Đặc điểm thực vật
Cây thiên lý là một loại cây thân thảo, dây leo, mảnh, không có tua cuốn, thân hơi có lông nhất là bộ phận đang còn non. Thân dài từ 1- 10m, có màu lục ánh vàng
Lá thiên lý có hình tim, cuống lá 1-5cm, lông trải đều trên gân lá, đầu lá nhọn, phiến lá có hình trứng dài 4 - 12cm, rộng 3 - 10cm
Hoa mọc thành chùm to dưới nách lá, mỗi bông hoa có 5 cánh mở rộng, có màu xanh lục hoặc ngả vàng, cuống hoa 0,5 - 1,5cm, có lông măng. Tràng hoa màu xanh lục ánh vàng, ống tràng dài 6 - 10mm và rộng 4 - 6mm. Thông thường sẽ ra hoa vào khoảng đầu tháng 5 đến tháng 10 và kết quả khoảng tháng 10 đến tháng 12.
Không chỉ là một loại thực phẩm hoa thiên lý còn được xem như một vị thuốc quý trong Đông y
Phân bố
Cây thiên lý thuộc dạng thực vật dây leo thường mọc ở những cánh rừng thưa có nhiều cây bụi. Bên cạnh, nó còn được gieo trồng ở nhiều nơi như Quảng Đông - Quảng Tây (Trung Quốc), Kashmir (Ấn Độ), Myanma, Pakistan, Châu Âu và Nam Mỹ.
Ngoài ra, cây thiên lý còn được trồng nhiều ở Việt Nam chủ yếu là khu vực miền Bắc, để tạo bóng mát và lấy hương thơm từ hoa. Bên cạnh còn lấy lá và hoa để chế biến món ăn.
Thu hái và chế biến
Thu hái: thu hoạch lá trong khoảng thời gian vào tháng 6 đến tháng 11 hằng năm. Thu hái hoa vào độ từ tháng 8 đến tháng 9 hằng năm
Chế biến: Cây thiên lý thường được sử dụng ở dạng tươi giã nát với muối và thêm nước vào để vắt lấy nước, ít khi dùng ở dạng phơi khô.
Thành phần hóa học
Theo các nghiên cứu, cây thiên lý có chứa Ancaloit chủ yếu là trong thân và lá, rất ít trong hoa. Đây là một loại amin chứa độc tố, nếu không cẩn thận dùng quá nhiều sẽ có thể gây ngộ độc thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Tuy nhiên với liều lượng ở mức vừa đủ thì sẽ không gây nguy hiểm, mà còn có công dụng trong việc điều trị bệnh
Ancaloit còn được tìm thấy trong các thực vật (khoai tây, cà chua) và trong động vật (tôm, cua, ốc, hến).
Công dụng của cây thiên lý trong điều trị bệnh
Ngoài là thực phẩm bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe con người hoa thiên lý còn được xem là một vị thuốc Đông y. Một trong những bài thuốc dân gian có tác dụng an thần, bổ thận, giải nhiệt hiệu quả,… được áp dụng điều trị một số bệnh lý như:
Cây thiên lý có nhiều tác dụng trong y học
Trong dân gian, cây thiên lý có tác dụng lợi gan, giải độc, thanh nhiệt rất tốt giúp điều trị bệnh trĩ. Đặc biệt, lá và hoa thiên lý thường có tác dụng tiêu viêm, sát khuẩn được sử dụng đắp lên vùng da bị bệnh giúp thuyên giảm triệu chứng bệnh hiệu quả.
Cách thực hiện: Chuẩn bị khoảng 100g lá thiên lý, 5g muối ăn. Giã nhuyễn lá thiên lý và muối. Dùng khoảng 25 - 30ml nước cất lọc qua vải sạch. Sử dụng hỗn hợp này đắp vào vị trí bị bệnh. Giữ nguyên khoảng 20 - 30 phút để thuốc ngấm. Thực hiện 3 - 4 lần/ngày để đạt được hiệu quả cao nhất.
Phòng chống, điều trị rôm sảy
Trẻ em là đối tượng dễ bị rôm sảy, đặc biệt vào mùa hè. Theo đó, để phòng tránh tình trạng này cho bé, bố mẹ chỉ cần sử dụng hoa thiên lý đơn giản như sau:
Cách thực hiện: Chuẩn bị khoảng 30 - 45g hoa, lá non thiên lý. Rửa sạch sau đó nghiền nát với bột cho trẻ sử dụng. Hoặc luộc hoa và lá sau đó trộn đều xay chung với thức ăn của trẻ. Áp dụng 2 lần/ngày để đạt được hiệu quả tốt nhất.
Hỗ trợ cơ thể suy nhược, mất ngủ, hoa mắt, chóng mặt
Lá và thân cây thiên lý chứa rất nhiều hoạt chất alkaloid có tác dụng an thần tốt cho sức khỏe được nhiều người tin tưởng áp dụng. Thông thường để bài thuốc đạt hiệu quả người bệnh thường kết hợp với một số loại thảo dược khác như đinh lăng, tâm sen,…
Cách thực hiện: Chuẩn bị các nguyên liệu sau: Hoa thiên lý, hoa nhài, tâm sen sao vàng, đinh lăng, ngải cứu, rau má. Đem sắc thuốc uống mỗi ngày. Áp dụng 2 - 3 lần/ngày và duy trì khoảng 1 tuần sẽ cho kết quả mong muốn.
Sử dụng hoa thiên lý giúp mang lại giấc ngủ ngon, tránh tình trạng suy nhược, mệt mỏi
Cây thiên lý giúp giảm đau nhức xương cốt
Việc sử dụng kết hợp giữa hoa thiên lý với các thực phẩm giàu đạm như thịt bò, gan, thịt lợn nạc,… mang lại tác dụng bất ngờ trong điều trị bệnh đau nhức xương cốt, bạn nên áp dụng.
Cách thực hiện đơn giản như sau: Chuẩn bị lượng hoa, lá vừa đủ. Đem xào với thực phẩm đã chuẩn bị. Ăn cùng với cơm mỗi ngày sẽ giúp thuyên giảm các triệu chứng bệnh.
Tốt cho người bị vô sinh
Trong thiên lý chứa nhiều chất kẽm rất tốt trong quá trình điều trị bệnh yếu sinh lý, vô sinh ở nam giới.
Cách thực hiện đơn giản như sau: Dùng khoảng 100 - 200g hoa thiên lý. Đem chế biến cùng với một số món ăn khác. Để phát huy công dụng của hoa cần chú ý, không xào, nấu quá chín làm mất dưỡng chất. Kiên trì sử dụng thường xuyên sẽ giúp cải thiện nhanh tình trạng bệnh.
Hỗ trợ giảm cân, làm đẹp
Thiên lý là loại thực phẩm chứa rất nhiều chất diệp lục, chất xơ nhưng lại rất ít calo. Chính vì vậy, với các chị em thiên lý được xem là thần dược làm đẹp, giảm cân nhanh chóng.
Cách thực hiện lại vô cùng đơn giản, chỉ cần sử dụng thiên lý như những món ăn dân giã luộc, xào tái,… đều mang lại kết quả khá khả quan.
Từ những thông tin trên có thể thấy, cây thiên lý không chỉ mang lại tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe mà còn có công dụng hỗ trợ và điều trị bệnh. Tuy nhiên, thiên lý chỉ có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh chứ không có công dụng trị dứt điểm bệnh. Vì vậy, với những trường hợp bệnh nặng bạn nên đến các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị bệnh kịp thời.
Yên Thư
