Những năm gần đây, xu hướng du lịch của du khách trong nước và quốc tế đã có sự thay đổi rõ rệt. Thay vì chỉ "cưỡi ngựa xem hoa", họ tìm kiếm những trải nghiệm có chiều sâu, hòa mình vào đời sống bản địa và đặc biệt quan tâm đến yếu tố bảo vệ môi trường.
 |
| Du lịch trải nghiệm nét văn hóa, ẩm thực ở Huế. |
Nắm bắt xu thế này, Thừa Thiên Huế đang nỗ lực tái định vị thương hiệu du lịch thông qua các sản phẩm "xanh" và sự liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Sức hút từ những trải nghiệm "sống chậm"
Tại phường Thủy Biều (TP. Huế), những ngôi nhà rường cổ kính đang trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ cách làm du lịch đầy tinh tế. Ông Hồ Xuân Đài, một chủ nhà vườn tại đây chia sẻ: "Chúng tôi muốn du khách thưởng thức món Huế theo cách của người bản địa. Trong từng bước nấu nướng, họ sẽ cảm nhận sự tinh tế của người Huế".
Du khách khi đến đây không chỉ để ăn mà còn được theo chân chủ nhà đi chợ sớm, tự tay chọn từng bó rau, trái vả, mớ cá tươi. Ông Pierre Laurent, một du khách Pháp hào hứng: "Đi chợ như người địa phương là trải nghiệm tuyệt vời. Tôi thích sự tươi ngon của mọi thứ và háo hức khi biết mình sẽ tự nấu chúng". Chính sự chân thành, mộc mạc và không khí gia đình là yếu tố níu chân du khách, biến một bữa cơm thường ngày thành kỷ niệm khó quên.
Rời phố thị về với vùng đầm phá Tam Giang, tại làng Ngư Mỹ Thạnh (xã Đan Điền), người dân vốn sống bằng nghề chài lưới nay đã trở thành những hướng dẫn viên chuyên nghiệp.
Chị Lường Thị Hiền, chủ cơ sở Hương vị Tam Giang cho biết, người dân đưa du khách đi hái dưa, nhổ đậu, chèo ghe, thả lưới theo phương châm "mùa nào thức nấy". Điều đặc biệt là trong mỗi chuyến đi, những chiếc thuyền quay về luôn mang theo rác thải vớt được từ đầm phá. Đây là cách người dân và du khách cùng chung tay bảo vệ môi trường, phát triển du lịch sinh thái bền vững.
Bên cạnh du lịch cộng đồng, các doanh nghiệp lữ hành tại Huế đang tiên phong trong việc xây dựng các sản phẩm du lịch giảm thiểu khí thải. Điển hình là tour "Một ngày du lịch Net Zero ở Huế" do iVietnam Travel triển khai.
Bà Ngô Hoàng Nguyên Anh, Giám đốc điều hành iVietnam Travel cho biết, tham gia tour này, du khách di chuyển bằng xe đạp hoặc ô tô điện, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, ăn thực dưỡng và tham gia trồng cây ngập mặn.
Quy trình tour được thiết kế chặt chẽ qua 3 bước: tính toán lượng khí thải, áp dụng biện pháp cắt giảm và bù đắp bằng việc trồng cây xanh. Dù chi phí cao hơn tour truyền thống 10-15%, nhưng giá trị mang lại về môi trường và ý thức cộng đồng là rất lớn.
Tương tự, Công ty Thương mại và Du lịch Long Mã (Drase Travel) cũng tập trung vào yếu tố bền vững bằng cách ưu tiên phương tiện xanh và hỗ trợ các nghệ nhân làng nghề, như trường hợp của gia đình nghệ nhân làm gối tựa cung đình Huế. Ông Đoàn Công Quốc Tuấn, Giám đốc Drase Travel nhấn mạnh: "Mối quan hệ giữa đơn vị tổ chức và người dân địa phương sẽ bền vững khi môi trường được bảo đảm và thu nhập của người dân ổn định".
 |
| Du khách trải nghiệm nấu món ăn truyền thống Huế. |
Thách thức về hạ tầng và bài toán liên kết
Dù đạt được những tín hiệu khả quan với hơn 1,6 triệu lượt khách trong những tháng đầu năm (trong đó khách quốc tế tăng gấp đôi so với năm 2022), du lịch Huế vẫn đối diện với nhiều thách thức.
Theo số liệu thống kê, thời gian lưu trú trung bình của khách đến Huế chỉ khoảng 1,8 ngày. Nguyên nhân một phần do thiếu các dịch vụ vui chơi giải trí về đêm và hệ thống lưu trú cao cấp (3-5 sao) còn hạn chế, mới chỉ đáp ứng khoảng 3.000 phòng. Ông Nguyễn Văn Phúc, Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế thừa nhận đây là điểm yếu so với các địa phương lân cận như Đà Nẵng hay Quảng Nam.
