Ngành gạo Việt Nam trước biến động: Từ giải pháp ứng phó đến chiến lược bền vững

Bộ Công Thương vừa tổ chức hội nghị để triển khai Công điện số 160 của Thủ tướng Chính phủ.

Bộ Công Thương khuyến nghị doanh nghiệp không dừng việc thu mua, tạm trữ lúa gạo

Trước bối cảnh Philippines, thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, tạm ngưng nhập khẩu, Bộ Công Thương đã nhanh chóng tổ chức hội nghị để triển khai Công điện số 160 của Thủ tướng Chính phủ. Theo lý giải, động thái của Philippines xuất phát từ việc họ đã nhập nhiều hơn dự kiến trong năm nay và cần thời gian để cân đối cung cầu trong nước, thay vì là một vấn đề về chất lượng.

Lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu khẳng định, việc Philippines tạm dừng nhập khẩu có tính chu kỳ và sau 60 ngày, họ sẽ xem xét mở lại. Do đó, các doanh nghiệp được khuyến nghị cần bình tĩnh, chủ động làm việc với đối tác để nắm tiến độ giao hàng. Trong bối cảnh nguồn cung trong nước dồi dào, với vụ Hè Thu dự kiến cơ bản hoàn thành thu hoạch vào giữa tháng 9-2025 và vụ Thu Đông sẽ thu hoạch rộ vào tháng 11, 12, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã khuyến nghị doanh nghiệp tiếp tục đẩy mạnh mua vào, tạm trữ để sẵn sàng nguồn cung khi các đối tác quay trở lại.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, các bộ ngành đang phối hợp chặt chẽ. Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, và Bộ Ngoại giao liên tục theo dõi tình hình để tham mưu cho Chính phủ. Về mặt tài chính, Bộ Công Thương đã đề nghị Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước đẩy nhanh thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng, đồng thời kiến nghị Chính phủ và Quốc hội sớm xem xét các đề xuất liên quan đến Luật thuế Giá trị gia tăng. Bất chấp những thách thức, mục tiêu xuất khẩu 8 triệu tấn gạo trong năm 2025 vẫn được đánh giá là khả thi, khi 8 tháng đầu năm Việt Nam đã xuất được 6,3 triệu tấn.

Đa dạng hóa thị trường và nâng tầm thương hiệu cho tương lai

Ông Nguyễn Anh Sơn, Cụ trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương (Ảnh: Bộ Công Thương).

Nhận thấy sự phụ thuộc vào một vài thị trường lớn có thể mang lại rủi ro, chiến lược dài hạn của ngành gạo là đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh tuyệt đối không được chủ quan và phải tích cực tìm kiếm cơ hội ở các thị trường mới. Gạo Việt Nam hiện đã có mặt tại 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, với những tín hiệu tích cực như được thị trường Australia đánh giá cao về chất lượng.

Hướng đi này đang được hiện thực hóa bằng những hành động cụ thể. Việc ký kết thành công thỏa thuận xuất khẩu 100.000 tấn gạo sang Senegal là minh chứng rõ nét, mở ra cánh cửa đầy triển vọng để gạo Việt thâm nhập sâu hơn vào châu Phi. Song song với việc khai phá thị trường mới, chiến lược của Bộ Công Thương là tiếp tục phát huy và tận dụng tối đa các thị trường truyền thống, vốn là những "trụ cột" ổn định như Trung Quốc, Nhật Bản và EU.

Cùng với việc mở rộng thị trường, việc nâng cao giá trị và xây dựng thương hiệu cho hạt gạo Việt cũng là một ưu tiên hàng đầu. Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, sản xuất phải gắn liền với nhu cầu thị trường. Chương trình 1 triệu ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải tại đồng bằng sông Cửu Long đang được mở rộng chính là bước đi cụ thể. Dự kiến, Bộ sẽ sớm tổng kết 11 mô hình lúa chất lượng cao để nhân rộng ra các vùng sản xuất trọng điểm.

Để hỗ trợ chiến lược tổng thể, Bộ Công Thương cũng đang tập trung hoàn thiện khung pháp lý, đặc biệt là nghiên cứu sửa đổi Nghị định 107 và Nghị định 01 về xuất khẩu gạo theo hướng thông thoáng, minh bạch hơn. Công tác hậu kiểm và quản lý thị trường cũng được chú trọng nhằm xây dựng một môi trường cạnh tranh lành mạnh. Sự vào cuộc quyết liệt của Chính phủ, mà cụ thể là Công điện 160, được xem là cơ sở quan trọng để doanh nghiệp yên tâm sản xuất, kinh doanh, tạo lực đẩy cho tiến trình đa dạng hóa thị trường và hướng tới xuất khẩu bền vững.

Giải mã nguyên nhân nhiều ông lớn ngành gạo thua lỗ nợ nần

Ngành gạo đang diễn ra thực trạng "đau buồn"

Ngành gạo cần làm gì trước nỗi lo “miếng bánh” thị phần đang nhỏ lại?