Hoàng Su Phì - Niềm tự hào của người dân Hà Giang

Những "nấc thang lên trời" ở Hoàng Su Phì

Giới thiệu về Hoàng Su Phì

Hoàng Su Phì là huyện vùng cao nằm ở phía Tây của Hà Giang. Xưa kia, vùng đất này vốn thuộc châu Bình Nguyên xứ Tuyên Quang. Ngày 1/1/1906 huyện Hoàng Su Phì được thành lập bao gồm 2 tổng Tụ Nhân và tổng Xín Mần thuộc tiểu quân khu Hà Giang (tức tỉnh Hà Giang ngày nay).

Sau khi đất nước độc lập, địa giới của Hoàng Su Phì cũng được thay đổi. Năm 1965, huyện được chia tách thành 2 huyện Xín Mần và Hoàng Su Phì. Hiện nay Hoàng Su Phì có 24 xã và 01 thị trấn trong đó có 4 xã biên giới với tổng chiều dài đường biên hơn 40km.

Vượt cầu tre, trò trơi truyền thống của dân tộc Pu Péo tại Hoàng Su Phì

Địa hình của Hoàng Su Phì nằm trên thượng nguồn Sông Chảy chủ yếu là đồi núi có độ dốc lớn và bị chia cắt bởi nhiều con suối. Đây là nơi định cư lâu đời của người dân thuộc 12 dân tộc, trong đó người Nùng, Dao, Tày, H’mông, La Chí chiếm đa số.

Do nằm trên cung đường nối liền các vùng phía Đông và Tây Bắc, cùng cảnh quan thiên nhiên kỳ vĩ, các nét văn hóa độc đáo được cộng đồng người dân ở đây bảo tồn và lưu giữ nên du lịch Hoàng Su Phì có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, nhất là du lịch sinh thái văn hóa cộng đồng.

Những thửa ruộng bậc thang bạt ngàn trải dài khắp các sườn núi.

Đến với Hoàng Su Phì, vượt qua cổng trời Km17 tuyến đường Bắc Quang – Hoàng Su Phì, điều đầu tiên gây ấn tượng mạnh mẽ với du khách đó là không gian mênh mông mở ra trước mắt với những dãy núi trùng điệp của dãy Tây Côn Lĩnh ẩn mình trong sương, những cánh rừng nguyên sinh nằm sen kẽ giữa những nhánh sông suối đầu nguồn sông Chảy và sông Bạc, nương chè san tuyết cổ thụ, những thửa ruộng bậc thang bạt ngàn trên các sườn núi.

Đặc biệt, nếu may mắn, du khách còn được xem và trải nghiệm những nghi lễ kỳ bí và độc đáo của cộng đồng người dân nơi đây như Lễ hội Quyã Hiéng (lễ hội Qua Năm), lễ gọi hồn lúa, lễ nhảy bói của dân tộc Dao, lễ cúng Thần rừng của dân tộc Nùng, tết Khu cù tê của dân tộc La Chí, Hội Gầu tào của dân tộc H’mông.

Đánh yến ngày Xuân

Nhắc đến Hoàng Su Phì, khách du lịch không thể quên được hình ảnh những thửa ruộng bậc thang bạt ngàn trải dài khắp các sườn núi. Trong một chiều lộng gió, dạo bước trên những con đường đất, đi dọc theo những con suối, lắng nghe tiếng nước chảy róc rách, tiếng chim líu lo rộn ràng... khách du lịch Hà Giang có thể tạm gác lại những bộn bề của cuộc sống mà ngả lòng vào vòng tay của mẹ thiên nhiên.

Người dân vùng cao chọn hình thức canh tác chính là trên đất dốc - tạo hình ruộng bậc thang để thuận lợi cho việc tưới tiêu và chăm bón. Những vạt đất được quy hoạch theo từng bậc để nước từ trên cao dẫn xuống thuận lợi hơn. Vào mùa lúa chín, khắp tất thảy Hoàng Su Phì là một màu vàng óng ả, đẹp đến mê hồn.

Khung cảnh của Hoàng Su Phì

Có thể nói những thước phim quay chậm về Hoàng Su Phì xứng đáng trở thành tuyệt tác của nhân loại. Không chỉ tham quan, chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên vùng cao,du khách còn có cơ hội tìm hiểu về nét sinh hoạt văn hóa và lao động của người dân tộc sinh sống ở đây. Họ chính là những “nghệ nhân” chân chất đã tạo nên một huyền tích Hoàng Su Phì tuyệt đẹp như ngày hôm nay.

