 |
| Bộ Tài chính đề xuất quy định mới về hóa đơn điện tử. |
Từ chương trình "hóa đơn may mắn" kinh phí eo hẹp đến ngân sách đột phá
Trong nỗ lực chống thất thu thuế và khuyến khích người dân lấy hóa đơn khi mua sắm, từ năm 2022, Bộ Tài chính đã triển khai chương trình "Hóa đơn may mắn" trên cả nước. Chương trình được tổ chức bởi cơ quan thuế các địa phương, sử dụng nguồn kinh phí hoạt động thường xuyên của ngành. Tuy nhiên, thực tế cho thấy hiệu quả của chương trình còn hạn chế, mà một trong những nguyên nhân cốt lõi đến từ vấn đề kinh phí.
Theo số liệu được đề cập, tổng kinh phí đã triển khai cho chương trình trong giai đoạn 2022 - 2024 chỉ hơn 33 tỷ đồng, tức bình quân khoảng 11 tỷ đồng mỗi năm. Dự toán cho năm 2025 cũng chỉ ở mức 12,12 tỷ đồng. Với nguồn lực eo hẹp như vậy, cơ cấu giải thưởng không đủ sức hấp dẫn để tạo ra sự lan tỏa rộng rãi. Mức thưởng cho mỗi giải khá khiêm tốn, dao động từ 500.000 đồng đến cao nhất là 50 triệu đồng. Thêm vào đó, tần suất quay thưởng thưa thớt, thường được tổ chức theo quý, khiến chương trình khó duy trì được sức nóng và sự quan tâm thường xuyên của công chúng.
Nhận thấy những bất cập này, dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đã đưa ra một đề xuất mang tính đột phá. Cụ thể, dự luật bổ sung nội dung: "Bộ Tài chính tổ chức thực hiện nội dung khuyến khích người tiêu dùng lấy hóa đơn khi mua hàng hóa, dịch vụ từ nguồn kinh phí được ngân sách nhà nước đảm bảo hàng năm bằng 0,1% trên tổng số tiền thu thuế giá trị gia tăng (GTGT) nội địa của năm trước liền kề".
Đây là một sự thay đổi về chất. Theo tính toán của đại diện Ban Nghiệp vụ (Cục Thuế, Bộ Tài chính), với quy định này, khoản kinh phí dành cho việc khuyến khích người dân lấy hóa đơn sẽ tăng vọt lên con số khoảng hơn 200 tỷ đồng mỗi năm. Nguồn ngân sách dồi dào sẽ cho phép cơ quan thuế thiết kế một chương trình "Hóa đơn may mắn" với quy mô lớn hơn rất nhiều. Các giải thưởng sẽ có giá trị cao hơn, hấp dẫn hơn, và quan trọng là việc quay thưởng có thể được tiến hành liên tục 12 tháng trong năm, thay vì theo quý như hiện tại. Mục tiêu rõ ràng là biến việc lấy hóa đơn từ một nghĩa vụ trở thành một thói quen có lợi ích thiết thực, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân.
Kỳ vọng tạo thói quen tiêu dùng văn minh, nâng cao tuân thủ nhờ công nghệ
Đề xuất tăng ngân sách cho chương trình "Hóa đơn may mắn" nhận được sự đồng tình lớn từ các chuyên gia. Ông Nguyễn Văn Được, Trưởng ban Chính sách của Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP.HCM, phân tích rằng con số 0,1% trên tổng số thu thuế GTGT nội địa là một nguồn lực rất lớn, chắc chắn sẽ tạo ra "lực đẩy mạnh mẽ". Khi lợi ích được gắn liền một cách sát sườn và hấp dẫn, người dân khi đi mua hàng hóa, dịch vụ sẽ tự động hình thành thói quen yêu cầu xuất hóa đơn.
Thói quen này của người mua sẽ tác động trực tiếp đến người bán, buộc họ phải nghiêm túc hơn trong việc xuất hóa đơn điện tử cho mọi giao dịch. Điều này không chỉ giúp tăng cường tính tuân thủ của người nộp thuế, giảm thiểu tình trạng gian lận, trốn thuế mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch. Ông Được nhấn mạnh, quy định này hoàn toàn phù hợp với cơ chế "dân biết, dân làm, dân bàn, dân kiểm tra", phát huy được quyền và trách nhiệm của công dân trong việc giám sát thực thi pháp luật.
Để hỗ trợ cho việc thực thi chính sách này một cách hiệu quả, dự thảo luật cũng bổ sung một nền tảng công nghệ quan trọng: hợp pháp hóa hình thức "hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế". Đây là mảnh ghép còn thiếu để quy trình xuất và nhận hóa đơn trong các lĩnh vực bán lẻ, ăn uống, dịch vụ... trở nên tức thời và thuận tiện. Khi người bán có thể xuất hóa đơn ngay lập tức từ máy tính tiền và dữ liệu được truyền thẳng đến cơ quan thuế, rào cản về thời gian và thủ tục sẽ được gỡ bỏ, giúp việc lấy hóa đơn trở nên dễ dàng như một phần tự nhiên của giao dịch.
Dự luật quy định rõ, hóa đơn điện tử gồm 3 loại: có mã của cơ quan thuế, không có mã của cơ quan thuế, và loại khởi tạo từ máy tính tiền. Doanh nghiệp, hộ kinh doanh phải lập hóa đơn điện tử khi bán hàng và giao cho người mua theo định dạng chuẩn, ghi đầy đủ nội dung theo quy định của pháp luật về thuế và kế toán. Cơ quan thuế sẽ đóng vai trò xây dựng, quản lý hệ thống dữ liệu hóa đơn điện tử, đồng thời áp dụng các biện pháp quản lý rủi ro để ngăn chặn các hành vi gian lận.
Sự kết hợp giữa một chính sách khuyến khích đủ mạnh về tài chính và một nền tảng công nghệ thuận lợi được kỳ vọng sẽ tạo ra sự thay đổi căn bản trong thói quen tiêu dùng và tuân thủ pháp luật về thuế, hướng tới một nền kinh tế số minh bạch và phát triển bền vững.
