| Bưởi Diễn trồng ở Hòa Bình lần đầu xuất khẩu sang Hoa Kỳ Hòa Bình công bố khẩn cấp về thiên tai, sạt lở đất tại các khu dân cư Du lịch Hòa Bình hội tụ đầy đủ điều kiện để bứt phá |
Độc đáo nghề dệt thổ cẩm của các dân tộc
 |
| Dệt thổ cẩm là nghề truyền thống mang nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của các dân tộc Mường, Thái, Mông, Dao Tiền… ở Hòa Bình. Ảnh TTXVN |
Sản phẩm dệt thổ cẩm được sản xuất theo phong cách truyền thống bằng khung cửi. Các sản phẩm như chăn, màn, đệm, gối… được tự tay người phụ nữ nơi đây làm ra với ý nghĩa rằng, đôi bàn tay khéo léo sẽ biết chăm lo, vun vén cho gia đình êm ấm. Bên cạnh đó, tấm vải thổ cẩm được tạo ra không chỉ bởi sự khéo léo, sáng tạo và trí tuệ của người dân mà còn là biểu tượng của bản sắc văn hóa, niềm tự hào của đồng bào nơi đây.
Thổ cẩm của đồng bào Mường có hoa văn đơn giản nhưng tinh tế với hình răng cưa, sóng nước tượng trưng cho sông suối, núi đồi của quê hương; hoa lá, cây cỏ thể hiện sự gắn bó với thiên nhiên hay hình quả trám, hình thoi biểu trưng cho sự sung túc, no đủ…
Thổ cẩm của người Thái (huyện Mai Châu) lại rực rỡ với màu đỏ, đen, xanh, vàng, trắng kết hợp hài hòa các họa tiết phổ biến như hình chữ S, quả trám, hình răng cưa, hình thoi, các đường kẻ song song, tạo nên những bộ trang phục nhiều màu sắc và đẹp mắt. Ngày nay, nhiều phụ nữ dân tộc Thái vẫn còn thói quen sử dụng màu nhuộm từ cây cỏ tự nhiên như lá chàm, củ quả dành dành…Đối với đồng bào Mông (huyện Mai Châu), chiếc váy thổ cẩm truyền thống của phụ nữ mang màu sắc rực rỡ, cùng với họa tiết tinh xảo và công phu chứa đựng ý nghĩa tâm linh và phản ánh cuộc sống. Thổ cẩm của người Mông được dệt chủ yếu từ sợi lanh. Vải lanh sau khi dệt xong sẽ được chị em mang đi nhuộm qua chàm nhiều lần để tạo ra màu xanh đậm đặc trưng. Màu sắc chủ đạo của thổ cẩm dân tộc Mông là xanh chàm kết hợp với các gam màu rực rỡ như đỏ, hồng, cam, trắng… Họa tiết cũng rất đa dạng như xoắn ốc tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển; hình chữ thập là biểu trưng của sự giao hòa giữa trời và đất hay hình quả trám, hình thoi là ước muốn về cuộc sống sung túc, đủ đầy.
Đồng bào dân tộc Dao Tiền (Đà Bắc), sau khi dệt xong một tấm vải thổ cẩm, các họa tiết trang trí sẽ được vẽ trên vải bằng sáp ong. Sau đó, vải sẽ được nhuộm chàm để tạo màu xanh đậm hoặc đen - đặc trưng của trang phục Dao Tiền. Các hoa văn trên thổ cẩm thường mang ý nghĩa tâm linh và thế giới thiên nhiên phong phú với các họa tiết phổ biến như mặt trời, trăng sao, cây cối, con vật, hình xoắn ốc, đường viền sóng nước… Trang phục của phụ nữ Dao Tiền thường được trang trí bằng những đồng tiền bạc nhỏ vừa mang yếu tố thẩm mỹ, vừa thể hiện sự sung túc. Đặc biệt, người Dao Tiền và người Mông ở Hòa Bình sử dụng sáp ong để vẽ hoa văn lên vải thổ cẩm trước khi nhuộm chàm, giúp các họa tiết có độ bền và sắc nét cao...
Phát triển kinh tế gắn với du lịch từ các mô hình thổ cẩm
Những năm gần đây, nghề dệt thổ cẩm truyền thống trở thành mũi nhọn, nâng cao thu nhập cho người dân, quảng bá văn hóa của đồng bào Thái, Mường, Dao, Mông… tới du khách trong nước và quốc tế. Tiềm năng du lịch làng nghề đối với địa phương được mở rộng, sản phẩm truyền thống được tiêu thụ tốt hơn.
