Hiệu quả rõ rệt từ lệnh cấm: Số ca cấp cứu giảm 70%
Thực tế đã chứng minh tính đúng đắn của chủ trương cấm các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Theo số liệu từ Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai), trong 10 tháng sau khi Nghị quyết số 173/2024/QH15 của Quốc hội (về việc cấm sản xuất, kinh doanh, sử dụng từ năm 2025) được ban hành, số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng – đặc biệt ở giới trẻ – đã giảm gần 70% so với cùng kỳ giai đoạn trước.
Bên cạnh đó, hoạt động quảng cáo tràn lan của những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng (KOLs) cho các sản phẩm này cũng gần như chấm dứt.
 |
| Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện của Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam. Ảnh: C.P |
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam nhận định: "Kể từ khi thông qua lệnh cấm cách đây một năm, Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận vai trò tiên phong. Đây là quyết định có ý nghĩa to lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt trong việc bảo vệ tương lai của thế hệ trẻ".
Tuy nhiên, "cuộc chiến" này đang đứng trước thách thức mới về mặt pháp lý khi cần sự đồng bộ hóa giữa Nghị quyết của Quốc hội và Luật Đầu tư.
Nguy cơ xung đột pháp luật và bài toán "sản xuất để xuất khẩu"
Hiện nay, Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) chỉ mới đưa thuốc lá truyền thống vào danh mục kinh doanh có điều kiện, trong khi chưa quy định rõ ràng về việc cấm đầu tư kinh doanh đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Đại biểu Lê Văn Khảm (Đoàn ĐBQH TP.HCM) bày tỏ lo ngại về tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Ông phân tích: "Nếu Luật không cấm, doanh nghiệp sẽ đặt câu hỏi họ có được phép làm hay không? Đặc biệt, điều khoản chuyển tiếp tại Điều 53 Dự thảo Luật cho phép các nhà đầu tư đã được cấp phép trước đó tiếp tục thực hiện dự án. Điều này tạo ra mâu thuẫn lớn với Nghị quyết 173 vốn cấm tuyệt đối, kể cả linh kiện và thành phẩm".
Đồng quan điểm, Bộ Y tế và WHO đều kiến nghị không chấp nhận bất kỳ ngoại lệ nào, bao gồm cả việc cho phép sản xuất để xuất khẩu. WHO cảnh báo việc cho phép sản xuất xuất khẩu sẽ tạo ra "vỏ bọc" cho buôn lậu, rò rỉ nguồn hàng ra thị trường nội địa và làm suy yếu cơ sở lý luận về bảo vệ sức khỏe của lệnh cấm.
"Thực hành quốc tế tốt nhất hiện nay là ban hành lệnh cấm nhất quán và không cho phép ngoại lệ đối với việc sản xuất để xuất khẩu", đại diện WHO nhấn mạnh.
 |
| Nhiều ý kiến cho rằng cần bổ sung quy định cấm đầu tư, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). |
Cấm vì độc hại, không phải vì "không quản được"
Một luận điểm quan trọng được Đại biểu Lê Hoàng Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) nhấn mạnh là bản chất nguy hiểm của sản phẩm. Các bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chứa nicotine gây nghiện mạnh, gây tổn thương phổi nghiêm trọng và tạo gánh nặng quá tải cho hệ thống y tế.
Nguy hiểm hơn, dưới góc độ an ninh trật tự, các thiết bị này đang trở thành "công cụ ngụy trang hoàn hảo" cho tội phạm ma túy.
"Nếu chúng ta không cấm kinh doanh thiết bị này, chúng ta đang gián tiếp cung cấp vỏ bọc cho tội phạm ma túy nhắm vào giới trẻ. Chúng ta phải cấm vì bản chất sản phẩm là độc hại, hủy hoại giống nòi, chứ không phải cấm vì chúng ta không quản được", ông Hoàng Anh khẳng định.
Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn ĐBQH TP.HCM) và đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) đều cho rằng cần bổ sung ngay nội dung cấm đầu tư kinh doanh các sản phẩm này vào Điều 6 Luật Đầu tư (sửa đổi). Đây là hành động cần thiết để tránh việc luật hóa chậm trễ khiến các sản phẩm độc hại tiếp tục được bán tràn lan, thậm chí công khai trên môi trường online như hiện nay.
Xu thế tiến bộ của thế giới
Việc luật hóa lệnh cấm thuốc lá thế hệ mới hoàn toàn phù hợp với xu hướng toàn cầu. Theo WHO:
Đã có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử.
24 quốc gia cấm thuốc lá nung nóng.
Tại khu vực ASEAN, 5 quốc gia bao gồm: Việt Nam, Singapore, Thái Lan, Lào và Campuchia đã cấm hoàn toàn cả hai loại sản phẩm này. Malaysia dự kiến áp dụng từ năm 2026.
Để đảm bảo thành quả đã đạt được và thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 173 của Quốc hội, việc bổ sung "Cấm đầu tư kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng" vào Luật Đầu tư (sửa đổi) là bước đi cấp thiết. Điều này không chỉ thể hiện sự nhất quán trong chính sách mà còn là "lá chắn thép" bảo vệ sức khỏe nhân dân trước những áp lực thương mại và lợi ích nhóm.
 Người bệnh sắp không phải xét nghiệm lại khi chuyển viện |
 Bộ Y tế dồn lực giảm tỷ lệ tử vong do sinh non |
 Kháng kháng sinh: "Đại dịch thầm lặng" đe dọa kỷ nguyên y học |
