 |
Với người dân Việt Nam, mâm cỗ Tết luôn mang một ý nghĩa hết sức quan trọng, thế nên ai nấy đều cố gắng chuẩn bị một mâm cỗ thịnh soạn và đầy đủ nhất có thể. Tuy nhiên, ở mỗi một vùng miền trên cả nước lại có sự khác biệt trong mâm cỗ ngày tết, từ đó tạo nên một nét văn hóa ẩm thực Việt Nam độc đáo mà chẳng nơi nào sánh bằng.
Dù có sự khác biệt lớn từ cách bày biện, nấu nướng cũng như những quan niệm về mâm cỗ Tết của ba miền Bắc - Trung - Nam, thế nhưng tất cả đều mong muốn bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, cầu chúc cho một năm mới ấm no, hạnh phúc, an khang và thịnh vượng.
Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu xem mâm cúng ngày Tết qua 3 miền thường có những món ăn gì nhé.
Mâm cỗ truyền thống ngày tết gồm những gì?
Theo tục lệ ngày xưa, các cụ có câu “mâm cao, cỗ đầy”, ý nói cách biện cỗ thể hiện sự trang trọng, với mâm 8 bát – 8 đĩa.
8 đĩa gồm:
Xôi gấc
Gà luộc
Hạnh nhân xào
Nộm
Thịt quay
Giò lụa hoặc giò xào
Nem rán
Chả quế.
 |
8 bát gồm:
Bát vây cá
Măng lưỡi lợn hầm châm giò
Bóng bì
Mực nấu
Nấm thả
Chim hầm
Gà tần
Miến nấu lòng gà
Mâm cỗ Việt Nam xưa lúc nào cũng ngon lành, thịnh soạn. Không chỉ về cách trình bày mà màu sắc của các món ăn cũng được chú trọng. Ngày nay, mâm cỗ Tết đã có nhiều thay đổi cả về số lượng lẫn chất lượng.
Thường trong một mâm cỗ Tết sẽ có 3 loại nước chấm cơ bản
Một bát nước mắm nguyên chất với tỏi, ớt.
Một bát nước chấm nem (nếu có).
Một đĩa muối với tiết, hạt tiêu, lá chanh, chanh ớt.
 |
| Các món ăn trong mâm cỗ - 8 bát |
Ngày nay, mâm cỗ Tết thời hiện đại có nhiều thay đổi với các loại nước chấm mới mục đích cho phù hợp với khẩu vị của từng người như:
Sốt mayonaise
Nước chấm xì dầu
Tương ớt…
Người ta còn mua thêm các món đồ Tây như
Dăm bông
Xúc xích
Lạp xưởng xá xíu,...
Tuy nhiên, vẫn không thể thiếu các món chủ đạo trong các mâm cỗ ngày Tết
Bánh chưng
Dưa hành
Thịt gà luộc
Xôi gấc
Nộm
Nem rán.
2 Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc - Cầu kỳ nhưng tinh tế
 |
Mâm cỗ Tết ở miền Bắc được các bà mẹ, chị em tuân thủ nghiêm ngặt theo quy tắc: 4 bát 4 dĩa (không bao gồm nước chấm, dưa hành và xôi) tượng trưng cho tứ trụ (4 mùa, 4 phương). Với những nhà nào khá giả hơn thì chuẩn bị nhiều hơn (4 bát 6 đĩa hoặc 8 bát 8 đĩa), có khi mâm cỗ lớn phải xếp cao đến 2, 3 tầng.
4 bát sẽ bao gồm các món điển hình như:
Canh bóng thả nấu với chân tẩy và nước dùng gà
Chân giò hầm măng khô
Mọc nấm thả và miến nấu lòng gà.
4 đĩa sẽ bao gồm các món như:
Gà trống thiến luộc
Nem rán
Giò lụa (hoặc giò thủ, chả quế)
Bánh chưng
Nhiều gia đình còn bày thêm đĩa thịt đông - món ăn đặc trưng cho những ngày lạnh miền Bắc.
Mâm cỗ ngày Tết miền Trung - Đơn giản, chân thành
 |
Miền Trung với thời tiết khắc nghiệt và khí hậu đặc trưng nên nét văn hóa ẩm thực cũng sẽ sự khác biệt ứng với tinh thần tiết kiệm, san sẻ của con người miền Trung, thể hiện qua việc các món ăn được chia ra thành từng đĩa nhỏ, mỗi thứ một ít, bày biện trên chiếc mâm tròn.
Những món ăn cơ bản thường thấy trong mâm cỗ Tết miền Trung bao gồm
Gà luộc
Thịt heo
Bánh tét
Nem chua
Dưa hành
Ram cuốn,…
Ngoài ra người miền Trung cũng chú trọng đến yếu tố lưu trữ nên một số người cũng làm những món mặn như thịt kho, tôm rim, gà rán, nem, thịt ngâm nước mắm,…
Đặc biệt, người miền Trung rất thích ăn những món cuốn nên không thể nào thiếu đi các món như thịt luộc, cá hấp cuốn bánh tráng, nem lụi,…
Mâm cỗ ngày Tết miền Nam - Phóng khoáng, không câu nệ hình thức
 |
Trái với những miền khác, miền Nam là vùng đất được mẹ thiên nhiên ban tặng cho nhiều đặc sản và trái cây phong phú, đa dạng. Người dân miền Nam phóng khoáng nên mâm cỗ ngày Tết của miền Nam cũng ít câu nệ về hình thức.
Món ăn không thể nào không kể tên trong mâm cỗ cúng Tết ở miền Nam là thịt kho trứng (thịt kho tàu), thịt kho trứng được kho trong một nồi lớn để ăn liên tục trong nhiều ngày liền. Ngoài ra cũng không thể kể đến món canh khổ qua nhồi thịt với quan niệm mọi sự khổ ải sẽ đều qua đi để đón chào một năm mới hạnh phúc hơn.
Ngoài 2 món ăn trên người miền Nam còn chuẩn bị thêm
Gà luộc
Chả giò
Gỏi ngó sen
Tôm khô củ kiệu và đặc biệt là bánh tét.
Bánh Tét ở miền Nam rất đa dạng về nhân, có bánh tét nhân đậu xanh, đậu đen, chuối, dừa,… Một số gia đình cũng chuẩn bị thêm chả lụa, giò thủ, lạp xưởng nếu thích.
 |
Mâm cỗ, mâm cúng Tết của 3 miền tuy có nhiều điểm khác nhau trong các món ăn, cách bày trí cho đến những nguyên tắc, ý nghĩa đằng sau đó. Cho dù thế nào đi chăng nữa thì những mâm cỗ ấy đều thể hiện những giá trị thiêng liêng, sâu sắc của nền văn hóa và tính ngưỡng của con người Việt Nam.
