thừa cân, béo phì, những người mắc bệnh mỡ máu và huyết áp cao cũng nên ăn rau mồng tơi trong các bữa ăn hàng ngày.
Chữa lành vết bỏng
Như đã nói ở trên, rau mồng tơi có thể rút ngắn thời gian chữa lành các vết thương trên cơ thể con người, đặc biệt là các vết bỏng. Nguyên nhân là do chất nhầy pectin tạo thành một lớp màng bảo vệ vết thương, ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn và các tác nhân có hại từ môi trường bên ngoài.
Ai không nên ăn rau mồng tơi?
Tuy rau mồng tơi có chứa giá trị dinh dưỡng, nhưng một số người không nên ăn quá nhiều rau mồng tơi:
Người mắc bệnh sỏi thận không nên ăn rau mồng tơi, vì trong rau mồng tơi có một lượng lớn axit oxalic và pectin. Hai chất này khi đi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành axit uric, làm tăng nồng độ canxi oxalate trong nước tiểu một cách nhanh chóng. Đây là một trong những nguyên nhân gián tiếp khiến bệnh gút và sỏi thận trở nên nghiêm trọng hơn. Viên sỏi trở nên to hơn, khó bị phá hủy và gây đau đớn dữ dội cho người bệnh.
Người bị tiêu chảy không nên ăn rau mồng tơi. Thông thường, người ta chỉ sử dụng rau mồng tơi để nhuận tràng, chống táo bón. Nhưng đặc tính này khi được áp dụng với những người bị tiêu chảy thì bệnh sẽ càng lâu khỏi hơn. Không những vậy, một số người tiêu chảy trong thời gian dài sẽ bị mất nước, gây hoa mắt, chóng mặt và tụt huyết áp.
Những người hấp thu kém không nên ăn rau mồng tơi bởi mồng tơi chứa hàm lượng cao axít oxalic (một loại chất hóa học liên kết với sắt và canxi) khiến cơ thể khó hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng.
Những người mới lấy cao răng không nên ăn mồng tơi trong 1-2 tuần bởi rau mồng tơi dễ tạo mảng ố bám trên răng do axit oxalic trong rau mồng tơi không hòa tan trong nước.
Người đau dạ dày không nên ăn nhiều rau mồng tơi bởi hàm lượng chất xơ lớn trong rau mồng tơi có thể khiến dạ dày khó chịu khi ăn nhiều.