Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết 68

Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết 68.

Thể chế pháp lý còn chồng chéo, doanh nghiệp loay hoay tìm lối ra

Tại tọa đàm “Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết 68” ngày 10-6, nhiều tiếng nói từ doanh nghiệp phản ánh thực trạng hệ thống pháp luật tuy dày đặc nhưng thiếu liên thông và thực thi thiếu nhất quán.

Một trong những minh chứng điển hình là câu chuyện “đi qua bốn bộ vẫn chưa được cấp phép” của Công ty CP Sâm Việt Nam – Trà My Quảng Nam. Dự án xuất khẩu sâm Ngọc Linh sang Nhật bị chặn lại không phải vì chất lượng hay thị trường, mà vì không có cơ quan nào đứng ra xác nhận quyền xuất khẩu. Bộ Nông nghiệp từ chối vì cho rằng không thuộc thẩm quyền; Bộ Công Thương cũng từ chối vì cho rằng phải hỏi Bộ Nông nghiệp. Câu chuyện lòng vòng như vậy không phải cá biệt mà phản ánh một “bức tường vô hình” mà nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa đang phải đối mặt.

Tương tự, ông Trần Lâm – Giám đốc Công ty TNHH Natural House – cho biết, quy định buộc doanh nghiệp sản xuất, dù quy mô nhỏ, phải đặt cơ sở trong khu công nghiệp (KCN) đang đẩy các doanh nghiệp nhỏ ra ngoài lề. Mặc dù mục tiêu là kiểm soát môi trường, nhưng yêu cầu mặt bằng tối thiểu tại KCN lại vượt quá khả năng tài chính của nhiều doanh nghiệp có doanh thu dưới 100 tỉ đồng/năm.

TS Trần Du Lịch nhận định, tình trạng luật pháp chồng chéo, thiếu giám sát và thiếu phối hợp đang khiến doanh nghiệp không biết “nắm tay ai để tháo gỡ”. Ông cho rằng, điều cấp thiết là phải cải cách thể chế pháp lý một cách mạnh mẽ, nhất là với các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Vốn – “hàng rào” ngăn bước tiến của doanh nghiệp khởi nghiệp

Vấn đề tiếp cận vốn cũng được nhiều đại biểu nhấn mạnh là một trong những điểm nghẽn cốt lõi nhất hiện nay. Mặc dù Nghị quyết 68 đặt mục tiêu thúc đẩy nội lực doanh nghiệp tư nhân, nhưng cơ chế tín dụng vẫn đặt nặng vào tài sản đảm bảo khiến phần lớn doanh nghiệp khởi nghiệp bị loại khỏi cuộc chơi.

Ông Vũ Đức Hậu, đại diện Vietcombank – Chi nhánh Long Thành – thừa nhận, ngân hàng muốn cho vay phải tuân thủ các tiêu chí chặt chẽ, trong đó tài sản đảm bảo và dòng tiền là hai tiêu chí bắt buộc. Nhưng rất nhiều startup dù có ý tưởng tốt, mô hình khả thi và đội ngũ điều hành mạnh lại không đáp ứng tiêu chuẩn này.

TS Trần Quang Thắng. Ảnh: BTC

TS Trần Quang Thắng cho rằng, giải pháp nằm ở việc thiết kế lại cơ chế tín dụng, trong đó chú trọng đánh giá phi tài sản như mô hình kinh doanh, tiềm năng thị trường, uy tín doanh nghiệp. Ngoài ra, cần phát triển hệ thống xếp hạng tín nhiệm độc lập để phân loại doanh nghiệp, tạo cơ sở cho các chính sách tín dụng phù hợp.

Nhiều ý kiến cũng đề xuất thành lập các quỹ bảo lãnh tín dụng, cho phép tính 200% chi phí R&D vào chi phí được trừ, mở rộng không gian thử nghiệm pháp lý (sandbox) và dành 5–10% quỹ đất KCN cho startup thuê giá rẻ. Những giải pháp này nếu được thực hiện nghiêm túc sẽ là cú hích đáng kể để khơi thông dòng vốn cho doanh nghiệp tư nhân.

Thực thi – điểm nghẽn lớn nhất cản trở chính sách đi vào cuộc sống

Dù chính sách đã ban hành, nhưng “mưa rào” vẫn chưa thấm đất bởi rào cản lớn nhất nằm ở khâu thực thi. Theo TS Trần Quý – Viện trưởng Viện Phát triển kinh tế số Việt Nam – chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm là bước ngoặt để giải phóng doanh nghiệp khỏi gánh nặng thủ tục, đồng thời tạo môi trường kinh doanh thông thoáng hơn. Tuy nhiên, nếu không có cơ chế giám sát tốt, chính sách có thể bị lợi dụng và phản tác dụng.

Ông Quý đề xuất năm trụ cột cần ưu tiên: (1) Hoàn thiện khung pháp lý hậu kiểm; (2) Đổi mới tư duy cán bộ; (3) Ứng dụng công nghệ để giám sát minh bạch; (4) Cơ chế thưởng – phạt rõ ràng; (5) Tăng vai trò giám sát xã hội, truyền thông và hiệp hội doanh nghiệp. Đây là một hệ sinh thái cải cách không thể tách rời.

ThS Vũ Xuân Hưng, VCCI – TP.HCM, nhấn mạnh thêm rằng, muốn cắt giảm 30% thủ tục và chi phí hành chính, cần dứt khoát xóa bỏ “giấy phép con”, minh bạch mọi điều kiện kinh doanh, số hóa dịch vụ công, và chuyển dần sang hậu kiểm. Ông cũng đề xuất hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và startup bằng gói tín dụng ưu đãi, đất thuê giá rẻ trong KCN, và trung tâm tư vấn pháp lý miễn phí.

Dưới góc độ doanh nghiệp, bà Lê Thị Giàu – Chủ tịch HĐQT Bình Tây Food – đưa ra khuyến nghị rất cụ thể: Với doanh nghiệp siêu nhỏ, cần có thời gian “ân hạn” để thích nghi với các quy định mới như bảo hiểm xã hội hay thuế. Bà cũng nhấn mạnh: “Doanh nghiệp phải có lòng tự trọng, làm đúng luật; còn cán bộ thì cần lắng nghe và hỗ trợ, không nên làm khó. Như vậy, chính sách mới đi vào cuộc sống được.”

Nghị quyết 68 mang đến kỳ vọng lớn lao về một cuộc “giải phóng thể chế” thực chất cho khu vực kinh tế tư nhân. Nhưng để điều đó thành hiện thực, không thể chỉ dừng lại ở việc ban hành chính sách. Điều quyết định là cách chính sách đó được thực thi, giám sát và đồng hành với doanh nghiệp trong từng khâu cụ thể. Khi rào cản pháp lý được tháo gỡ, tín dụng được cởi trói, và môi trường kinh doanh minh bạch, kinh tế tư nhân Việt Nam sẽ thực sự có cơ hội bứt phá.

Nghị quyết 68 chắp cánh thương hiệu Việt

Thủ tướng: Sẽ phát động phong trào toàn dân thi đua làm giàu, đóng góp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

“Bộ tứ trụ cột” thể chế: Bệ phóng đưa Việt Nam cất cánh