Bảo tồn nguyên trạng diện tích chè shan tuyết cổ thụ
 |
| Hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ (Hoàng Su Phì) đoạt giải cao trong cuộc thi quốc tế. |
Trong những năm gần đây, hai huyện Hoàng Su Phì và Xín Mần, tỉnh Hà Giang đã có những bước chuyển mình ấn tượng, mang lại sự đổi thay tích cực trong đời sống của người dân. Những tiềm năng, lợi thế về du lịch, về nông nghiệp đã và đang giúp cho khu vực này ngày càng phát triển. Trong đó, Thông Nguyên, Tung Sán của huyện Hoàng Su Phì và hợp tác xã chè Phìn Hồ đang sở hữu vùng trà cổ thụ nổi tiếng là một trong những "địa chỉ đỏ" trong sản xuất chè hữu cơ.
Hiện nay, hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ, Làng Giang, xã Thông Nguyên là đơn vị duy nhất của tỉnh Hà Giang có sản phẩm chè đạt tiêu chuẩn OCOP 5 sao cấp Quốc gia. Dựa vào lợi thế của cây chè Shan, cùng với việc mở rộng quy mô sản xuất, hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ chú trọng tuyên truyền, liên kết với người dân sản xuất chè theo hướng hữu cơ, an toàn. Do vậy các sản phẩm chè của hợp tác xã luôn khẳng định được uy tín, thương hiệu riêng đối với khách hàng.
Với những dòng sản phẩm nổi tiếng như bạch trà, hồng trà, trà xanh, nhất là hồng trà - một tô một lá toàn quốc, một trong những thương hiệu đã được người sành trà trong cả nước biết đến. Hiện nay, hợp tác xã chè Phìn Hồ (thôn Làng Giang, xã Thông Nguyên) đang tạo việc làm, thu nhập và sinh kế bền vững cho nhiều người dân nơi đây. Với ưu thế về giống chè quý, hợp tác xã chè Phìn Hồ đang là một trong những hợp tác xã điển hình của huyện Hoàng Su Phì về sản xuất và chế biến chè đặc sản shan tuyết cổ thụ.
Nguyên liệu sản xuất được chọn lọc hoàn toàn từ chè búp tươi từ những cây chè shan tuyết cổ thụ có tuổi đời trên 100 năm tuổi, nằm ở độ cao trên 1.200m so với mực nước biển. Hiện nay, hợp tác xã chè Phìn Hồ luôn đảm bảo việc làm cho 47 xã viên có mức thu nhập ổn định, mỗi năm, hợp tác xã sản xuất trên 70 tấn chè shan tuyết bán ra thị trường trong và ngoài nước, với doanh thu trên 15 tỷ đồng.
Hợp tác xã chè Phìn Hồ sản xuất 14 dòng sản phẩm từ hồng trà, trà xanh, bạch trà, trà Phổ Nhĩ được khách hàng trong nước và quốc tế tin dùng, liên tục nhiều năm qua, hợp tác xã đã được nhiều giải thưởng danh giá về trà trong nước và quốc tế. Hiện nay, nhiều hộ gia đình ở xã Thông Nguyên và các xã lân cận đã và đang làm giàu từ cây chè shan tuyết. Nét đặc sắc của chè shan tuyết cổ thụ Phìn Hồ là hương thơm vị đậm, ngon ngọt, khoan khoái, hấp dẫn. Tuy nhiên, hợp tác xã chưa thể đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền cho sản phẩm chè tấn Xà Phìn, bởi chưa được sự hỗ trợ của Nhà nước.
Anh Lý Thành Nhân - Phó Giám đốc hợp tác xã chè Phìn Hồ cho biết, hợp tác xã chè Phìn Hồ sở hữu hơn 145ha là vùng trà nguyên liệu được chứng nhận theo tiêu chuẩn hữu cơ châu Âu, 300ha được chứng nhận theo tiêu chuẩn hữu cơ của Việt Nam. Đây là một vùng nguyên liệu lớn có chất lượng rất tốt để hợp tác xã sản xuất ra các dòng trà shan tuyết cổ thụ cao cấp. Hiện nay, hợp tác xã chè Phìn Hồ có dòng sản phẩm lục trà, hồng trà đạt OCOP 5 sao và bạch trà được chứng nhận OCOP 4 sao.
Với quan điểm bảo tồn nguyên trạng diện tích chè shan tuyết cổ thụ, tiếp tục nhân giống, phát triển trồng mới chè shan tuyết, xã Thông Nguyên coi cây chè shan tuyết là một trong những cây trồng mũi nhọn của xã. Vì vậy, việc huyện Hoàng Su Phì thực hiện quy trình chăm sóc, bảo tồn chè được đặc biệt quan tâm và không ngừng nâng cao chất lượng của giống chè quý trên địa bàn xã.