Cho đến tận ngày nay, người ta vẫn chưa tìm ra đáp án cho câu hỏi: Ai là người nghĩ ra hình thức canh tác ruộng bậc thang này? Không ai ở Hoàng Su Phì có thể biết được vì sao kiệt tác ruộng bậc thang này được hình thành. Họ chỉ biết, từ khi sinh ra, lớn lên và lúc tuổi xế chiều, hình ảnh những thửa ruộng bậc thang vẫn luôn gắn liền với những ký ức Hoàng Su Phì.

Checkin tại khung cảnh thơ mộng mùa lúa vàng

Để có thể tạo ra những thửa ruộng bậc thang với cấu trúc hàng trăm bậc như ngày nay cần phải mất đến hàng trăm năm mẹ thiên nhiên nuôi dưỡng và bàn tay cần mẫn của người dân nơi đây. Bù lại, Hoàng Su Phì lại giúp cho bà con dân tộc sinh sống ở Hà Giang một cuộc sống an nhiên và ổn định. Người ta coi những tấc đất, tấc ruộng như báu vật, và là một thứ tài sản vô giá chỉ cho đi khi con cái dựng vợ, gả chồng,…

Du lịch Hoàng Su Phì vào mùa nào?

Từ giữa tháng 9 hàng năm là bắt đầu vào mùa lúa chín ở các tỉnh miền núi phía Bắc nói chung và ruộng bậc thang Hoàng Su Phì nói riêng.

Là huyện vùng cao, địa hình chia cắt mạnh nên Hoàng Su Phì có nhiều tiểu vùng khí hậu, thổ nhưỡng và cảnh quan thiên nhiên khác nhau. Vì vậy khi đến du lịch Hoàng Su Phì, du khách có thể tham khảo và lựa chọn các chuyến du lịch cho phù hợp.

Mùa xuân sắc đào nở khắp Hoàng Su Phì

Mùa xuân là thời điểm các lễ hội độc đáo của Hoàng Su Phì được tổ chức. Dịp này cũng là mùa chụp ảnh các vườn đào, lê, đồi chè. Khoảng từ giữa tháng 4 đến tháng 7 là mùa cấy lúa. Đến Hoàng Su Phì dịp này sẽ được chiêm ngưỡng thắng cảnh ruộng bậc thang Hoàng Su Phì trong mùa nước đổ.

Chiêm ngưỡng thắng cảnh ruộng bậc thang Hoàng Su Phì trong mùa nước đổ.

Từ giữa tháng 9 hàng năm là bắt đầu vào mùa lúa chín các tỉnh miền núi phía Bắc nói chung và ruộng bậc thang Hoàng Su Phì nói riêng. Tầm này đi Hoàng Su Phì là thích nhất, tha hồ chụp ảnh ruộng bậc thang trải dài ngút ngàn trên các sườn núi.

Cuối năm, khi bước sang mùa đông miền Bắc. Nếu không ngại cái lạnh, du khách có thể lên Hoàng Su Phì khám phá Tây Côn Lĩnh, Chiêu Lầu Thi để săn mây, săn tuyết.

Hoàng Su Phì có gì hấp dẫn khách du lịch?

Hoàng Su Phì mùa nước đổ ải

Mê mẩn trước vẻ đẹp những thửa ruộng mùa nước đổ. Ảnh: Việt Bắc

Không giống với những thửa ruộng bậc thang ở Mù Cang Chải hay Y Tý, Hoàng Su Phì mùa đổ ải có nét hấp dẫn, đặc sắc rất riêng có thể mê hoặc bất kỳ ai. Khi mùa hè đến, bà con đồng bào Hà Giang lại hân hoan bước vào một mùa vụ mới.

Khoảng giữa tháng 4 đến tháng 7 hàng năm là thời điểm Hoàng Su Phì bước vào mùa lúa mới. Dưới những cơn mưa mùa hạ tháng 5, người dân nơi đây sẽ tranh thủ đưa nước vào ruộng để canh tác. Nước tràn về khắp lối, bao phủ trên khắp thung lũng, đổ từ ruộng cao xuống ruộng thấp hơn. Vào mùa nước đổ ải này, Hoàng Su Phì tựa như một tấm gương khổng lồ nằm giữa đất trời bao la, phản chiếu bầu trời và những tia nắng rựa rỡ, tạo ra một khung cảnh vô cùng đẹp đẽ và long lanh.

