Thông tin trên được nhấn mạnh tại Hội nghị giao ban toàn quốc công tác pháp y tâm thần và bắt buộc chữa bệnh tâm thần vừa được Bộ Y tế tổ chức tại thành phố Huế.
Áp lực lớn lên hệ thống nhân lực mỏng
Theo báo cáo từ Bộ Y tế, mạng lưới pháp y tâm thần hiện nay bao gồm 2 Viện đầu ngành (Viện Pháp y tâm thần Trung ương và Viện Pháp y tâm thần Trung ương Biên Hòa), 5 Trung tâm khu vực (Miền Núi phía Bắc, Miền Trung, TP.HCM, Tây Nam Bộ, Tây Nguyên) và 3 cơ sở điều trị bắt buộc (Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, Bệnh viện Tâm thần Trung ương 2, Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng).
 |
| Bộ Y tế cho biết, bác sĩ chuyên khoa sâu về pháp y tâm thần đang thiếu trầm trọng. |
Tuy nhiên, với tổng nhân lực toàn ngành chỉ vỏn vẹn 819 người, trong đó chỉ có 30 giám định viên, hệ thống đang phải gồng gánh một khối lượng công việc khổng lồ.
GS.TS Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia cho biết, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn ngành đã thực hiện 1.508 vụ giám định (gồm 605 vụ án hình sự và 903 vụ việc dân sự). Con số này cho thấy áp lực chuyên môn đang tăng mạnh, đè nặng lên cơ sở vật chất vốn đã hạn chế và đội ngũ y bác sĩ chuyên khoa sâu đang thiếu hụt trầm trọng.
Báo động tình trạng bệnh nhân bỏ trốn
Bên cạnh áp lực giám định, công tác điều trị bắt buộc chữa bệnh cũng đang đối mặt với những rủi ro an ninh đáng lo ngại. Tính đến ngày 30/6/2025, tổng số người đang điều trị bắt buộc là 457 bệnh nhân.
Đáng chú ý, chỉ trong 6 tháng, đã có 19 trường hợp bỏ trốn, trong đó nhiều đối tượng vẫn chưa được truy tìm lại. Thứ trưởng Trần Văn Thuấn đánh giá đây là rủi ro pháp lý và an ninh cực kỳ nghiêm trọng.
Lãnh đạo Bộ Y tế chỉ ra 4 nhóm khó khăn lớn khiến hệ thống pháp y tâm thần rơi vào tình trạng "căng như dây đàn":
Thiếu hụt nhân lực trầm trọng, đặc biệt là các bác sĩ chuyên khoa sâu.
Cơ sở vật chất xuống cấp, chật hẹp và thiếu đồng bộ.
Kinh phí hoạt động hạn hẹp, ảnh hưởng đến chất lượng điều trị và giám định.
Hành lang pháp lý còn vướng mắc, sự phối hợp liên ngành chưa thực sự thống nhất.
 |
| GS.TS.Trần Văn Thuấn, Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Y tế |
Không để tái diễn tiêu cực
Trước thực trạng một số vụ việc sai lệch kết quả giám định bị cơ quan chức năng phát hiện thời gian qua, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn yêu cầu các đơn vị phải "siết chặt kỷ cương, đề cao trách nhiệm người đứng đầu".
Bộ Y tế quán triệt nguyên tắc: Tuyệt đối không để tái diễn tiêu cực. Để làm được điều này, các đơn vị cần thực hiện đồng bộ các giải pháp mạnh tay:
Minh bạch nội bộ: Tăng cường kiểm tra, giám sát đảng viên, cán bộ ngay tại chi bộ; thực hiện kê khai tài sản minh bạch, đúng quy định.
Cơ chế giám sát: Khuyến khích báo cáo sai phạm, bảo vệ người tố cáo và khen thưởng xứng đáng các cá nhân có thành tích. Tổ chức đánh giá độc lập và kiểm tra đột xuất.
Công tác cán bộ: Đẩy mạnh luân chuyển cán bộ để phòng ngừa tiêu cực; cải cách thủ tục hành chính.
Thủ trưởng các đơn vị phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra tình trạng cấp giấy tờ sai quy định, tạo điều kiện cho các đối tượng phạm tội lợi dụng "kim bài miễn tử" tâm thần để trốn tránh hoặc giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Bộ Y tế cũng yêu cầu các đơn vị tuân thủ nghiêm ngặt Luật Giám định tư pháp, Luật Thi hành án hình sự, Nghị định 64/2011/NĐ-CP và các văn bản chỉ đạo mới nhất như Nghị quyết số 27-NQ/ĐU, Công điện số 949/CĐ-BYT để đảm bảo chất lượng giám định và an toàn trong điều trị.
