Nội tiết tố và rối loạn nội tiết tố nữ là gì?
Nội tiết tố (hay còn gọi là Hormone) là các chất được sản xuất ra bởi các tuyến nội tiết của cơ thể, đi vào mẫu đến các mô và cơ quan. Chúng ảnh hưởng đến sự trao đổi chất và sự phát triển cơ thể, đến cảm xúc và tâm trạng, đến chức năng tình dục và sinh sản... Do đó, khi mất cân bằng nội tiết tố xảy ra, có thể sẽ ảnh hưởng đến hàng loạt chức năng khác nhau của cơ thể.
 |
| ?Nội tiết tố và rối loạn nội tiết tố nữ là gì? |
Rối loạn nội tiết tố nữ xảy ra khi cơ thể có quá nhiều hoặc quá ít hormone estrogen và progesterone (tình trạng mất cân bằng hormone trong cơ thể).
Khi lượng hormone estrogen bị giảm sút trong thời gian dài sẽ gây ra những tác động xấu đối với cơ thể phụ nữ từ chức năng sinh lý đến các quá trình trao đổi chất. Dẫn đến hàng loạt triệu chứng: Rối loạn kinh nguyệt, sạm nám khô da, giảm khả năng sinh sản, giảm ham muốn, khó ngủ, tăng cholesterol tăng huyết áp....
Vai trò của nội tiết tố nữ
Nội tiết tố nữ các hormone sinh dục nữ do buồng trứng tiết ra, còn được gọi với cái tên khác là estrogen và progesterone. Nội tiết tố nữ có vai trò cực kỳ quan trọng, tác động đến yếu tố sinh lý, sức khoẻ và được xem như là bí mật để duy trì nét thanh xuân của phụ nữ.
Tác động sinh lý: Hình thành các cơ quan sinh dục nữ, tác động đến sự hình thành và phát triển của trứng để dẫn đến chu kỳ rụng trứng và hiện tượng kinh nguyệt mỗi tháng giúp phụ nữ có khả năng sinh sản. Bên cạnh đó còn là yếu tố quan trọng giúp duy trì ham muốn tình dục và tăng tiết dịch âm đạo.
Tác động sức khoẻ: Giúp cơ thể duy trì sức khỏe tốt, ngăn ngừa tình trạng lão hoá, loãng xương. Giúp tinh thần được thoải mái, vui vẻ. Còn có tác dụng trong việc bảo vệ tim mạch và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến tim mạch.
Tác động đến vóc dáng: Estrogen được ví như chìa khóa vàng để có một cơ thể đẹp và quyến rũ nhờ vào công dụng giúp làn da hồng hào căng mịn, tóc mượt chắc khỏe, giảm tích mỡ tạo đường cong của cơ thể.
Các nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ
Tuổi tác: Đặc biệt là ở phụ nữ tiền mãn kinh, mãn kinh buồng trứng giảm sản xuất estrogen, vì vậy việc thiếu hụt là điều không thể tránh khỏi.
Lạm dụng thuốc tránh thai: Đối với những người sử dụng thuốc tránh thai thường xuyên có nguy cơ rối loạn nội tiết tố nữ cao hơn người bình thường. Nguyên do là trong thuốc tránh thai có thành phần estrogen tổng hợp gây ra hiện tượng mất cân bằng hormone trong cơ thể.
Chế độ ăn uống không hợp lý: Thói quen ăn uống không khoa học cũng chính là nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ phổ biến. Việc sử dụng thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ sẽ làm gia tăng hormone nội tiết tố nữ gây mất cân bằng. Đặc biệt, đối với phụ nữ muốn giảm cân nhưng dùng sai cách ép buộc cơ thể nhịn đói và khẩu phần ăn thiếu chất cũng dẫn đến tình trạng trên.
 |
| Các nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ |
Thức khuya: Đây là một thói quen không tốt cho sức khỏe, giấc ngủ đối với phụ nữ cực kỳ quan trọng, giúp cơ thể nghỉ ngơi sau một ngày dài, hồi phục sức khỏe thải độc tố và cải thiện làn da. Việc thức khuya không chỉ ảnh hưởng đến hệ thần kinh và tim mạch mà còn gây ra tình trạng rối loạn nội tiết tố nữ.
