| Cây xạ đen: Dược liệu quý với công dụng tuyệt vời Cây xạ đen có chữa khỏi ung thư như lời đồn? Tác dụng và những lưu ý khi sử dụng cây xạ đen để đạt hiệu quả tốt nhất |
Tìm hiểu tổng quan về cây xạ đen
 |
| Xạ đen là một loại dược liệu được sử dụng phổ biến trong cả Đông y và Tây y. |
Theo Lương y đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội, cây xạ đen hay còn gọi là cây ung thư (theo dân tộc Mường ở tỉnh Hòa Bình), cây quả nâu, bách giải, bạch vạn hoa, thanh giang đằng, dây gối,... Tên khoa học của xạ đen là Celastrus hindsii Benth et Hook, thuộc họ dây gối (Celastraceae). Ở nước ta, cây xạ đen mọc nhiều ở khu vực rừng núi, đặc biệt là tỉnh Hòa Bình, Thanh Hóa và Ninh Bình.
Cây xạ đen là một loại thực vật dây leo và thân gỗ, dài khoảng 3 đến 10m. Xạ đen mọc thành bụi, nhưng cây non thường có màu xám nhạt và không có lông, còn cây trưởng thành thì có màu xanh nâu và nhiều lông.Lá của cây xạ đen mọc so le, phiến lá hình bầu dục và đầu nhọn, chiều dài của lá khoảng từ 7 - 12cm, chiều rộng khoảng 3 - 5cm, mép lá có răng cưa ngắn. Cuống lá tương đối ngắn, chỉ từ 5 - 7mm.
Hoa của cây xạ đen có màu trắng, 5 cánh, thường mọc từng chùm ở nách hoặc ngọn lá, chùm hoa dài từ 5 - 10cm, còn cuống hoa dài khoảng 2 - 4mm. Quả xạ đen có hình giống quả trứng và dài khoảng 1cm. Quả thường có màu xanh, chuyển vàng khi chín và tách thành 3 mảnh. Cây xạ đen ra hoa vào tháng 3 đến tháng 5 và có quả từ tháng 8 đến tháng 12.
Xạ đen là một loại dược liệu được sử dụng phổ biến trong cả Đông y và Tây y. Cây xạ đen có thể dùng được tất cả các bộ phận gồm: Thân, cành, lá, quả. Khi thu hái, lá cây trưởng thành có thể lấy bất kỳ thời điểm nào trong năm. Đối với thân và cành, người ta thường đợi đến khi cây già mới thu hoạch để có dược tính cao.
Sau khi thu hoạch, các phần của cây xạ đen được rửa sạch rồi để ráo nước. Có thể cắt thành từng đoạn ngắn, phơi hoặc sấy khô. Sơ chế xong cho vào túi nylon để nơi thoáng mát, khô ráo để sử dụng dần.
Để không làm ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc thì phần cây này cần được bảo quản tốt, giữ ở nơi khô thoáng, tránh để bị ẩm.Tùy vào bài thuốc hoặc dạng dược liệu được bào chế mà liều lượng sử dụng cây xạ đen sẽ có sự khác nhau. Để đạt công dụng tốt nhất cho sức khỏe, trước khi sử dụng, người dùng nên tham vấn ý kiến của bác sĩ.
Công dụng của cây xạ đen đối với sức khoẻ
 |
| Nấu nước xạ đen uống với liều lượng phù hợp mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. |
Dưới đây là một số tác dụng của cây xạ đen với sức khoẻ con người.
Hỗ trợ điều trị u bướu: Trong xạ đen chứa 2 hợp chất fanavolnoid và quinon, giúp làm chậm sự phát triển các khối u khi mới hình thành. Đã có một số nghiên cứu khoa học chứng minh tác dụng phòng ngừa và hỗ trợ điều trị u bướu. Mặc dù vậy, mọi thứ vẫn chỉ nằm ở giai đoạn nghiên cứu.
Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp: Xạ đen tác dụng hỗ trợ điều hòa huyết áp không ổn định. Sử dụng xạ đen trong hỗ trợ điều trị tăng huyết áp cũng rất đơn giản, chỉ cần đun lá cây xạ đen với nước uống mỗi ngày, hoặc pha trà uống hàng ngày.
Hỗ trợ trị máu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ: Sử dụng xạ đen tốt cho người bệnh máu nhiễm mỡ được minh chứng từ công trình nghiên cứu của Học viện Quân y. Đó là sử dụng nước đun sắc từ cây thuốc nam này mỗi ngày, tình trạng máu nhiễm mỡ hay mỡ có trong gan được cải thiện khá tốt.
Cải thiện giấc ngủ, trị suy nhược thần kinh: Cây xạ đen vị hơi chát, đắng, tính hàn, tác dụng rất tốt với người bị mất ngủ thường xuyên do suy nhược thần kinh hoặc thiếu máu (dạng âm hư hỏa vượng theo đông y). Ngoài ra xạ đen giúp tăng cường tuần hoàn máu não, giúp điều trị chứng hoa mắt chóng mặt.
Một số bài thuốc có xạ đen
 |
| Xạ đen có thể dùng đơn lẻ để sắc uống hoặc kết hợp với dược liệu khác để chữa bệnh. |
Bài thuốc dành cho người mắc bệnh gan, mật: 50g thân và lá xạ đen kết hợp với 10g mật nhân và 30g cà gai leo, đem nấu với 2 lít nước. Sau khi sôi được 15 phút thì tắt bếp và lọc lấy phần nước để chia thành nhiều lần uống trong ngày.