Bình Minh mùa đổ ải ở Hoàng Su Phì. Ảnh: Anh Tuấn

Khi mặt trời lên cao, rót những tia nắng vàng như mật xuống từng thửa ruộng, Hoàng Su Phì bỗng trở nên lấp lánh, kỳ diệu và huyền bí như trong truyện cổ tích. Cảnh tượng xuất thần đó đã truyền cảm hứng cho biết bao nhiếp ảnh gia tạo nên những bức ảnh nghệ thuật chân thực và sống động nhất về cuộc sống miền cao.

Đâu đó thấp thoáng bóng người dân tộc H,mông, Nùng, Dao… đang khum lưng làm ruộng, cấy từng cây mạ. Đến Hoàng Su Phì vào mùa nước đổ, du khách có thể được trải nghiệm cuộc sống nơi đồng ruộng của người dân nơi đây, được thử cảm giác cấy từng cây mạ trên cánh đồng.

Mùa lúa còn xanh tại Hoàng Su Phì

Khi những thửa ruộng bậc thang đã được cấy xong, đứng trên cao nhìn xuống có thể thấy được một màu xanh nhẹ nhàng hòa cùng với ánh bạc lấp lánh của mặt nước tạo nên một bức tranh đồng quê vùng cao vô cùng yên bình, giản dị, mộc mạc mà tươi mát

Hoàng Su Phì mùa lúa chín

Chiêm ngưỡng những cánh đồng lúa ngả màu vàng óng ánh, đung đua trong gió.

Khác với thời điểm gieo mạ mùa nước ải, Hoàng Su Phì vụ lúa chín mang dáng vẻ dịu dàng và yên ả hơn rất nhiều. Mùa lúa Hoàng Su Phì mỗi năm chỉ có duy nhất một vụ vào khoảng tháng 9 – 10 dương lịch. Đây là thời điểm Hoàng Su Phì đẹp nhất với những cánh đồng lúa ngả màu vàng óng ánh, đung đua trong gió.

Đứng trên cao nhìn xuống, nơi đây tựa như một tấm thảm dát vàng, phảng phất hương thơm của lúa mới. Du khách có thể tận hưởng cảm giác được đi dạo quanh những cánh đồng lúa chín vàng, chiêm ngưỡng cảnh đẹp, hít hà những hương thơm dịu nhẹ của lúa mới hòa quyện vào sự bình yên của núi rừng.

Đứng trên cao nhìn xuống, nơi đây tựa như một tấm thảm dát vàng, phảng phất hương thơm của lúa mới

Đặc biệt, nếu du lịch Hà Giang vào khoảng thời gian này, du khách sẽ cảm nhận được cái se lạnh đặc trưng của mùa đông miền cao. Buổi sáng, màn sương giăng kín bao phủ khắp lối Hoàng Su Phì, hòa cùng hương lúa chín đầy nét tình tứ, thi vị.

Nếu muốn có nhiều trải nghiệm hơn, du khách có thể tham gia công việc đồng áng, cùng tìm hiểu về cách thu hoạch lúa của dân tộc vùng cao. Bên cạnh đó, du khách còn có cơ hội được nếm thử những món ngon được làm từ loại lúa mới được thu hoạch hay trải nghiệm những nét đẹp văn hóa mừng một vụ mùa bội thu của dân tộc nơi đây.

Ngắm hoa Tam giác mạch ở Hoàng Su Phì

Thiếu nữ dân tộc Tày và Nùng bên hoa tam giác mạch

Tam giác mạch là loài hoa đặc trưng của xứ đá tai mèo với vẻ đẹp miên man, hoang dại, hàng năm thu hút lượng lớn khách du lịch đến với Cao nguyên đá. Những năm gần đây, hoa tam giác mạch còn được trồng trên chính những thửa ruộng bậc thang tại Hoàng Su Phì và Xín Mần. Lên Hoàng Su Phì vào thời điểm cuối thu. Sau khi những thửa ruộng bậc thang được thu hoạch xong thì cũng là lúc màu vàng của lúa được thay thế bằng sắc màu say đắm của những bông hoa tam giác mạch.

Tây Côn Lĩnh

Tây Côn Lĩnh là một đỉnh núi trên khối núi thượng nguồn sông Chảy ở phía tây tỉnh Hà Giang

Tây Côn Lĩnh là một đỉnh núi trên khối núi thượng nguồn sông Chảy ở phía tây tỉnh Hà Giang, dãy núi Tây Côn Lĩnh trải dải trên hai huyện Hoàng Su Phì và Vị Xuyên, cách thị xã Hà Giang 46 km. Với độ cao 2419 m, đây là đỉnh cao nhất vùng Đông Bắc Việt Nam và là một trong những đỉnh núi cao nhất Việt Nam.