Môi trường sống không đảm bảo: Việc sống trong môi trường bị ô nhiễm, khói bụi và tiếp xúc hóa chất lâu ngày thường có trong khu chế xuất, dùng thuốc bảo vệ thực vật và thuốc trừ sâu hằng ngày trong công việc sẽ khiến cho chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn, ảnh hưởng đến sức khoẻ và nội tiết tố nữ.
Mỹ phẩm độc hại: Việc sử dụng mỹ phẩm là một cách dưỡng da và duy trì sắc đẹp. Tuy nhiên, nếu nguồn gốc mỹ phẩm không được đảm bảo, chứa nhiều chất tẩy hoặc thói quen trang điểm để lâu mà không tẩy trang kỹ lưỡng cũng sẽ ảnh hưởng đến nội tiết tố nữ gây ra tình trạng rối loạn.
Áp lực tinh thần: Khi tinh thần căng thẳng mệt mỏi kéo dài gặp áp lực trong công việc và cuộc sống cũng là nguyên nhân khiến tuyến thượng thận bị suy giảm hoạt động, lượng hormone estrogen tiết ra cũng ít đi gây ra tình trạng rối loạn nội tiết tố.
 |
| Tinh thần áp lực, căng thẳng sẽ gây ra tình trạng rối loạn nội tiết tố |
Các vị thuốc trị rối loạn nội tiết tố nữ
Dầu dừa
Trong thành phần của dầu dừa có nhiều chất chống oxy hóa cao với khả năng loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể. Các gốc tự do này góp phần dẫn đến tình trạng rối loạn nội tiết tố nữ ở chị em. Bởi vậy, các chị em nên dùng dầu dừa trong khẩu phần ăn hàng ngày, có thể dùng để chế biến thức ăn thay mỡ và các loại dầu ăn khác.
Trong dầu dừa cũng chứa nhiều hợp chất kháng khuẩn, kháng nấm và kháng virus. Theo một nghiên cứu đã chỉ ra, trong dầu dừa có chứa khoảng 30 - 40% Axit lauric. Axit này có khả năng tăng cường hệ miễn dịch, do đó kích thích quá trình hồi phục viêm nhanh hơn. Đây là lý do tại sao dầu dừa là một trong những biện pháp dân gian khắc phục hiệu quả viêm âm đạo do vi khuẩn tại nhà.
Cây trinh nữ hoàng cung
Trinh nữ hoàng cung có tên khoa học là Crinum Latifolium, thành phần chính trong cây trinh nữ hoàng cung là Glucoancaloit hoạt chất này có có khả năng kiểm soát những biểu hiện bất thường về nội tiết, sinh lý cho chị em phụ nữ. Giúp chị em khắc phục hiệu quả những biểu hiện của thiếu hụt, rối loạn estrogen như: da dẻ kém sắc, xuất hiện nhiều nám, tàn nhang; tóc khô xơ và rụng nhiều; tâm trạng bất ổn, hay cáu gắt; khô âm đạo, ngại gần gũi,… Hay những biểu hiện hay gặp ở tuổi tiền mãn kinh, mãn kinh như đau mỏi xương khớp, tăng huyết áp, bốc hỏa, mất ngủ, vã mồ hôi đêm…
 |
| Cây trinh nữ hoàng cung |
Ngoài những tác dụng kể trên trong việc điều hòa nội tiết tố nữ, cây trinh nữ hoàng cung còn được chị em truyền tai nhau trong dân gian với những tác dụng như: Kích thích sản sinh estrogen để kích thích trứng chín và phóng noãn. Giúp cho việc thụ thai dễ dàng hơn. Ngăn chặn sự lây lan của tế bào ung thư như u xơ tử cung.
Nhân sâm
Nhân sâm đã được nghiên cứu là có thể chống lại được sự suy giảm estrogen, giúp chị em bảo toàn sắc xuân. Nghiên cứu tại Học viện Khoa học Trung Quốc năm 2014 đã chỉ ra rằng nhân sâm giúp phục hồi chu kỳ buồng trứng, duy trì hormone FSH/LH nên giúp cải thiện nồng độ estrogen trong cơ thể, đẩy lùi các triệu chứng của thời kỳ tiền mãn kinh, giảm tình trạng teo khô âm đạo, các triệu chứng bốc hỏa, nóng bừng mặt, mất ngủ, chán ăn, đổ mồ hôi, kích thích tăng ham muốn tình dục, tăng sự hưng phấn hơn trong quan hệ vợ chồng.
