 |
| Cây năn bộp giúp bà con có cuộc sống khá giả |
Cây năng, hay còn được gọi là năn bộp, năn ngọt hay mã thầy có tên khoa học là Eleocharis Dulcis thuộc dòng họ cói. Đặc biệt, năn bộp là một loại cỏ thường mọc hoang dại trên mặt nước, và là loại thực vật bản địa của vùng nhiệt đới như châu Á, châu Phi và một phần châu Úc.
Với khả năng thích nghi tốt với môi trường, cây năng có thể sinh trưởng ở các vùng nước nhiễm phèn hoặc vùng nước cạn. Đặc biệt, năn bộp phát triển vào những mùa mưa và sẽ kết thúc sau khi mùa mưa qua đi.
Năn có hai loại chính là năn bộp và năn kim. Năn bộp có cọng suông, màu nâu non, phát triển ở những vùng nhiễm phèn bạc. Năn kim có cọng nhỏ, màu xanh đậm và sinh trưởng ở các vùng nước nhiễm phèn vàng.
Ở Việt Nam, cây năng phát triển mạnh ở các vùng ven sông nước đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt nhất là ở Bạc Liêu và Sóc Trăng.
 |
| Cây năng, hay còn được gọi là năn bộp, năn ngọt |
Gần 7 năm trồng cây năn bộp, đến nay, gia đình ông Cao Văn Sáu Nhỏ, ở khóm Vĩnh Tiền, phường 3, thị xã Ngã Năm (tỉnh Sóc Trăng) có được cuộc sống khá ổn định.
Khi mới ra ở riêng gia đình ông Nhỏ chỉ có 5 công ruộng. Do là vùng đất trũng và nhiễm phèn nên trồng lúa cho hiệu quả kinh tế không cao. Nhận thấy tiềm năng của loại cây năn bộp nên gia đình mạnh dạn chuyển sang trồng loại cây này.
Ông Nhỏ chia sẻ, hiện nay, mỗi ngày ông thu trên 100kg năn bộp, với giá bán sỉ cho thương lái từ 6.000 – 8.000 đồng/kg, trừ chi phí xong, ông còn lời từ gần 400.000 đồng – 500.000 đồng/ngày.
“Hồi trước cũng làm ruộng mà lợi nhuận thấp. Tôi đi nhổ năn mướn cho người ta, sau đó mình cũng lên vuông ruộng mình trồng năn. Trừ chi phí xong thì một tháng vậy cũng còn lời từ 8-9 triệu. Đời sống nhờ vậy cũng khá hơn lúc trước” - ông Nhỏ nói.
 |
| Giờ đây, rau năn được coi là rau đặc sản |
Thực tế, cây năn đã có từ lâu ở vùng đất trũng phèn. Trước đây được xem là loại cỏ dại phát triển tự nhiên và chỉ được coi là món ăn dân dã. Tuy nhiên, trong nhiều năm trở lại đây, rau năn được coi là rau đặc sản, được người tiêu dùng ưa chuộng nên được người dân trồng.
Theo các hộ gắn bó với mô hình trồng cỏ năn, một năm, năn bộp sẽ cho thu hoạch trong thời gian khoảng 6 tháng. Trung bình 1 công đất trồng năn bộp, trừ các khoản chi phí xong, nông dân còn thu nhập gần 20 triệu đồng. Tuy thu nhập khá, nhẹ công chăm sóc, nhưng ngược lại người trồng năn rất cực công trong khâu thu hoạch.
Do vậy, những hộ trồng năn với diện tích lớn, thường phải mướn nhân công nhổ năn. Trung bình mỗi nhân công thu hoạch từ 3 – 5 giờ sẽ được trả công từ 100.000 đồng trở lên. Do đó, mô hình này còn góp phần giải quyết việc làm cho lao động nhàn rỗi ở địa phương.
“Lớn tuổi không đi thành phố được thì ở nhà rảnh rỗi đi nhổ cỏ năn mướn. Nhờ đi nhổ cỏ năn thì bà con mình cũng có việc làm chứ ở không thì không biết làm gì, không có thu nhập” - ông Cao Văn Làng, ở khóm Vĩnh Tiền, phường 3, thị xã Ngã Năm nói.
Tuy xuất phát chỉ vài hộ trồng ban đầu, đến nay trên địa bàn phường 3 nói riêng và thị xã Ngã Năm nói chung xuất hiện khá nhiều hộ trồng năn bộp.
Nhiều diện tích đất trũng phèn, sản xuất lúa kém hiệu quả hoặc không thể trồng trọt được người dân chuyển sang trồng năn bộp. Ngoài tiêu thụ tại chỗ ở địa phương, còn có thương lái từ thành phố Sóc Trăng và các tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau và Hậu Giang cũng xuống thu mua hằng ngày. Nhờ vậy mà đầu ra của cây năn bộp ở thị xã Ngã Năm thời gian qua khá ổn định.
Cây năng làm món gì ngon
Năn bộp xào tép
 |
Về miền tây ăn năn bộp thì không thể nào bỏ qua được món năn bộp xào tép được. Chỉ với những con tép tươi được xào cùng với những cọng năn bộp được cắt khúc vừa ăn là đã có món ăn dân dã miền Tây. Vị ngọt tươi của tép hòa quyện cùng với độ giòn giòn, sực sực của năn bộp sẽ tạo nên mùi vị đặc trưng cho món ăn.
Năn bộp bóp gỏi gà
 |
Thịt gà thả vườn miền sông nước ngon số một, còn được kết hợp cùng với cây năng thì quả nhiên là một đặc sản của vùng miền Tây Nam Bộ. Phần thịt gà dai dai, ngọt thịt cùng với độ giòn giòn của thân thân năn cắt khúc và một ít nước mắm chua ngọt tạo nên hương vị đặc sản của người dân miền tây sông nước.
Dưa năn (năn muối chua)
 |
Nhắc đến miền Tây thì không thể không nhắc đến những món dưa chua, đặc biệt là món năn muối chua. Người dân địa phương thường ủ chua phần thân năn để ăn từ từ, hoặc cũng có thể thay thế cho các món xào khác. Kết hợp dưa năn ăn kèm với thịt kho tàu ngày Tết có thể nói là ngon không cưỡng lại được.
Cỏ năn bộp nhún lươn nấu mẻ
 |
Cỏ năn được sơ chế sạch sẽ, có độ giòn nhất định ăn cùng với phần thịt lươn được xào săn chắc sẽ tạo nên hương vị khó cưỡng. Chấm cùng với một phần cơm mẻ được chế biến và nêm nếm gia vị vừa ăn tạo nên một mùi vị khó quên khi đã thử qua món ăn này.
Lưu ý khi sử dụng cây năng
Không nên ăn cây năng sống, đặc biệt là củ năng, vì phần lớn cây sinh sôi và phát triển ở vùng nước nhiễm phèn, có nguy cơ tích tụ độc tố cho cơ thể khi sử dụng chưa qua chế biến. Ngoài ra, vì sinh trưởng trong môi trường nước, nên cây năng có thể miễn các loại ấu trùng sán, gây hại cho hệ tiêu hóa của cơ thể.
Theo như các nghiên cứu của Đông Y, cơ thể chỉ nên hấp thụ cây năng 1-2 lần mỗi tuần vì củ năng có tính hàn, không tốt cho hệ tiêu hóa và dễ gây ra các bệnh về đường ruột. Đặc biệt hơn không nên cho người có hệ tiêu hóa không tốt cũng nhưng đang nhiễm lạnh ăn củ năng.