Bài thuốc tăng cường sức khỏe và phòng ngừa bệnh: Lấy 70g lá và thân xạ đen nấu với 1,5 lít nước đến khi sôi thì giảm nhiệt và để trong 20 phút, sau đó lấy phần nước để uống thay nước lọc.
Hỗ trợ điều trị các loại ung thư: Cây xạ đen 40g, bạch hoa xà 30g, bán chi liên 20g. Tất cả đem sắc với 1,5 lít nước. Đun lửa nhỏ đến khi còn khoảng 600ml. Để nguội rồi chia ra uống trong ngày, nên uống sau khi ăn 15 phút. Hoặc có thể sử dụng 30g xạ đen, 20g cỏ lưỡi rắn và 6g cam thảo dây. Đem tất cả các nguyên liệu này bỏ vào ấm hãm như hãm chè và uống hết trong ngày.
Hỗ trợ tăng cường sức đề kháng: 70g lá và thân cây xạ đen đem đun với khoảng 1,5 lít nước. Sau khi sôi thì đun lửa nhỏ khoảng 20 phút. Để nguội, uống thay nước lọc hàng ngày.
Thông kinh, lợi tiểu, giải nhiệt: 15g xạ đen, 12g kim ngân hoa đem sao vàng rồi hãm nước như nước chè uống trong hết trong ngày. Chỉ sau vài ngày uống bạn sẽ thấy tình trạng bệnh thuyên giảm hẳn.
Giúp tăng cường hệ miễn dịch, giảm căng thẳng: 15g xạ đen, 15g giảo cổ lam, 15g nấm linh chi. Sắc chung tất cả để lấy nước uống hàng ngày.
Hỗ trợ điều trị các bệnh về gan (viêm gan B, C, D): 15g xạ đen, kim ngân hoa 20g, cây nhội 20g, cỏ máu 20g, sắc uống hàng ngày.
Hỗ trợ điều trị đái tháo đường: Xạ đen 30g, xuyến chi 50 gam, cỏ màn chầu 30g, đun với 2 lít nước uống trong ngày.
Giúp huyết áp duy trì, ổn định: Xạ đen 30g, cây mật gấu 15g, sắc uống mỗi ngày.
Điều trị chứng mất ngủ, suy nhược thần kinh: Xạ đen 30g, đỏ ngọn 20g, trinh nữ 20g, lạc tiên 20g, cỏ máu 15g. Sắc uống hàng ngày đến khi hết mất ngủ.
Giúp mau lành vết thương, chữa nhiễm trùng vết thương, sát trùng vết thương: Rửa tổn thương sạch sẽ rồi giã nát 3 - 5 lá xạ đen tươi để đắp lên vết thương sau đó băng lại.
Lưu ý khi dùng xạ đen
 |
| Nước xạ đen tuy tốt cho sức khoẻ nhưng không phải ai cũng uống được. |
Xạ đen có thể dùng riêng hoặc kết hợp với các loại thảo mộc khác như cỏ ngọt, tâm sen, giảo cổ lam… được hãm dưới dạng trà, uống hàng ngày. Tuy nhiên cũng như các loại dược liệu khác, khi dùng xạ đen uống hàng ngày cũng cần lưu ý một số vấn đề dưới đây để việc dùng xạ đen được an toàn và hiệu quả.
Thông thường xạ đen dùng sẽ tương ứng từ 10 – 15g dược liệu khô, tối đa chỉ nên dùng xạ đen khoảng 70g/ngày. Không nên dùng xạ đen vượt quá liều lượng cho phép, vì quá liều có thể làm tụt huyết áp, hoa mắt, chóng mặt.
Thuốc hoặc trà từ xạ đen nên nấu hoặc hãm đúng liều lượng và dùng hết trong ngày, tránh để qua đêm, bởi khi sử dụng qua đêm có thể gây đầy bụng, đau bụng, thậm chí tiêu chảy. Không được tự ý tăng giảm liều lượng hoặc phối hợp xạ đen với các loại dược liệu khác, để tránh gây ra những tác dụng không mong muốn.
Phụ nữ đang mang thai hoặc cho con cho bú không nên dùng xạ đen. Ngoài ra, trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, bệnh nhân suy gan, suy thận là những đối tượng không nên sử dụng. Trường hợp muốn dùng xạ đen để hỗ trợ điều trị các bệnh ung thư cần hỏi ý kiến của bác sĩ.
Xạ đen có tác dụng an thần nên có thể gây buồn ngủ, ngủ gà… cần lưu ý khi lái xe, vận hành máy móc và làm những công việc cần sự tỉnh táo. Khi uống xạ đen không nên sử dụng thức uống có cồn (rượu, bia), các loại thực phẩm như cà pháo, đậu xanh, măng chua, rau muống... vì có thể làm giảm tác dụng của xạ đen.
Đối với người đang dùng thuốc tây y để điều trị các bệnh khác, nên uống thuốc tây và các bài thuốc từ cây xạ đen cách nhau tối thiểu 30 phút, để đạt hiệu quả và tránh tương tác thuốc bất lợi.
