 |
| Tam thất bắc |
Tam thất bắc là cây là gì?
Cây tam thất bắc là cây thảo, sống nhiều năm. Thân đơn mọc thẳng, cao khoảng 0,5m, màu tím tía. Lá kép hình chân vịt, gồm 3 – 4 cái mọc vòng, cuống lá dài, mỗi lá thường có 5 – 7 lá chét hình mác, mép lá có khía răng cưa nhỏ, lông cứng ở gân cả hai mặt, mặt trên màu sẫm hơn mặt dưới. Rễ củ hình con quay.
Cụm hoa tán đơn mọc ở ngọn thân; hoa có màu lục vàng nhạt; đài 5 răng ngắn, tràng 5 cánh rộng ở phía dưới; nhị 5, bầu 2 ô.
Quả mọng, hình cầu dẹt, khi chín màu đỏ; hạt màu trắng.
Tam thất bắc được ghi nhận trong sách Những cây thuốc quý Việt Nam về ý nghĩa của cái tên Tam thất. Sở dĩ được gọi là tam thất vì cây có từ 3 tới 7 lá chét cũng có thể là do tam thất từ khi gieo tới ra hoa là 3 năm, khi thu rễ là 7 năm. Tam thất có tên gọi khác là nhân sâm tam thất, điền thất, kim bất hoán,…
Từ thời xa xưa, trong nhân dân thường ví vị thuốc tam thất bắc là “kim bất hoán”, nghĩa là có vàng cũng không đổi được để thể hiện sự quý hiếm của loại thảo dược này. Cho đến nay thì tam thất bắc vẫn giữ nguyên giá trị quý hiếm đó.
Là vị thuốc nam được sử dụng từ thời thượng cổ, quý hiếm ngang hàng với nhân sâm. Đây là loại thảo dược được biết đến với công năng bổ huyết, tiêu ứ huyết, tiêu sưng giảm đau, tăng cường sức đề kháng, điều hòa miễn dịch.
Hầu hết các bộ phận của tam thất đều được sử dụng làm thuốc, tuy nhiên công dụng nổi bật của loài dược liệu này là rễ củ. Củ tam thất hấp thu tinh hoa của lòng đất, trải qua 5 năm, 7 năm, tam thất bắc mang lại giá trị tuyệt vời cho con người.
Thành phần trong tam thất bắc
Trong tam thất bắc chứahai dược chất chính quý hiếm là Saponin và Flavonoid.
Saponin: là dưỡng chất quan trọng trong tam thất giúp tiêu sưng, giảm đau, saponin sản xuất ra một hợp chất hoạt động ginsenosides tác động tới hệ thần kinh, hệ miễn dịch, hệ nội tiết, có tác dụng khác nhau lên từng cơ quan bộ phận của cơ thể. Nhờ đó, saponin trong tam thất giúp cơ thể chống viêm, chống lại quá trình oxi hóa tế bào, phòng ngừa Ung thư.
 |
| Cây tam thất bắc là cây thảo, sống nhiều năm |
Flavonoid: là một thành phần quan trọng góp mặt trong tam thất, tăng cường sức đề kháng, làm chậm quá trình lão hóa tế bào, giảm đau giảm viêm,…
Ngoài ra, tam thất bắc còn chứa rất nhiều thành phần như hợp chất có nhân Sterol, acid amin, các nguyên tố Fe, Ca,… có tác dụng cầm máu, tiêu ứ huyết, tiêu sưng và nhiều công dụng khác.
Thu hái và bào chế
Tam thất bắc thu hoạch vào mùa thu trước khi nở hoa, thường là vào năm thứ năm hoặc thứ bảy từ lúc gieo trồng tam thất.
Rửa sạch, tách bỏ rễ, phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, trộn đều nhiều lần, sau đó thái lát hoặc tán bột.
Công dụng của tam thất bắc
Tam thất được biết đến là một “vị thuốc quý” được sử dụng rất nhiều trong nhân dân từ xa xưa, đặc biệt là trong việc bồi bổ sức khỏe. Một số tác dụng cho sức khỏe của củ tam thất bắc được kể đến như:
Cầm máu, tiêu ứ huyết, tiêu sưng
Trong tam thất bắc có nhiều chất khoáng như sắt, canxi,.. tăng cường bổ máu, tan huyết ứ đọng. Đây là vị thuốc quý có tác dụng cầm máu hàng đầu trong các dược liệu.
Đối với phụ nữ sau sinh, tam thất bắc giúp thay máu, tẩy máu cũ tạo máu mới, cơ thể khỏe mạnh và tràn đầy sức sống. Đối với các trường hợp bị tai nạn hoặc chấn thương, tam thất có tác dụng tẩy các tụ máu tồn ứ bên trong hiệu quả.
 |
Phòng ngừa và điều trị Ung thư
Các hoạt Saponin, Flavonoid giúp giảm ngăn chặn sự lão hóa tế bào, hạn chế sự phát triển của các tế bào ung thư, các khối u bướu, tăng cường sức đề kháng, trợ sức trợ lực… kéo dài sự sống của người bệnh.
Tăng cường sức khỏe tim mạch
Trong tam thất có chứa dược chất quý là noto ginsenosid, có tác dụng ngăn ngừa xơ vữa động mạch, tăng khả năng chịu đựng của cơ thể. Ngoài ra cũng có khả năng ức chế sự thẩm thấu của mao mạch, giảm tổn thương ở võ não do thiếu máu.
Chống lão hóa
Củ tam thất có chứa hàm lượng saponin và flavonoid có tác dụng chống oxy hóa, tăng khả năng vận hành của cơ thể. Đóng vai trò giảm thiểu sự lão hóa của cơ thể.
Tác dụng điều hòa kinh nguyệt
Hoạt tính có trong củ tam thất có công dụng tăng cường hormon điều chỉnh sinh dục dưới, buồn trứng. Giúp chị em phụ nữ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.
Điều hòa đường huyết
Y học có nghiên cứu, thành phần của củ tam thất có chứa hoạt chất Saponin Rg1 có tác dụng hữu hiệu trong việc hạ đường huyết trong máu.
Vị thuốc quý giúp bổ máu
Trong củ tam thất bắc có các chất bổ như acid amin, hợp chất có nhân Sterol, các nguyên tố sắt, canxi và đặc biệt có chứa hợp chất Saponin quý là: Arasaponin A, Arasaponin B.. Có tác dụng bồi bổ cơ thể, phù hợp với những trường hợp thiếu máu, cơ thể suy nhược, phụ nữ sau sinh, người bệnh mới ốm dậy, tai nạn.
Cách sử dụng tam thất tốt nhất
Loại dược liệu quý hiếm này có hai cách dùng
Dùng sống: củ tam thất phơi khô, tán bột dùng với mật ong hoặc pha nước uống
Dùng chín: trong các trường hơp thiếu máu, suy nhược cơ thể và phụ nữ sau đẻ.
Tam thất bắc có vị ngọt, hơi đắng, tính ấm nên khi sử dụng nên dùng chung với mật ong, nếu dùng chín thì nên hầm tam thất với gà, mang lại hiệu quả hơn mong đợi.
