Mới đây, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phản hồi UBND tỉnh Lào Cai về việc nâng thuế xuất khẩu đối với phốt pho vàng. Theo đó, trước kiến nghị tăng thuế xuất khẩu của mặt hàng phốt pho vàng (mã hàng 2804.70.00.10) từ 5% lên 20%, Bộ Tài chính đã trình xin ý kiến và Chính phủ đồng ý giữ nguyên thuế xuất khẩu mặt hàng này.
Cụ thể: Mục tiêu chính của công cụ thuế xuất khẩu là đánh vào các mặt hàng nguyên liệu thô nhằm bảo đảm nguồn cung nguyên liệu trong nước để phục vụ sản xuất trong nước. Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp thì khả năng tiêu thụ mặt hàng phốt pho vàng trong nước hiện nay không cao và trong tương lai cũng chưa có nhiều triển vọng phát triển. Do đó, mục tiêu bảo đảm nguồn cung nguyên liệu trong nước là chưa cần thiết.
Đối với mục tiêu bảo vệ môi trường, việc nâng thuế xuất khẩu sẽ khiến sản xuất bị đình đốn nên có thể có tác dụng giảm ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, VCCI cho rằng đây lại là cách tiếp cận trái ngược với quan điểm về phát triển bền vững bởi nó đang đặt môi trường vào thế đối lập với phát triển kinh tế, hay bảo vệ môi trường bằng cách không phát triển.
Thùng chứa phốt pho vàng
Ngoài ra, thuế xuất khẩu đánh sản phẩm của tất cả các doanh nghiệp, kể cả những doanh nghiệp đầu tư các biện pháp bảo vệ môi trường tốt, không gây ô nhiễm. Như vậy, biện pháp thuế này sẽ không khuyến khích được các doanh nghiệp đầu tư thêm cho các biện pháp bảo vệ môi trường.
Theo phản ánh của các doanh nghiệp, thời điểm hiện nay, khi thị trường diễn biến phức tạp, các doanh nghiệp đang chịu sự cạnh tranh rất mạnh từ các nhà sản xuất Kazakhstan khi các nhà sản xuất này đang xuất bán phốt pho vàng với giá xuất khẩu xuống còn 2.500 USD/tấn tại Ấn Độ; thậm chí bán 2.200 USD/ tấn tại châu Âu.
Việc tăng thuế sẽ khiến các doanh nghiệp không thể cạnh tranh được với Kazakhstan tại các thị trường lớn như Ấn Độ, Hàn Quốc... dẫn tới nguy cơ mất hoàn toàn các thị trường này. Do đó tăng thuế sẽ khiến doanh thu các doanh nghiệp sẽ giảm, nộp ngân sách nhà nước vì vậy sẽ giảm tương đương, nhiều nhà máy phải đóng cửa, kéo theo nguy cơ người lao động mất việc làm...
Thực tế, theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu của mã hàng này năm 2017 là 232 triệu USD, năm 2018 là 279 triệu USD (tăng 20% so với năm 2017). Mặt hàng phosphor vàng chủ yếu được xuất khẩu sang Ấn Độ (78 triệu USD, chiếm khoảng 27% trong tổng kim ngạch), Nhật Bản (63 triệu USD, chiếm 22%), Hàn Quốc (34 triệu, chiếm 12%)...
Và theo Bộ Tài chính, trong Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Việt Nam cam kết giữ nguyên thuế suất 5% và giảm về 0% từ năm 2025. Theo Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), Việt Nam cam kết giữ nguyên thuế suất 5% và giảm về 0% sau 7 năm kể từ ngày hiệp định có hiệu lực.
Nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, sử dụng và khai thác hiệu quả tài nguyên, đồng thời mức tăng không quá đột biến ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, Bộ Tài chính đã đề xuất điều chỉnh thuế xuất khẩu mặt hàng phốt pho vàng từ 5% lên 10% trong bản dự thảo Biểu thuế xuất khẩu ưu đãi sửa đổi đầu tiên.
Tuy nhiên, sau đó, tiếp thu các ý kiến tham gia, Bộ Tài chính đã đề nghị xem xét giữ nguyên thuế xuất khẩu là 5%.
Chính vì vậy, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ và Chính phủ ban hành Nghị định số 57/2020/NĐ-CP, trong đó giữ nguyên mức thuế xuất khẩu 5% đối với mặt hàng phốt pho vàng.
Trước đó, Bộ Tài chính nhận được ý kiến của UBND tỉnh Lào Cai đề nghị điều chỉnh thuế xuất khẩu mặt hàng phốt pho vàng từ 5% lên 20% do các dự án sản xuất phốt pho vàng đã và đang hoạt động hiệu quả, có lợi nhuận cao nhưng lại gây ảnh hưởng đến môi trường cũng như đời sống của cư dân trong khu công nghiệp và vùng lân cận.
Trong kiến nghị, UBND tỉnh Lão Cai cũng nêu lý do chính để nâng thuế suất xuất khẩu phốt pho vàng từ 5% lên 20% là nhằm bảo vệ môi trường và bảo đảm nguồn cung nguyên liệu trong nước.
Linh Anh