Trên đỉnh núi có mốc trắc địa. Dưới chân núi là rừng nguyên sinh á nhiệt đới còn được bảo tồn. Tây Côn Lĩnh được coi là dãy núi thiêng của người dân tộc La Chí.

Tây Côn Lĩnh -nóc nhà vùng Đông Bắc

Trong cộng đồng yêu phượt, việc chinh phục Tây Côn Lĩnh thường được hiểu là cung đường từ Thanh Thủy đi xuyên qua dãy núi này để sang Hoàng Su Phì, chinh phục một điểm cao ở trên đỉnh núi (Bốt Đen). Đây là một chặng đường vô cùng vất vả, gian nan và nguy hiểm.

Thôn Nậm Hồng, Thông Nguyên

Hòa mình trong không gian văn hóa người Dao đỏ tại Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Nậm Hồng.

Nằm cách trung tâm huyện Hoàng Su Phì khoảng 40 km, thôn Nậm Hồng, xã Thông Nguyên là nơi sinh sống của 37 hộ đồng bào dân tộc Dao đỏ. Nơi đây có những thửa ruộng bậc thang trải dài trên các sườn đồi đã được công nhận danh lam thắng cảnh cấp Quốc gia, bên cạnh đó là vùng chè Shan tuyết cổ thụ Phìn Hồ cùng với những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Dao.

Chợ phiên Hoàng Su Phì

Màu sắc của chợ phiên Hoàng Su Phì

Nằm dưới chân đỉnh Tây Côn Lĩnh hùng vĩ, chợ phiên Hoàng Su Phì họp vào ngày Chủ nhật hàng tuần. Hàng hóa trao đổi là những vật phẩm trong sinh hoạt hàng ngày như rau quả, vải vóc, chỉ thêu, vật dụng làm nương rẫy…

Không sầm uất như chợ dưới xuôi, việc trao đổi mua bán ở đây diễn ra khá đơn giản để nhanh chóng nhường chỗ cho phần giao lưu tinh thần. Dăm ba quả trứng, vài chai mật o­ng, mấy trái su su… đổi lấy túi mì chính, quả pin, cái ô, ít chỉ khâu…

Nhưng chợ phiên vùng cao lại thấm đậm tình người, bởi đến chợ chỉ là cái cớ để trai gái được gặp nhau, được ngắm nhìn, được khoe những bộ váy áo đẹp nhất. Nhu cầu trao đổi hàng hóa thì ít mà mong muốn được vui chơi, hẹn hò, tâm tình thì nhiều.

Đa số họ đến đây để mua bán, trao đổi sản vật tự nuôi trồng và mua sắm các vật dụng thiết yếu.

Người dân đi chợ nhưng náo nức như đi hội. Vì thế, có những chàng trai, cô gái chuẩn bị xuống chợ từ đêm hôm trước để kịp giờ họp chợ. Họ quan niệm đến chợ là phải mặc đẹp, quần áo phải mới tinh tươm nên họ dành những bộ quần áo đẹp nhất để vào chợ. Trên quãng đường đến chợ, họ vẫn mặc quần áo bình thường, đến gần chợ thì thay ra.

Phiên chợ là nơi trai gái gặp gỡ làm quen, người già thì gặp lại bạn cũ, vợ chồng đưa nhau đi mua hàng, con trẻ háo hức được mẹ mua cho chiếc cặp, cái nơ…, là nơi lòng người được sống lại những kỷ niệm một thời. Đến chợ phiên Hoàng Su Phì, du khách sẽ ngập trong sắc màu sặc sỡ của váy áo và trang sức đặc trưng của các chàng trai, cô gái người Dao, Nùng và người Cờ Lao.

Đỉnh núi Chiêu Lầu Thi

Săn mây và đón bình minh trên đỉnh Chiêu Lầu

Chiêu Lầu Thi được gọi theo tiếng địa phương tức là Chín tầng thang, nằm cách trung tâm huyện lỵ Hoàng Su Phì 42km. Đây là một trong những núi cao thuộc dãy Tây Côn Lĩnh nằm trên địa bàn xã Hồ Thầu huyện Hoàng Su Phì và có vị trí giáp ranh 2 xã Ngán Chiên, Thu Tà của huyện Xín Mần, điểm cao nhất của ngọn núi có cao độ 2.402 m so với mực nước biển.

Đây là một trong những đỉnh núi cao nhất nhì vùng đông bắc nước ta. Khu vực cao nhất của đỉnh núi được kiến tạo bằng những khối đá khổng lồ nối tiếp nhau nên rất thuận tiện cho việc quan sát bởi tầm nhìn có thể tới hàng chục km vào những ngày trời quang mây tạnh. Trong những ngày mưa, sương mù thường phủ kín những ngọn núi tạo nên vẻ đẹp của chốn bồng lai tiên cảnh.

