Quế Văn Yên gian nan hành trình khẳng định thương hiệu

Gian hàng trưng bày các sản phẩm quế Văn Yên.

Người trồng quế vươn lên làm giàu

Từ nhiều năm nay, cây quế trở thành cây trồng chủ lực gắn bó, nuôi sống và giúp hàng nghìn hộ dân của huyện và từng bước vươn lên thoát nghèo, làm giàu. Theo thống kê, hiện toàn huyện có trên 80% số hộ trồng và có nguồn thu nhập từ quế. Bởi vậy, từ thị trấn đến các xã vùng sâu, vùng xa, nhân dân đều tận dụng đất trống để trồng quế.

Huyện Văn Yên hiện có trên 52.000ha quế phân bố ở khắp 25 xã, thị trấn. Sản lượng vỏ quế hàng năm khai thác đạt trên 5.000 tấn, tận thu trên 65.000 tấn cành lá và hơn 50.800m3 gỗ quế, chưng cất tinh dầu quế đạt 300 tấn... mang lại doanh thu lớn và riêng năm 2021, thu nhập từ quế đạt 943,2 tỷ đồng.

Trong đó, có 25.357ha quế được xác lập Chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm tại 8 xã gồm: Phong Dụ Thượng 1.99 ha, Phong Dụ Hạ 2.112ha, Xuân Tầm 3.371ha, Châu Quế Hạ 4.789ha, Tân Hợp 2.624ha, Đại Sơn 3.168ha, Viễn Sơn 2.600ha và Mỏ Vàng 4.695ha.

Cùng đó, huyện còn có trên 4.000ha quế hữu cơ đạt chứng nhận châu Âu, Mỹ gồm: Công ty Hương gia vị Sơn Hà 2.500ha, Công ty Olam Việt Nam 1.071ha, Công ty Vicimex 500ha. Đi đôi gia tăng diện tích, những năm qua, nhân dân cũng luôn quan tâm làm tốt việc chăm sóc, bảo vệ để cây quế sinh trưởng nhanh và trung bình mỗi năm toàn huyện khai thác trên 2.500ha.

Nhiều hộ dân ở xã Xuân Tầm, huyện Văn Yên có diện tích quế trồng lâu năm và giá trị kinh tế cao.

Riêng năm 2021, diện tích khai thác đạt 2.881ha. Đồng thời, trồng mới trên 3.000ha gồm diện tích trồng lại sau khai thác và diện tích trồng mới. Điển hình như xã Châu Quế Hạ, tuy đã có 4.789ha quế được xác lập Chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm từ nhiều năm trước đây, nhưng những năm gần đây, nhân dân vẫn tiếp tục chuyển đổi đất trồng các loại cây khác sang trồng quế.

Hiện, Châu Quế Hạ có 5.323,9ha quế và hàng năm cho khai thác gần 200 ha, với sản lượng quế vỏ đạt trên 950 tấn, chưa kể tận thu vài nghìn tấn cành, lá và hơn 1.000 m3 gỗ quế, mang lại thu nhập trên 30 tỷ đồng cho nông dân. Cây quế đã góp phần quan trọng vào xây dựng nông thôn mới, giúp giảm tỷ lệ hộ nghèo của xã năm 2021 xuống còn 3,52%.

Nỗ lực bảo vệ thương hiệu

Các sản phẩm từ quế của huyện không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong tỉnh, trong nước mà xuất khẩu đi 18 quốc gia, vùng lãnh thổ như: Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Băng - la - đét, Ai cập, Dubai, Singapore, Mỹ, Anh, Hà Lan, Nga... và đã có 8 sản phẩm từ quế được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao và đang tiếp tục xây dựng sản phẩm quế hữu cơ đạt chứng nhận OCOP 4 sao.

Chất lượng quế Văn Yên được đánh giá tốt nhất Việt Nam, là thương hiệu mạnh do lượng tinh dầu và các chỉ số khác, được khách hàng trong nước và thế giới ưa dùng. Diện tích quế hữu cơ đạt Chứng nhận châu Âu, Mỹ trên 4.000ha.

Ông Đỗ Quang Trung, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Văn Yên cho biết: Trên địa bàn huyện có khoảng 200 cơ sở trực tiếp tham gia thu mua và chế biến các sản phẩm từ vỏ quế như: quế bào, quế chẻ, quế kẹp số 3…Ngoài ra, lá quế còn được sử dụng để chưng cất tinh dầu, sản lượng đạt 300 tấn/năm. Gỗ quế dùng làm nhà, xẻ ván sàn, ván thanh… Toàn huyện có 9 hợp tác xã và trên 100 cơ sở chế biến gỗ quế, sản lượng đạt 50.800 m3/năm. Tổng sản lượng vỏ quế đạt trên 5.000 tấn/năm...

Người dân sơ chế vỏ quế.

Các sản phẩm từ quế rất phong phú: Tinh dầu quế, quế bột, quế điếu, quế thanh… xuất khẩu đi 18 quốc gia, vùng lãnh thổ như: Đài Loan, Ấn Độ, Nhật Bản, Bangladesh… Năm 2021, về giá trị từ Quế ước đạt khoảng 943,2 tỷ đồng, trong đó: Sản lượng vỏ quế khô các loại 5.000 tấn, giá trị đạt 500 tỷ đồng, tạo việc làm cho hàng ngàn lao động của huyện có thu nhập ổn định.

Huyện Văn Yên đã xây dựng Chứng nhận sản phẩm quế đạt tiêu chuẩn hữu cơ. Lợi dụng thương hiệu quế Văn Yên, do giá bán cao, hàng trăm tấn quế được các thương lái thu mua từ các địa phương lân cận bán cho các sơ chế, trộn lẫn vào quế bản địa, không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng quế dẫn đến thương hiệu quế Văn Yên dần bị đánh mất.

Cây quế Văn Yên đã khẳng định vai trò chủ lực giúp hàng trăm hộ dân vươn lên làm giàu. Để khẳng định vị thế cho cây quế, vấn đề bảo vệ thương hiệu quế Văn Yên càng trở nên cấp bách. Theo đó, chính quyền cần siết chặt quản lý nguồn gốc thu mua, hướng dẫn người dân và các cơ sở chế biến cẩn trọng trong việc thu mua quế ngoại tỉnh./.