Bên cạnh đó, tại các khu vực miền núi như A Lưới, Nam Đông, dù có tiềm năng lớn về cảnh quan và văn hóa bản địa, nhưng sản phẩm du lịch vẫn còn đơn điệu, thiếu chiều sâu. Vấn đề nhân lực cũng là một rào cản khi người dân nhiệt tình nhưng thiếu kỹ năng nghiệp vụ và ngoại ngữ.
Đại diện các doanh nghiệp lữ hành cho rằng, để giữ chân khách quốc tế, cần có thêm các hoạt động trải nghiệm sâu sắc hơn như biểu diễn văn hóa, sinh hoạt cộng đồng vào buổi tối thay vì chỉ dừng lại ở tham quan cảnh quan.
Định hướng chiến lược đến năm 2030
Kế hoạch giai đoạn 2025 - 2030. Mục tiêu cụ thể là phấn đấu 100% chủ cơ sở kinh doanh du lịch cộng đồng được đào tạo nghiệp vụ, và 80% lao động trực tiếp được bồi dưỡng các kỹ năng thiết yếu như giao tiếp, an toàn mặt nước, và xây dựng sản phẩm. Đây là bước chuyển mình quan trọng để đưa du lịch cộng đồng thoát khỏi mác "tự phát", manh mún và hướng tới sự chuyên nghiệp, bài bản.
Bà Trần Thị Hoài Trâm, Giám đốc Sở Du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế nhấn mạnh: "Muốn du lịch cộng đồng bền vững, phải nâng chất lượng dịch vụ, chuẩn hóa sản phẩm và có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh. Sự phối hợp giữa cơ quan quản lý - doanh nghiệp - cộng đồng là yếu tố quyết định".
Tại Hội nghị tham vấn du lịch cộng đồng vừa qua, lãnh đạo thành phố Huế và các chuyên gia đều thống nhất rằng, sự thành công của du lịch bền vững nằm ở thế "kiềng ba chân". Trong đó, chính quyền đóng vai trò kiến tạo hành lang chính sách và đầu tư hạ tầng; doanh nghiệp chịu trách nhiệm dẫn dắt thị trường, kết nối nguồn khách; và người dân là chủ thể gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa địa phương.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố khẳng định: "Chúng ta không nên biến bản làng thành khu du lịch thương mại hóa. Giá trị lớn nhất chính là sự chân thực trong đời sống của cộng đồng".
Để giải quyết bài toán thiếu hụt cơ sở lưu trú cao cấp đang kìm hãm khả năng chi tiêu của khách, tỉnh cũng đang rốt ráo đốc thúc các dự án nghỉ dưỡng, khách sạn nội đô và các khu vui chơi giải trí. Bên cạnh đó, các sản phẩm du lịch mới như du lịch MICE (du lịch kết hợp hội nghị), du lịch thể thao, và kinh tế đêm đang được quy hoạch bài bản để tạo thêm nhiều "điểm chạm" cảm xúc cho du khách.
Nhìn xa hơn, Đồ án Quy hoạch chung đến năm 2045, tầm nhìn 2065 đang định hình Thừa Thiên Huế trở thành đô thị trực thuộc Trung ương trên nền tảng bảo tồn và phát huy giá trị di sản Cố đô. Đây là mô hình đô thị đặc thù, kết hợp hài hòa giữa văn hóa, di sản, sinh thái và cảnh quan thân thiện với môi trường.
Ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh chia sẻ mong muốn về việc đầu tư các thiết chế văn hóa, thể thao xứng tầm để Huế có thể đón các sự kiện quốc tế lớn. Đồng thời, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình cũng khẳng định định hướng xuyên suốt: "Chúng tôi tập trung xây dựng các sản phẩm du lịch theo chiều sâu, chú trọng chất lượng chứ không chạy theo số lượng".
Có thể thấy, với sự chuyển dịch mạnh mẽ sang du lịch xanh và cam kết Net Zero, Huế đang không chỉ "làm mới" mình mà còn khẳng định vị thế của một trung tâm du lịch đặc sắc. Khi ý thức bảo vệ môi trường thấm sâu vào từng người dân chài lưới, từng chủ nhà vườn, và khi du khách cảm nhận được niềm vui từ việc "sống xanh" cùng bản địa, du lịch Cố đô sẽ thực sự cất cánh, trở thành điểm đến mẫu mực của sự phát triển bền vững.