Biển mây bồng bềnh trên đỉnh núi Chiêu Lầu Thi

Hiện nay, tại khu vực này còn giữ được hệ sinh thái rất đa dạng, tiêu biểu là thảm rừng nguyên sinh với hàng vạn cây cổ thụ các loại và các loại thảo dược vô cùng quý hiếm dưới tán rừng như: Tam thất nam, lan kim tuyến, giảo cổ lam, các loại hoa phong lan, thảo quả…

Ngoài ra, xung quanh đỉnh Chiêu Lầu Thi còn bảo tồn được hệ động vật phong phú. Đặc biệt đây cũng là cái nôi của chè san tuyết cổ thụ nổi tiếng của huyện Hoàng Su Phì. Hàng năm vào những đợt rét đậm thường có tuyết rơi, có nơi tuyết phủ dày hàng chục cm phủ kín cả một vùng rộng lớn. Hiện nay, đỉnh núi Chiêu lầu Thi là một trong những điểm đến của nhóm các du khách ưa thích khám phá mạo hiểm.

Lưu trú ở Hoàng Su Phì

Chí Tài Homestay 3 là điểm hẹn của những người mê chụp hình

Hoàng Su Phì là một trong những địa phương của Hà Giang có mạng lưới các điểm du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng rất phát triển. Có được điều này là bởi sự hỗ trợ từ một tổ chức phi chính phủ giúp tỉnh Hà Giang trong việc quy hoạch hoạt động du lịch Hoàng Su Phì.

Tại các xã như Bản Phùng, Hồ Thầu, Thông Nguyên… đều có các homestay được người dân địa phương đầu tư để đón khách du lịch. Những cơ sở này cũng có đầy đủ các dịch vụ cơ bản và còn có cả những bữa ăn mang đậm dấu ấn địa phương.

Đây là gợi ý một số homestay lý tưởng dành cho khách du lịch tự túc tới Hoàng Su Phì: Panhou Village; Ecolodge Pan Hou Village, Hoàng Su Phì Lodge; Hoàng Su Phì Bungalow; Dao Homestay

Các món ăn ngon và đặc sản Hoàng Su Phì

Không phải cao lương mỹ thực, nhưng những món đặc sản Hà Giang ở Hoàng Su Phì hội tụ tất cả những tinh hoa của đất trời Tây Bắc Bắc và nghệ thuật ẩm thực dân tộc Việt Nam. Đến Hoàng Su Phì mà không một lần thưởng thức nồi Thắng Cố nóng hổi thơm phức, cháo ấu tẩu béo ngậy, Thịt trâu gác bếp, thịt lợn gác bếp, thắng dền ngọt thanh,... thì quả là đáng tiếc.

Thịt chuột nướng – món ăn đặc sắc của người La Chí

Một món ăn nổi tiếng Hoàng Su Phì mà du khách không nên bỏ qua là thịt chuột đến từ dân tộc La Chí. Người ta chế biến thịt chuột ra thành nhiều món ăn khác nhau như: thịt chuột xào, thịt chuột nướng, hay thịt chuột gác bếp. Hương vị thịt chuột mềm, thơm ngon, đậm vị từ các nguyên liệu núi rừng đã tạo nên một món ăn hấp dẫn, ăn một lần rồi nhớ mãi.

Bên cạnh đó, món thịt lợn đen đặc sản của người H'mông và người Dao cũng là một món ăn được những cái miệng sành ăn nhất xuýt xoa khen ngợi. Món thịt lợn đen ở Hoàng Su Phì khác hoàn toàn với thịt lợn dưới xuôi: thịt săn chắc, ít mỡ và chứa rất nhiều chất dinh dưỡng bên trong.

Khu cảnh bình yên tại Hoàng Su Phì . Ảnh: Tan Tran

Không phải ngẫu nhiên mà Hoàng Su Phì trở thành một trong những địa điểm thu hút nhiều khách du lịch khi đén Hà Giang. Huyền tích Hoàng Su Phì vẫn luôn thanh bình và thơ mộng như thế. Hãy đến Hoàng Su Phì (Hà Giang) để một lần được hòa mình vào sự hùng vĩ của núi rừng Đông Bắc, chiêm ngưỡng những thửa ruộng bậc thang ươm màu lúa chín và thưởng thức những món đặc sản dân tộc vô cùng đặc sắc!