Xuất khẩu nông lâm thủy sản khởi sắc, thủy sản đối diện thách thức

Từ cá ngừ nguyên liệu, nhiều doanh nghiệp Việt chế biến cá ngừ đóng hộp tham gia xuất khẩu sang nhiều thị trường và dẫn đầu là thị trường Mỹ - Ảnh: LÂM THIÊN

Nông sản chủ lực lập kỷ lục, thị trường mở rộng

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản tháng 8/2025 ước đạt 5,71 tỷ USD, đưa lũy kế 8 tháng lên 45,37 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, nhiều mặt hàng chủ lực ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc.

Đáng chú ý, xuất khẩu cà phê tiếp tục lập kỷ lục mới cả về sản lượng và giá trị. Riêng tháng 8, Việt Nam xuất khẩu 95 nghìn tấn cà phê, thu về 429,1 triệu USD. Tính chung 8 tháng, lượng xuất khẩu đạt 1,2 triệu tấn, trị giá 6,42 tỷ USD, tăng 8,7% về khối lượng nhưng tăng tới 59,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức tăng trưởng ấn tượng, đưa cà phê trở thành điểm sáng trong bức tranh xuất khẩu nông sản.

Ngoài cà phê, hạt điều, hạt tiêu và gỗ cũng duy trì đà tăng trưởng tích cực. Xuất khẩu thủy sản trong tháng 8 đạt 950 triệu USD, nâng tổng kim ngạch 8 tháng lên 7,03 tỷ USD, tăng 11,5% so với cùng kỳ. Trong khi đó, một số mặt hàng như gạo và rau quả ghi nhận khối lượng tăng nhưng giá trị lại sụt giảm.

Thị trường xuất khẩu tiếp tục mở rộng. Châu Á chiếm 43,1% tổng kim ngạch, châu Mỹ 23,2% và châu Âu 14,6%. Trong đó, ba thị trường lớn nhất của nông, lâm, thủy sản Việt Nam là Hoa Kỳ (20,9%), Trung Quốc (19%) và Nhật Bản (7,1%). Đáng chú ý, xuất khẩu sang Nhật Bản tăng tới 19,8%, trong khi Hoa Kỳ tăng 8,1% và Trung Quốc tăng 2,6%.

Theo ông Trần Gia Long – Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính (Bộ NNMT), bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động khi Mỹ áp thuế đối ứng với Ấn Độ, đàm phán Mỹ - Trung bế tắc và xung đột khu vực Đông Nam Á gây áp lực lên thương mại nông sản. Tuy nhiên, việc nhiều nền kinh tế lớn nới lỏng chính sách tài khóa, tiền tệ cũng tạo thêm cơ hội để Việt Nam duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu.

Với kết quả hiện tại, Bộ NNMT dự báo xuất khẩu nông, lâm, thủy sản cả năm 2025 có thể đạt 65 - 70 tỷ USD, hoàn thành và vượt mục tiêu đề ra.

Thủy sản đối diện rào cản MMPA của Mỹ

Trong khi nông sản chủ lực khởi sắc, thủy sản Việt Nam lại đối diện thách thức lớn từ quy định mới của Hoa Kỳ. Ngày 1/9, Quốc hội Mỹ ban hành quy định liên quan đến Đạo luật Bảo vệ động vật có vú ở biển (MMPA), yêu cầu các sản phẩm thủy sản nhập khẩu phải đáp ứng tiêu chuẩn bảo vệ tương đương với Mỹ.

Trước đó, Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA) đã công bố kết quả xem xét hồ sơ, công nhận tương đương đối với một số sản phẩm thủy sản Việt Nam, nhưng từ chối với 12 nhóm nghề cá. Các nghề bị liệt kê gồm cá song, ghẹ và nhiều loài cá đáy, cá ngừ, cá mực… với lý do ngư cụ có nguy cơ cao gây tương tác với thú biển, thiếu cơ chế giám sát và biện pháp giảm thiểu chưa đạt yêu cầu.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 12 nghề cá này hiện có giá trị xuất khẩu khoảng 511 triệu USD, chiếm 24% kim ngạch thủy sản sang Mỹ, trong đó riêng cá ngừ đã chiếm tới 387 triệu USD. Nếu không sớm có giải pháp khắc phục và nộp lại hồ sơ để được công nhận tương đương trước ngày 1/1/2026, nguy cơ mất thị phần tại Mỹ là rất lớn.

Ông Nguyễn Hoài Nam – Tổng Thư ký VASEP nhận định: “Các sản phẩm bị liệt kê đều là mặt hàng chủ lực. Nếu không tháo gỡ kịp thời, ngành thủy sản sẽ chịu tác động trực tiếp cả về doanh thu lẫn uy tín thương mại”.

Về phía cơ quan quản lý, Thứ trưởng Bộ NNMT Phùng Đức Tiến cho biết Bộ đã xây dựng kế hoạch triển khai 12 nhóm nhiệm vụ trọng tâm, nhằm hướng tới được công nhận tương đương toàn phần. Đồng thời, ngành nông nghiệp cũng phải chuẩn bị ứng phó với những rào cản khác từ thị trường Mỹ, EU và Nhật Bản như yêu cầu truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn an toàn thực phẩm ngày càng khắt khe.

Thứ trưởng nhấn mạnh: “Ngành nông nghiệp cần kiên định mục tiêu, linh hoạt trong giải pháp và sáng tạo trong triển khai, với sự phối hợp chặt chẽ từ Trung ương đến địa phương, giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và nông dân”.

Triển vọng và thách thức song hành

Xuất khẩu nông lâm thủy sản Việt Nam đang đi đúng hướng, nhiều ngành hàng chủ lực bứt phá, củng cố vị thế trên thị trường quốc tế. Tuy vậy, thách thức từ các rào cản kỹ thuật và thương mại, đặc biệt trong thủy sản, đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực chế biến, cải thiện chuỗi liên kết, cũng như tuân thủ các chuẩn mực quốc tế.

Nếu tận dụng tốt cơ hội, khắc phục kịp thời những vướng mắc kỹ thuật và chính sách, ngành nông nghiệp Việt Nam có thể duy trì đà tăng trưởng, hướng tới mục tiêu kim ngạch xuất khẩu kỷ lục 70 tỷ USD trong năm 2025.

Tái định vị thị trường xuất khẩu: Chìa khóa sinh tồn cho ngành thủy sản

Xuất khẩu thủy sản 2025: Cuộc đua chinh phục mốc 10 tỷ USD

Tái chiếm thị trường nội địa: Cơ hội vàng của thủy sản Việt