 |
| Năm 2025, xuất khẩu gạo Việt Nam tiếp tục ghi nhận những con số ấn tượng về sản lượng, vượt qua Thái Lan để trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới. Ảnh Sơn Trang |
Xuất khẩu tăng mạnh, vị thế quốc tế được khẳng định
Theo số liệu cập nhật đến hết tháng 7/2025, Việt Nam đã xuất khẩu tổng cộng 5,5 triệu tấn gạo, mang về 2,81 tỷ USD, tăng nhẹ về khối lượng so với cùng kỳ nhưng giảm 16% về giá trị do giá gạo thế giới lao dốc.
Năm 2024, ngành lúa gạo Việt Nam đã lập kỷ lục mới với 9 triệu tấn gạo xuất khẩu, mang về 5,7 tỷ USD, lần lượt tăng 11% về sản lượng và 24% về giá trị so với năm 2023. Đây là mức cao nhất trong lịch sử, khẳng định vai trò gạo là một trong những mặt hàng nông sản chiến lược và trụ cột trong nền kinh tế nông nghiệp.
Bước sang năm 2025, xuất khẩu gạo tiếp tục duy trì đà tăng. Chỉ trong 15 ngày đầu tháng 1, Việt Nam xuất khẩu gần 269.000 tấn gạo, đạt kim ngạch hơn 165 triệu USD, tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước.
Đáng chú ý, trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam đã chính thức vượt qua Thái Lan để trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Ấn Độ, với khối lượng gạo xuất khẩu hơn 4,7 triệu tấn, trong khi Thái Lan đạt khoảng 3,7 triệu tấn. Việc này giúp Việt Nam nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế, tạo tiền đề cho các chiến lược phát triển bền vững về lâu dài.
Ngoài ra, phân khúc gạo chất lượng cao như ST24, ST25, OM, DT8 ngày càng khẳng định vị thế tại các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Hàn Quốc và Nhật Bản. Theo Báo Chính phủ, đây là hướng đi quan trọng để duy trì cạnh tranh trong bối cảnh giá gạo thế giới biến động mạnh.
Thách thức về giá trị và chiến lược nâng cao chất lượng
Mặc dù sản lượng tăng, nhưng biến động giá xuất khẩu gạo đang là thách thức lớn. Báo Nông nghiệp & Môi trường và Doanh nghiệp Kinh tế Xanh cập nhật trong tháng 8/2025 cho thấy giá gạo xuất khẩu biến động mạnh, dao động từ 339 – 399 USD/tấn tùy loại, khiến kim ngạch xuất khẩu giảm dù sản lượng vẫn ổn định.
 |
| Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam. |
Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), nhận định, lượng gạo xuất khẩu tăng nhẹ trong 7 tháng qua là tín hiệu tích cực, đặc biệt khi nhiều nước như Thái Lan giảm mạnh về lượng xuất khẩu. Theo ông, việc duy trì và phát triển các dòng gạo đặc trưng, độc quyền của Việt Nam là yếu tố then chốt để nâng cao giá trị xuất khẩu.
Để đạt được mục tiêu này, vùng nguyên liệu chất lượng cao đóng vai trò nền tảng. Chủ tịch Hiệp hội ngành hàng Lúa gạo Việt Nam (VIETRISA), ông Bùi Bá Bổng, nhấn mạnh: “Nền tảng sản xuất là cốt lõi. Việt Nam có lợi thế với vùng nguyên liệu lớn, hiện đại, tiệm cận trình độ thế giới. Tuy nhiên, doanh nghiệp khó có thể tự xây dựng vùng nguyên liệu, cần liên kết với nông dân qua HTX và chính quyền địa phương.”
Hiện nay, Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long đang triển khai hiệu quả và được xem là mô hình có thể mở rộng, vừa bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, vừa nâng cao năng lực xuất khẩu. Việc áp dụng các giống gạo đặc trưng, chăm sóc theo tiêu chuẩn cao giúp tăng giá trị sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và tạo lợi nhuận bền vững cho nông dân và doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, gạo Việt Nam đang dần xây dựng thương hiệu riêng, được thị trường quốc tế ưa chuộng. Báo Lao Động ghi nhận giá xuất khẩu bình quân đạt 514 USD/tấn, cho thấy bước tiến tích cực. Việc phát triển giống gạo chất lượng cao, đặc biệt là ST25 – được kiều bào đánh giá ngon, không chỉ nâng cao giá trị xuất khẩu mà còn góp phần quảng bá hình ảnh quốc gia.
Việt Nam đang trong giai đoạn ghi nhận những kỷ lục về sản lượng xuất khẩu gạo, đồng thời phải đối mặt với thách thức về giá trị khi thị trường quốc tế biến động. Chiến lược chuyển hướng từ sản lượng sang chất lượng, xây dựng vùng nguyên liệu bền vững, phát triển gạo đặc sản và mở rộng thị trường xuất khẩu là chìa khóa để ngành lúa gạo duy trì vị thế số 2 thế giới và nâng cao lợi nhuận cho nông dân, doanh nghiệp.
Bài học lớn từ ngành gạo Việt Nam là sự kết hợp giữa sản xuất, chất lượng và thị trường, nhờ đó không chỉ duy trì xuất khẩu ổn định mà còn tạo dựng thương hiệu gạo Việt trên bản đồ thế giới.