Ngoài ra, hoạt chất Notoginsenoside R1 trong nhân sâm cũng là chất có khả năng điều chỉnh lượng estrogen được sản xuất ở buồng trứng. Điều này là rất có ích cho việc điều hòa kinh nguyệt hàng tháng và trong giai đoạn đầu của thời kỳ tiền mãn kinh, mãn kinh, làm giảm bớt các triệu chứng mệt mỏi, khó chịu và đau bụng cho chị em.
Sữa ong chúa
Từ ngàn đời xưa, sữa ong chúa đã được nhiều chị em truyền tai nhau với các tác dụng trong việc cân bằng nội tiết, cung cấp lượng estrogen lớn cho cơ thể, từ đó hỗ trợ đắc lực khả năng tự sản sinh estrogen tự nhiên. Thực tế, sữa ong chúa có giá trị dinh dưỡng rất cao gồm 22 amino acids rất cần thiết cho các hoạt động của cơ thể. Bên cạnh đó, sữa ong chua còn chứa hàm lượng cao những dưỡng chất giúp bổ sung năng lượng và làm đẹp da như: vitamin B1, B2, B5, B6, B12 và vitamin A, C, D, E.... và các khoáng chất như sắt, canxi, photpho, kali hay đồng…
 |
| Sử dụng sữa ong chúa giúp cân bằng nội tiết tố nữ |
Ngoài việc cân bằng nội tiết tố, sữa ong chúa còn thường được sử dụng trong việc điều trị vô sinh, hiếm muộn ở nữ giới do nó có khả năng tăng cường hoạt động của buồng trứng, tăng chất lượng của trứng.
Mầm đậu nành
Mầm đậu nành có thành phần chính là isoflavone - một loại phytoestrogen (oestrogen thực vật). Isoflavone có chức năng làm suy giảm mức độ nặng và hạn chế sự xuất hiện của các dấu hiệu ở thời kỳ mãn kinh. Ngoài ra, Isoflavone còn có khả năng làm giảm huyết áp và kiểm soát mỡ máu, điều này sẽ rất tốt đối với chị em phụ nữ, đặc biệt là những chị em đang ở trong độ tuổi giai đoạn tiền mãn kinh.
Giải pháp cân bằng nội tiết tố cho phụ nữ
Thiết lập một chế độ ăn uống cân bằng và xây dựng thói quen lành mạnh, giúp phụ nữ cải thiện sức khỏe nội tiết tố tốt nhất. Sau đây là một số cách cân bằng nội tiết tố tự nhiên cho phụ nữ:
Ăn đủ chất đạm
Protein đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tự tạo ra và sản xuất các hormone có nguồn gốc từ protein – còn được gọi là hormone peptide. Các hormone này giúp điều chỉnh quá trình sinh lý như tăng trưởng, chuyển hóa năng lượng, thèm ăn, căng thẳng và sinh sản. Bổ sung các thực phẩm giàu protein như trứng, ức gà, đậu lăng hoặc cá vào mỗi bữa ăn.
 |
| Bổ sung cơ thể đầy đủ chất đạm sẽ cân bằng nội tiết tố nữ |
Bệnh béo phì có liên quan đến việc nạp quá nhiều protein vào cơ thể. Do đó, các bác sĩ nội tiết khuyến cáo nên ăn tối thiểu 20 – 30 gram protein mỗi bữa ăn.
Tập thể dục thường xuyên
Hoạt động thế chất ảnh hưởng mạnh mẽ đến cân bằng nội tiết tố. Ngoài việc cải thiện lưu lượng máu đến khắp cơ bắp, tập thể dục thường xuyên còn giúp tăng độ nhạy với insulin.
Insulin là hormone cho phép các tế bào hấp thụ đường từ máu để sử dụng làm năng lượng cung cấp hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, nếu một người mắc tình trạng kháng insulin thì các tế bào có thể không phản ứng hiệu quả với insulin. Tình trạng này có nguy cơ gây bệnh tiểu đường, béo phì và bệnh tim.
