Cây mọc đầy rừng xưa không ai hái, nay đem làm thứ thạch đen sì ăn mát ruột mát gan, sao nay ăn mai lại thấy thèm

Cây sương sáo có tên khoa học là Mesona chisnensis Benth

Cây sương sáo có tên khoa học là Mesona chisnensis Benth, thuộc họ Hoa môi, cây còn được gọi là cây thạch đen, lương phấn thảo, tiên nhân thảo, tiên nhân đông, cây thủy cẩm, sương sáo đen, trắng.

Cây sương sáo là loại cây thân thảo có vòng đời ngắn, cao khoảng 30 – 60cm, toàn thân đều có lông trắng bao phủ, ít phân thành nhánh, lá cây sương sáo thường mọc đối xứng nhau, phiến lá có hình trứng và thuôn dài ở ngọn, mép lá dày có hình răng cưa.

Hoa cây sương sáo có màu hồng hoặc màu trắng, thường mọc thành từng chùm ở ngọn, mỗi chùm dài khoảng 10 đến 13 cm, được phủ một lớp lông mịn. Quả nhẵn thuôn dài khoảng 0,7mm, hoa và quả thường nở vào mùa thu hoặc mùa đông.

Cây sương sáo chủ yếu mọc hoang ở vùng rừng núi, về sau mới được trồng tại các vùng đồng bằng lớn như đồng bằng sông Cửu Long và miền Đông Nam Bộ.

Trung bình cứ 1kg lá thạch đen khô có thể làm được 20kg thạch đen thành phẩm

Cây có thể thu hái quanh năm nhưng chủ yếu vào mùa mưa, sau khi thu hái, thân và lá cây sẽ được rửa sạch, sau đó phơi khô để làm thuốc hoặc nấu làm thạch ăn thanh nhiệt.

Một số chuyên gia cho biết trong thân và lá cây sương sáo có hoạt chất pectrin, là một hoạt chất tạo gel. Điều này giải thích cho việc sau khi nấu xong để nguội sương sáo sẽ tạo khối thạch đen. Thạch được sử dụng để làm thức uống giải khát trong những ngày hè nắng nóng.

Theo chị Nông Lệ Thùy (chủ cơ sở sản xuất thạch đen Lê Thùy, thị trấn Đông Khê, huyện Thạch An) chia sẻ: thạch đen là món ăn được chế biến khá đơn giản. Đầu tiên, cây thạch khô sẽ được mang ra sơ chế, rồi cho vào nồi ninh trong vòng khoảng 3 tiếng. Sau khi cây thạch đã nhừ, người nấu thạch đem cây đi vò thật kỹ, rồi lọc lấy nước. Tiếp đến người nấu thạch đem nước đó hòa thêm một chút bột năng và đường đun trong khoảng 1 tiếng rưỡi, với lửa liu riu đến khi thạch đủ độ kết dính và không dính đũa là đã tạo ra thành phẩm đạt yêu cầu.

Sau khi chế biến xong, người nấu thạch chỉ cần đợi thạch bớt nóng rồi đổ vào khuôn, chờ thạch nguội hẳn thì được bảo quản nơi mát.

Thạch đen là một món ăn tốt cho sức khỏe, giúp thanh nhiệt, giải độc

Mỗi người nấu đều có một bí quyết chế biến thạch đen riêng. Do vậy, khi thưởng thức, thực khách có thể nhận thấy sự khác biệt giữa thạch đến từ những cơ sở sản xuất khác nhau. Nhưng có thể thấy các cơ sở sản xuất ở Cao Bằng hiện nay vẫn đang nấu thạch đen theo phương pháp thủ công, không dùng chất bảo quản, không dùng phẩm màu nhưng vẫn tạo được độ thơm ngon, dẻo dai cho sản phẩm.

Hiện nay, Cao Bằng đã có rất nhiều cơ sở sản xuất thạch đen uy tín về chất lượng có khả năng cung cấp phục vụ nhu cầu của thực khách trong và ngoài tỉnh. Nổi bật có sản phẩm thạch đen Cao Bằng của hộ kinh doanh Nông Lệ Thùy đã được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao cấp tỉnh năm 2020.

Với vị ngọt thanh mát, thạch đen Cao Bằng đã ngày càng phổ biến và trở thành món quà đặc sản của du khách mỗi khi có chuyến lên thăm mảnh đất Cao Bằng.

Thạch đen sắp được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc

Cao Bằng: Xác lập quyền sở hữu cho sản phẩm thạch đen huyện Thạch An

Bình Gia (Lạng Sơn): Phát triển kinh tế nhờ trồng cây Thạch đen