Trước tình trạng mất cân bằng giới tính kéo dài hơn một thập kỷ, Bộ Y tế đề xuất tăng mức xử phạt hành vi lựa chọn giới tính thai nhi từ 30 triệu lên tối đa 100 triệu đồng, như một biện pháp mạnh trong dự thảo Luật Dân số đang được lấy ý kiến đến ngày 12/6.
Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỷ số giới tính khi sinh ở Việt Nam đã vượt ngưỡng tự nhiên (103–107 bé trai/100 bé gái) từ năm 2006, lên mức 109,8. Đến năm 2015, con số này tăng lên 112,8 và năm 2024 là 111,4. Tình trạng mất cân bằng này diễn ra chủ yếu ở các tỉnh phía Bắc, đặc biệt là vùng Đồng bằng sông Hồng, với nhiều địa phương có tỷ lệ trên 110 như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc (118,5), Hà Nội (118,1) và Hưng Yên (116,7). Trong khi đó, các tỉnh phía Nam vẫn giữ mức gần cân bằng tự nhiên (105–108).
 |
| Tổng cục Thống kê cảnh báo, nếu không có biện pháp can thiệp đủ mạnh, đến năm 2039 Việt Nam sẽ dư thừa khoảng 1,5 triệu nam giới trong độ tuổi kết hôn. |
Tổng cục Thống kê cảnh báo, nếu không có biện pháp can thiệp đủ mạnh, đến năm 2039 Việt Nam sẽ dư thừa khoảng 1,5 triệu nam giới trong độ tuổi kết hôn, con số này có thể tăng lên 2,5 triệu vào năm 2059. Hệ lụy kéo theo là nguy cơ đứt gãy cấu trúc gia đình, gia tăng tình trạng kết hôn muộn hoặc không thể kết hôn ở một bộ phận nam giới.
Theo đánh giá của Bộ Y tế, tình trạng sinh con theo ý muốn, đặc biệt là chọn giới tính thai nhi, là nguyên nhân chính gây mất cân bằng giới tính khi sinh. Mặc dù pháp luật hiện hành nghiêm cấm hành vi này và áp dụng mức xử phạt hành chính tối đa 30 triệu đồng, nhưng theo cơ quan chủ trì soạn thảo luật, mức phạt này chưa đủ sức răn đe.
Dữ liệu tổng hợp từ các địa phương cho thấy, một số nhân viên y tế vẫn lén lút tiết lộ giới tính thai nhi thông qua các hình thức tinh vi như sử dụng ký hiệu, ám hiệu (“giống bố”, “khác con đầu”,...). Tình trạng này diễn ra phổ biến tại các cơ sở y tế tư nhân.
Bác sĩ Mai Xuân Phương, Phó Vụ trưởng Truyền thông – Giáo dục, Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết tâm lý ưa chuộng con trai vẫn ăn sâu trong một bộ phận người dân, đặc biệt khi mức sinh đang giảm mạnh – hiện chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, thấp hơn mức sinh thay thế (2,1 con). Không ít gia đình, khi chỉ định sinh một con, đã tìm mọi cách để lựa chọn giới tính thai nhi.
Ngoài yếu tố văn hóa, tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, nhu cầu có con trai để nối dõi, thờ cúng tổ tiên, cùng với việc dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán giới tính đã góp phần làm gia tăng tình trạng nạo phá thai vì giới tính.
Dự thảo Luật Dân số lần này ngoài việc kế thừa quy định cấm lựa chọn giới tính thai nhi, còn đề xuất sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính để nâng mức phạt tiền tối đa đối với hành vi vi phạm trong lĩnh vực dân số lên 100 triệu đồng. Bộ Y tế cho rằng, mức xử phạt tăng mạnh là biện pháp cần thiết để ngăn chặn tình trạng vi phạm ngày càng tinh vi.
Bộ Y tế cũng đề xuất Chính phủ định kỳ công bố danh sách các địa phương có tỷ số giới tính khi sinh mất cân bằng nghiêm trọng, từ đó có cơ sở để đưa ra các chính sách can thiệp phù hợp.
Việt Nam đặt mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức dưới 109 bé trai/100 bé gái vào năm 2030. Để đạt được điều này, các chuyên gia cho rằng cần song hành giữa chế tài nghiêm khắc và việc thay đổi nhận thức trong cộng đồng. Bên cạnh đó, cần tăng cường chính sách hỗ trợ, nâng cao vai trò của phụ nữ và trẻ em gái trong gia đình và xã hội.
 BHXH dừng cấp thẻ BHYT giấy từ 1/6, người dân phải làm gì để không mất quyền lợi? |
 Trao giải cuộc thi “70 năm ngành y tế Việt Nam”: Hành trình tri ân và tự hào |
 Ăn gì ngày Tết Đoan Ngọ để diệt sâu bọ? |