Với những người không thể tập thể dục cường độ cao, hay đi bộ thường xuyên vẫn tăng lượng hormone này, giúp cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Tránh đường và tinh bột
Đường đơn fructose có trong nhiều loại đường bao gồm 43% mật ong, 50% đường tinh luyện, 55% siro bắp với hàm lượng fructose cao. Việc hấp thụ đường fructose trong thời gian dài dễ gây gián đoạn hệ vi sinh vật đường ruột, điều này dẫn đến sự mất cân bằng các nội tiết tố khác.
 |
| Bố sung cơ thể bằng các loại rau củ quả, hạn chế tinh bột |
Hơn nữa, đường fructose có thể không kích thích sản xuất hormone leptin, dẫn đến sự giảm đốt cháy calo và tăng cân. Vì vậy, giảm lượng đồ uống có đường và các nguồn bổ sung đường khác giúp cải thiện sức khỏe nội tiết tố.
Cần hạn chế các thực phẩm giàu tinh bột đặc biệt tinh bột tinh chế, vì có thể tăng nguy cơ béo phì, bệnh tim và tiểu đường tuýp 2. Các nguồn tinh bột tinh chế trong chế độ ăn uống như bánh mì trắng, bột mì trắng, mì ống, đồ ăn nhẹ, soda, bánh ngọt, ngũ cốc ăn sáng và đường bổ sung.
Hấp thụ chất béo an toàn
Các chất béo lành mạnh có trong chế độ ăn uống, giúp giảm tình trạng kháng insulin và thèm ăn. Trong đó, chất béo chuỗi trung bình (MCT) được gan hấp thụ trực tiếp, thúc đẩy quá trình đốt cháy calo tăng lên.
Và chất béo lành mạnh như axit béo omega-3 giúp tăng độ nhạy insulin bằng cách giảm viêm và các dấu hiệu tiền viêm. Ngoài ra, axit béo omega-3 có thể ngăn mức cortisol tăng lên khi căng thẳng mạn tính.
Chất béo lành mạnh được tìm thấy trong dầu MCT nguyên chất, bơ, hạnh nhân, đậu phộng, hạt mắc ca, quả phỉ, cá béo, dầu oliu và dầu dừa.
Tránh ăn quá nhiều và quá đói
Thường xuyên ăn quá nhiều dẫn đến các vấn đề trao đổi chất về lâu dài. Hoặc ăn quá nhiều trong thời gian ngắn cũng làm thay đổi mức độ lưu thông của chất béo và làm tăng căng thẳng oxy hóa. Sự gia tăng ceramides (lipit) là tế bào mỡ trong da có thể thúc đẩy tình trạng kháng insulin.
Mặt khác, ăn kiêng theo chế độ 1.200 calo trong thời gian dài làm tăng hormone căng thẳng (cortisol) và hormone tạo cảm giác thèm ăn (ghrelin) dẫn đến khả năng tăng cân trở lại. Vì thế, cần nạp calo mỗi ngày ở mức vừa phải để tránh tình trạng mất cân bằng nội tiết tố đối với cơ thể.
Ngủ đủ giấc
Ngủ không đủ giấc có liên quan đến sự mất cân bằng nhiều loại hormone, bao gồm bao gồm insulin, cortisol, leptin, ghrelin và HGH. Thiếu ngủ không chỉ làm giảm độ nhạy cảm với insulin mà còn liên quan đến việc tăng nồng độ cortisol trong 24 giờ, có thể dẫn đến kháng insulin. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, thiếu ngủ dẫn đến tăng ghrelin và giảm mức độ leptin.
 |
| Thiếu ngủ dẫn đến tăng ghrelin và giảm mức độ leptin, rối loạn nội tiết tố nữ |
Ngoài ra, não bộ cần một giấc ngủ không bị gián đoạn để trải qua tất cả năm giai đoạn của mỗi chu kỳ giấc ngủ. Điều này đặc biệt quan trọng đối với việc giải phóng hormone tăng trưởng, xảy ra chủ yếu vào ban đêm khi ngủ sâu. Để duy trì sự cân bằng nội tiết tố, cần ngủ ít nhất 8 tiếng mỗi đêm.
Lưu ý: Việc cân bằng nội tiết tố nữ có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Do đó, nếu có những dấu hiệu bất thường gây rối loạn nội tiết tốt, người bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa để được khám, điều trị kịp thời, điều hòa nội tiết tố nữ để bảo vệ sức khỏe tốt hơn.
 Những cách xử lý mụn lưng tại nhà cực đơn giản và hiệu quả |
 Cách bảo quản bơ chín để cả tuần không sợ hỏng chỉ với nước |
 Bỏ túi những cách ăn bơ ngon giải nhiệt cho mùa hè |