Ông Lưu Huy Linh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) tỉnh Hòa Bình cho biết, nghề thổ cẩm truyền thống là văn hóa đặc sắc của mỗi dân tộc tại địa phương. Những năm qua, nghề làm thổ cẩm được khôi phục và phát triển. Các hợp tác xã, các tổ hợp tác thổ cẩm tại các địa danh như Chiềng Châu (Mai Châu), Bản Sưng (Cao Sơn, Đà Bắc), Hang Kia, Pà Cò (Mai Châu)… được hình thành. Những nơi này đã góp phần gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa, phát triển kinh tế, tăng cường quảng bá, giới thiệu lịch sử, tiềm năng du lịch của tỉnh Hòa Bình đến du khách trong và ngoài nước.
Để nâng cao giá trị cho sản phẩm, chính quyền địa phương đã khuyến khích thành lập các hợp tác xã chuyên sản xuất các sản phẩm dệt thổ cẩm và cung cấp cho nhiều địa phương trong và ngoài nước. Hiện trên địa bàn tỉnh Hòa Bình có các làng nghề, cơ sở còn gìn giữ và phát triển mạnh, mang lại giá trị kinh tế cho người dân bản địa, gồm: Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ du lịch Chiềng Châu (Mai Châu), Hợp tác xã nông nghiệp và dệt thổ cẩm truyền thống Lục Nghiệp Thành (Lạc Sơn); Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền bản Sưng (huyện Đà Bắc); Làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống xóm Cóm, xã Đông Lai (Tân Lạc).
Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ du lịch xã Chiềng Châu (huyện Mai Châu) được thành lập từ năm 2017. Từ chỗ chỉ dệt những chiếc khăn, áo thổ cẩm để mặc, phụ nữ ở Bản Lác đã làm nhiều đồ lưu niệm như khăn quàng, váy xòe Thái, vải treo tường có trang trí, ví thổ cẩm… để bán cho du khách. Năm 2020, các sản phẩm thổ cẩm dệt tay của Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ du lịch xã Chiềng Châu được chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh Hòa Bình, trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng được du khách ưa chuộng.
Bà Vì Thị Oanh - Phó Giám đốc Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ xã Chiềng Châu chia sẻ: "Hợp tác xã và các thành viên luôn nỗ lực nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đa dạng chủng loại, giá thành và nhận được nhiều đơn đặt hàng từ trong nước đến thị trường quốc tế với số lượng ngày càng tăng. Hằng năm, Hợp tác xã cũng đón nhiều đoàn du khách trong và ngoài nước tham quan, trải nghiệm và mua sắm tại cơ sở sản xuất".
 |
| Hợp tác xã dệt thổ cẩm và dịch vụ du lịch Chiềng Châu, xã Chiềng Châu(Mai Châu) tham gia các triển lãm, hội chợ nhằm quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ thổ cẩm. |
Chị Lý Thị Hằng, tổ trưởng tổ hợp tác sản phẩm thổ cẩm xóm Sưng, xã Cao Sơn chia sẻ: "Là nơi sinh sống tập trung của người Dao Tiền, xóm Sưng có cảnh quan thiên nhiên hoang sơ và nét văn hóa độc đáo. Trước đây, phụ nữ ở Bản Sưng (Cao Sơn, Đà Bắc) dệt thổ cẩm chủ yếu phục vụ cho cuộc sống sinh hoạt thường ngày. Những năm gần đây, xóm được các cấp lựa chọn triển khai mô hình du lịch cộng đồng thu hút nhiều du khách đến tham quan.
Tận dụng tiềm năng, lợi thế sẵn có, từ tháng 1/2023, chúng tôi đã thành lập tổ hợp tác sản phẩm thổ cẩm xóm Sưng với 12 thành viên nhằm mục đích khôi phục, bảo tồn và phát huy nghề truyền thống. Vừa quảng bá, giới thiệu với du khách về những tinh hoa thổ cẩm của đồng bào dân tộc Dao Tiền, vừa giúp người dân nâng cao thu nhập từ phát triển du lịch cộng đồng, cải thiện chất lượng cuộc sống".
Chị Hằng cho biết, tổ hợp tác sản phẩm thổ cẩm xóm Sưng có 12 thành viên tham gia làm sản phẩm thổ cẩm thêu tay thủ công; đồng thời phục vụ du khách trải nghiệm in hoa văn bằng sáp ong lên các sản phẩm như: Túi xách, khăn đội đầu, bộ quần áo truyền thống, váy, ví… Các sản phẩm thổ cẩm được bán từ 200 - 500 nghìn đồng/sản phẩm, tạo việc làm ổn định và thu nhập kinh tế cho nhiều lao động địa phương.
Nguyễn Văn Toàn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình cho biết, để phát huy lợi thế về du lịch gắn với quảng bá, phát triển kinh tế từ các sản phẩm truyền thống của địa phương, tỉnh tiếp tục tạo điều kiện để làng nghề truyền thống tham gia các hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ, triển lãm và sự kiện lớn trên địa bàn các huyện, tỉnh. Địa phương tiếp tục bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm thông qua việc nâng cao tay nghề, hỗ trợ đào tạo, nâng cao chất lượng mẫu mã, quảng bá, giới thiệu sản phẩm hướng đến thị trường lớn, ổn định cho sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống.
