Dệt may – da giày Việt Nam: Hướng đến chuỗi cung ứng tự chủ và thị trường mới

Dệt may – da giày Việt Nam: Hướng đến chuỗi cung ứng tự chủ và thị trường mới.

Tái cấu trúc chuỗi cung ứng: Từ gia công sang làm chủ cuộc chơi

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài do Bộ Công Thương tổ chức ngày 30/5 vừa qua, vấn đề then chốt được đặt ra là: làm sao để ngành dệt may – da giày Việt Nam không chỉ trụ vững trong những thị trường truyền thống như Hoa Kỳ và EU, mà còn có thể mở rộng, chinh phục được các thị trường tiềm năng như UAE, Trung Đông, châu Phi… trong khi vẫn bảo đảm phát triển bền vững.

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là sự phụ thuộc vào nguyên phụ liệu nhập khẩu. Tỷ lệ nội địa hóa của ngành da giày hiện khoảng 55% (với giày đạt 70–80%), nhưng phần lớn nguyên liệu thô – đặc biệt là từ Trung Quốc – vẫn chiếm ưu thế. Đối với dệt may, tình trạng thiếu hụt khu công nghiệp cho ngành vải và nhuộm không chỉ khiến các doanh nghiệp trong nước bị động mà còn làm nản lòng các nhà đầu tư quốc tế có ý định dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Việt Nam.

Ông Trương Văn Cẩm – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam – cho rằng: “Muốn phát triển bền vững, ngành dệt may Việt Nam cần hướng tới tỷ lệ nội địa hóa cao, đặc biệt là trong khâu vải và nhuộm – những lĩnh vực quyết định khả năng tận dụng ưu đãi từ các FTA như EVFTA, CPTPP hay UKVFTA”. Đây không chỉ là bài toán về kỹ thuật, công nghệ mà còn là vấn đề về thể chế, quy hoạch và thu hút đầu tư chiến lược.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Trọng Phi – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Giovanni – nhận định rằng Việt Nam cần có khu công nghiệp chuyên biệt cho ngành nguyên phụ liệu, nếu không sẽ khó chuyển từ vai trò “gia công” sang “đầu chuỗi”. Chỉ khi làm chủ được nguồn nguyên liệu, doanh nghiệp mới có thể chủ động về thời gian giao hàng, thiết kế mẫu mã và kiểm soát chất lượng – những yếu tố đang ngày càng được các thương hiệu lớn ưu tiên lựa chọn.

Đa dạng hóa thị trường và chuyển đổi số: Hai trụ cột định hình tương lai ngành

Song song với việc phát triển chuỗi cung ứng nội địa, các chuyên gia tại hội nghị cho rằng doanh nghiệp dệt may – da giày Việt Nam cần chủ động mở rộng thị trường.

Song song với việc phát triển chuỗi cung ứng nội địa, các chuyên gia tại hội nghị cho rằng doanh nghiệp dệt may – da giày Việt Nam cần chủ động mở rộng thị trường, tránh rơi vào tình thế phụ thuộc vào một vài thị trường lớn. Hoa Kỳ hiện vẫn là thị trường chiếm tỷ trọng lớn, nhưng với các rủi ro về chính sách thuế quan, doanh nghiệp cần đẩy mạnh chiến lược đa dạng hóa – không chỉ để giảm thiểu rủi ro mà còn để tìm kiếm dư địa tăng trưởng mới.

Ông Bạch Thăng Long – Phó Tổng giám đốc Tổng công ty May 10 – cho rằng: “Đa dạng hóa thị trường không chỉ là khái niệm lý thuyết. Doanh nghiệp cần thông tin thị trường một cách nhanh chóng, chính xác, có chiều sâu. Các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài không chỉ nên giới thiệu nhà nhập khẩu, mà cần hỗ trợ doanh nghiệp Việt định vị hình ảnh quốc gia là một điểm đến sản xuất đáng tin cậy”. Đây là yếu tố giúp bên mua chủ động tìm đến bên bán – thay vì ngược lại.

Trong khi đó, UAE được đánh giá là “cửa ngõ vàng” để tiếp cận thị trường Hồi giáo và khu vực Trung Đông – châu Phi, khi là trung tâm tái xuất hàng hóa toàn cầu và không có rào cản thương mại nghiêm ngặt. Tuy nhiên, như ông Trương Xuân Trung – Tham tán thương mại tại UAE – cảnh báo, để khai phá thị trường ngách này, doanh nghiệp cần đầu tư thiết kế theo thị hiếu Hồi giáo, đồng thời cạnh tranh trực tiếp với hàng hóa đến từ Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ hay Bangladesh.

Không thể không nhắc đến vai trò của chuyển đổi số. Việc ứng dụng các nền tảng hội chợ trực tuyến, thương mại điện tử xuyên biên giới, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) và blockchain đang giúp doanh nghiệp Việt Nam “vượt biên” trong xúc tiến thương mại, phân tích hành vi tiêu dùng, truy xuất nguồn gốc và đáp ứng nhanh xu thế bền vững. Đặc biệt với thị trường EU, việc tuân thủ các bộ quy chuẩn như ESPR, EPR, CSRD… đang trở thành “giấy thông hành” bắt buộc để duy trì lợi thế cạnh tranh từ EVFTA.

Bà Nguyễn Hồng Hạnh – đại diện Thương vụ Việt Nam tại Bỉ và EU – nhấn mạnh: “Doanh nghiệp cần điều chỉnh mô hình kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn xã hội – môi trường ngày càng cao của EU. Việc đầu tư vào công nghệ xanh, năng lượng tái tạo, R&D và đào tạo nhân lực công nghệ cao sẽ là bước đi tất yếu để thích ứng dài hạn”.

Trong 5 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam đạt 17,58 tỷ USD, tăng 9%; trong khi da giày tăng 16% so với cùng kỳ năm 2024 – là những con số tích cực giữa bối cảnh đầy thách thức. Nhưng để duy trì và tăng trưởng bền vững, ngành hàng này không thể chỉ trông chờ vào đơn hàng gia công.

Thay vào đó, cần một chiến lược bài bản: từ quy hoạch khu công nghiệp nguyên phụ liệu, tăng cường xúc tiến thương mại thực chất, đến đầu tư mạnh vào công nghệ, sáng tạo thiết kế, phát triển thương hiệu và nâng cấp vị thế quốc gia trên chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi đó, Việt Nam không chỉ là “công xưởng”, mà sẽ là “người chơi có tầm” trong ngành công nghiệp thời trang toàn cầu của thế kỷ 21.

Xuất khẩu dệt may tìm cơ hội trong thách thức

"Xanh hóa" ngành dệt may để gia tăng lợi thế xuất khẩu

Doanh nghiệp dệt may xoay xở trước “cơn bão thuế”