| Ngành gỗ Việt Nam khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu Ngành gỗ Việt Nam tăng tốc, củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng quốc tế Biến thử thách thành cơ hội: Gỗ Việt vượt sóng lớn, vươn xa |
 |
| Các chuyên gia cho rằng, để vượt qua sóng gió hiện tại, ngành gỗ Việt Nam cần chuyển mình từ “công xưởng gia công” sang vai trò trung tâm sản xuất có bản sắc riêng. |
Tăng trưởng ấn tượng nhưng không bền vững
Ngành gỗ Việt Nam khởi đầu năm 2025 với nhiều tín hiệu tích cực. Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT), giá trị xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 8,21 tỷ USD, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm trước. Không chỉ dừng lại ở mức tăng trưởng, nhóm ngành này còn đóng góp thặng dư thương mại 6,69 tỷ USD, tăng 6,7% – nằm trong top 5 ngành nông nghiệp có giá trị thặng dư cao nhất.
Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm 55,6% tổng kim ngạch xuất khẩu, trong khi Nhật Bản và Trung Quốc lần lượt chiếm 12,6% và 10,4%. Những con số này khẳng định rõ vị thế vững chắc của Việt Nam trong chuỗi cung ứng gỗ toàn cầu.
Tuy nhiên, phía sau bức tranh sáng màu là nhiều tín hiệu cảnh báo. Bộ NNMT thẳng thắn đánh giá rằng, xuất khẩu gỗ trong 6 tháng cuối năm 2025 có nguy cơ suy giảm, do các rào cản thương mại gia tăng, nhất là từ thị trường Hoa Kỳ. Mức mục tiêu xuất khẩu cả năm đặt ra là 18,5 tỷ USD, tăng 7% so với năm 2024, đang trở nên thách thức khi các yếu tố bên ngoài không thuận lợi.
Một lý do chính là Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã mở điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với sản phẩm gỗ dán từ Việt Nam. Hơn 130 doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ bị đưa vào danh sách điều tra, làm dấy lên lo ngại về khả năng áp thuế chống phá giá cao, ảnh hưởng trực tiếp đến chi phí và lợi thế cạnh tranh của hàng Việt tại Mỹ.
Không chỉ thị trường Mỹ siết chặt, Liên minh châu Âu (EU) cũng đồng loạt triển khai các cơ chế kiểm soát gắt gao như Quy chế sản phẩm không phá rừng (EUDR), Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) và Chỉ thị báo cáo phát triển bền vững (CSRD). Những chính sách này khiến việc tuân thủ chuỗi cung ứng trở thành điều kiện bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn duy trì đơn hàng.
Cần chiến lược dài hơi và hệ sinh thái nội địa để “thoát bẫy gia công”
 |
| Trong bối cảnh hiện tại, nhiều chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp gỗ Việt nên đa dạng hóa thị trường thay vì quá lệ thuộc vào Mỹ và EU. |
Các chuyên gia cho rằng, để vượt qua sóng gió hiện tại, ngành gỗ Việt Nam cần chuyển mình từ “công xưởng gia công” sang vai trò trung tâm sản xuất có bản sắc riêng. Việc chỉ phụ thuộc vào gia công cho các thương hiệu nước ngoài sẽ không còn là con đường bền vững trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu khốc liệt và tiêu chuẩn ngày càng cao.
Một số chuyên gia ngành cho rằng, phát triển hệ sinh thái nội địa mạnh mẽ là cách duy nhất để tạo lợi thế lâu dài. Hệ sinh thái đó không chỉ bao gồm vùng nguyên liệu có mã số vùng trồng rõ ràng mà còn gồm thiết kế sản phẩm, phát triển thương hiệu, đầu tư vào công nghệ chế biến và minh bạch hóa chuỗi cung ứng.
Hiện nay, Việt Nam đã thí điểm cấp mã số vùng trồng rừng, và việc nhân rộng mô hình này là cấp thiết. Điều này không chỉ giúp tăng tính minh bạch mà còn là “lá chắn” trước nguy cơ bị điều tra về gian lận xuất xứ.
Các doanh nghiệp như Công ty Gia Long cũng chia sẻ rằng, khó khăn lớn nhất hiện nay là sự “siết chặt” của thị trường nhập khẩu, đặc biệt tại Hoa Kỳ. Việc áp thuế đối ứng và nghi ngờ gian lận khiến nhiều đơn hàng có nguy cơ bị hoãn hoặc hủy. Trong khi đó, các thị trường mới nổi như Trung Đông lại chưa được khai thác triệt để.
Đại diện Cục Lâm nghiệp (Bộ NNMT) nhận định rằng để đạt mục tiêu 18,5 tỷ USD xuất khẩu, ngành cần phụ thuộc nhiều vào sự phục hồi kinh tế toàn cầu, chính sách thương mại ổn định và năng lực cạnh tranh nội tại của doanh nghiệp. Không thể kỳ vọng tăng trưởng nếu năng lực tự chủ vẫn còn hạn chế.
Trong bối cảnh hiện tại, nhiều chuyên gia khuyến nghị doanh nghiệp gỗ Việt nên đa dạng hóa thị trường thay vì quá lệ thuộc vào Mỹ và EU. Trung Đông, Nam Á và châu Phi đang nổi lên là các thị trường tiềm năng với nhu cầu cao và tiêu chuẩn ít khắt khe hơn.
Năm 2025, ngành gỗ Việt đang ở thời điểm bước ngoặt. Tăng trưởng nửa đầu năm là kết quả của nền tảng sản xuất tốt và vị thế thương mại quốc tế, nhưng giữ được thành quả này đòi hỏi chuyển đổi tư duy. Không thể chỉ “chạy theo” đơn hàng mà cần xây dựng bản sắc riêng, đầu tư hệ sinh thái nội địa và nâng cao năng lực ứng phó quy định toàn cầu.
Trong dài hạn, ngành gỗ Việt không thể mãi làm “công xưởng của thế giới”. Đã đến lúc vươn lên làm chủ thiết kế, thương hiệu và chuỗi cung ứng bền vững. Khi đó, mọi cơn gió ngược từ bên ngoài sẽ chỉ là phép thử, chứ không phải là đòn chí mạng.