Không chỉ có hợp tác xã Chế biến chè Phìn Hồ, hiện nay, toàn huyện Hoàng Su Phì có 10 hợp tác xã, doanh nghiệp sản xuất, chế biến chè quy mô vừa (3-5 tấn/ngày); 20 cơ sở chế biến theo quy mô nhỏ; trên 300 cơ sở chế biến quy mô hộ gia đình. Hiện, các sản phẩm chè của địa phương rất đa dạng về chủng loại, mẫu mã như: Chè xanh, Hồng trà, trà Phổ Nhĩ ép bánh, trà Shan tiên, trà Móng rồng...
Với giá bán từ 150 nghìn đồng đến 12 triệu đồng/kg. Các sản phẩm chè của huyện Hoàng Su Phì đã xuất khẩu sang một số quốc gia và vùng lãnh thổ như: Trung Quốc, Nga, Đức... Đến nay, huyện Hoàng Su Phì có 12 sản phẩm chè Shan tuyết đạt OCOP 3 sao trở lên, trong đó có 2 sản phẩm chè được chứng nhận đạt OCOP 5 sao cấp Quốc gia.
Nâng cao thương hiệu sản phẩm chè của địa phương
 |
| Cây chè shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi ở Hà Giang. |
Để nâng cao giá trị từ cây chè, Ban chấp hành Đảng bộ huyện Hoàng Su Phì đã ban hành Nghị quyết “Nâng cao thương hiệu chè Shan tuyết Hoàng Su Phì giai đoạn 2021 - 2025, tầm nhìn đến 2030”. Sau gần 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết đã góp phần gia tăng giá trị sản xuất chè trên 70% so với trước.
Toàn huyện Hoàng Su Phì duy trì diện tích 4.600ha chè, trong đó diện tích cho thu hoạch 4.300ha, sản lượng chè búp tươi năm 2024 đạt 11.900 tấn, sản lượng sau chế biến 2.380 tấn. Các xã nằm trong vùng trọng điểm chè của huyện Hoàng Su Phì gồm 9 xã: Thông Nguyên, Nậm Ty, Túng Sán, Nậm Dịch, Nam Sơn, Nậm Khòa, Hồ Thầu, Tả Sử Choóng, Bản Luốc.
Để góp phần nâng cao thương hiệu sản phẩm chè của địa phương, huyện Hoàng Su Phì đã tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ sản xuất, kinh doanh cá thể tham gia chương trình OCOP. Chỉ đạo các xã, thị trấn, cơ quan liên quan rà soát, giúp đỡ các chủ thể sản xuất xây dựng ý tưởng, hoàn thiện hồ sơ và đánh giá, chấm điểm, phân hạng sản phẩm OCOP. Bên cạnh đó, lồng ghép các nguồn lực để hỗ trợ các chủ thể phát triển và nâng sao sản phẩm OCOP.
Ông Lý Chòi Nhàn - Phó Chủ tịch UBND huyện Hoàng Su Phì cho biết, chè Shan tuyết là cây trồng chủ lực của huyện. Thời gian qua, huyện Hoàng Su Phì tập trung đẩy mạnh phát triển theo hướng hữu cơ, gắn sản xuất, chế biến với vùng nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm nhằm nâng cao hơn nữa thương hiệu, giá trị chè Shan tuyết cổ thụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong nước và quốc tế.
Thời gian tới, huyện Hoàng Su Phì tiếp tục hướng dẫn nhân dân tổ chức trồng dặm những diện tích chè già cỗi, mất khoảng; đào tạo, tập huấn, chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản cho hộ nông dân để nâng cao năng suất, chất lượng các sản phẩm. Khuyến khích, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân trong và ngoài huyện thuê đất, liên doanh, liên kết, xây dựng nhà xưởng chế biến, kho bảo quản, tiêu thụ sản phẩm chè.
Hỗ trợ các cơ sở chế biến chè đổi mới thiết bị công nghệ theo hướng hiện đại. Duy trì và nâng cao diện tích chè được chứng nhận sản xuất theo các tiêu chuẩn Việt Nam, hữu cơ châu Âu, GLOBAL... gắn với đa dạng hóa sản phẩm chè để phục vụ xuất khẩu.
Chè Shan tuyết Hà Giang nói chung, chè Shan tuyết Hoàng Su Phì nói riêng đã tạo được vị thế, thương hiệu đối với người tiêu dùng trong và ngoài nước. Tuy nhiên, việc tạo dựng được thương hiệu đã khó nhưng giữ được thương hiệu lại càng khó hơn. Chính vì vậy, để nâng cao giá trị sản phẩm chè Shan tuyết không chỉ có sự định hướng, vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương mà còn là trách nhiệm của các doanh nghiệp sản xuất, chế biến, người trồng chè; để cây chè Shan tuyết tiếp tục khẳng định là cây góp phần nâng cao thu nhập, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
