| Hiến máu cứu người, giảm nguy cơ bệnh tim mạch và ung thư cho chính bạn Bộ Y tế: Không để thiếu thuốc, tăng giá tại vùng lũ Một chiếc bánh Trung thu 'ẩn chứa' năng lượng bằng mấy bát cơm? |
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và GLOBOCAN 2022, ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng vẫn nằm trong nhóm 5 loại ung thư thường gặp nhất tại Việt Nam. Điều đáng lo ngại hơn là số ca mắc mới không chỉ liên tục tăng mà còn có xu hướng trẻ hóa rõ rệt. Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là đa số người bệnh chỉ đến khám khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, khiến việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém.
"Thủ phạm" giấu mặt sau những bữa ăn và thói quen hiện đại
Tại hội thảo khoa học về những tiến bộ trong nội soi tiêu hóa diễn ra tại TP.HCM ngày 4/10, Bác sĩ Chuyên khoa II Nguyễn Ngọc Thao, Phó Giám đốc Chuyên môn Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn, đã chỉ ra những nguyên nhân cốt lõi dẫn đến thực trạng trên.
Theo bác sĩ Thao, sự trẻ hóa của ung thư đường tiêu hóa không phải là hiện tượng ngẫu nhiên mà là hệ quả của những tổn thương tích tụ lâu dài từ chính thói quen sinh hoạt và dinh dưỡng sai lầm.
 |
| Trong nhịp sống hối hả, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, các món nhiều muối, chua, nướng hoặc xông khói đã trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều người trẻ. |
Chế độ ăn uống thiếu lành mạnh: Trong nhịp sống hối hả, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, các món nhiều muối, chua, nướng hoặc xông khói đã trở thành lựa chọn ưu tiên của nhiều người trẻ. Bác sĩ Thao cảnh báo: "Sự tiện lợi này đi kèm với cái giá rất đắt cho sức khỏe". Các loại thực phẩm này thường chứa chất bảo quản như nitrit và nitrat, có thể chuyển hóa thành nitrosamine - một hợp chất gây ung thư, làm tổn thương và gây viêm mạn tính niêm mạc dạ dày, đại tràng.
Lạm dụng chất kích thích và lối sống thụ động: Việc lạm dụng rượu bia, thuốc lá và thói quen ít vận động, ngồi nhiều cũng là những yếu tố cộng hưởng, tạo môi trường thuận lợi để các tế bào ác tính phát triển mạnh mẽ và sớm hơn dự kiến.
Các yếu tố nguy cơ khác: Bên cạnh lối sống, các yếu tố như di truyền (tiền sử gia đình có người mắc ung thư) hoặc các bệnh lý mạn tính như nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori), viêm loét dạ dày, polyp đại tràng… cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh lên nhiều lần.
Tầm soát sớm - "Chìa khóa vàng" để chiến thắng ung thư
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thao nhấn mạnh, dù nguy cơ là có thật, nhưng nếu được phát hiện sớm, tỷ lệ chữa khỏi ung thư đường tiêu hóa có thể lên tới 90%. Do đó, việc tầm soát định kỳ đóng vai trò cực kỳ quan trọng, giúp phát hiện các tổn thương tiền ung thư và can thiệp kịp thời.
Ung thư dạ dày (từ 40 tuổi): Nhóm nguy cơ cao bao gồm người nhiễm vi khuẩn HP, bị viêm loét dạ dày mạn tính, có chế độ ăn nhiều đồ mặn, chua, nướng, xông khói hoặc thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá. Nên tầm soát định kỳ 2-3 năm/lần.
Ung thư đại trực tràng (từ 45 tuổi): Nhóm nguy cơ cao gồm người có polyp gia đình, bệnh viêm loét đại tràng mạn tính hoặc chế độ ăn nhiều thịt đỏ, ít chất xơ. Tần suất tầm soát có thể từ 2-3 năm/lần (nguy cơ cao) đến 5-10 năm/lần (nguy cơ thấp).
 |
| Nội soi giúp phát hiện sớm các tổn thương đường tiêu hóa. |
Trí tuệ nhân tạo (AI) - "Con mắt thứ hai" đắc lực trong nội soi
Một trong những tiến bộ vượt bậc giúp nâng cao hiệu quả tầm soát ung thư tiêu hóa chính là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong nội soi. TS.BS Hồ Đăng Quý Dũng, Chủ tịch Liên chi hội Nội soi tiêu hóa Việt Nam, Trưởng khoa Nội soi Tiêu hóa Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết AI đang tạo ra những đột phá mới.
AI hoạt động như một "người quan sát thứ hai", có khả năng tự động phát hiện các polyp và tổn thương niêm mạc bất thường, kể cả những tổn thương rất nhỏ mà mắt thường dễ bỏ sót. Các nghiên cứu cho thấy, AI giúp cải thiện rõ rệt tỉ lệ phát hiện polyp và u tuyến (tổn thương tiền ung thư), đồng thời hỗ trợ phân loại tổn thương với độ chính xác cao, giúp bác sĩ đưa ra chiến lược điều trị kịp thời.
"Tuy nhiên, AI vẫn chỉ là công cụ hỗ trợ. Kỹ năng và kinh nghiệm của bác sĩ vẫn là yếu tố quyết định," TS.BS Hồ Đăng Quý Dũng nhấn mạnh.
Sự gia tăng ung thư ở người trẻ là một lời cảnh báo nghiêm khắc về hệ lụy của lối sống hiện đại. Các chuyên gia y tế khuyến cáo, việc phòng ngừa cần bắt đầu ngay từ bàn ăn và thói quen hàng ngày.
Thế hệ trẻ cần chủ động thay đổi: hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, tăng cường rau xanh, trái cây, giảm rượu bia, bỏ thuốc lá và duy trì vận động thường xuyên. Quan trọng hơn hết, đừng chủ quan trước bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của cơ thể và hãy chủ động tầm soát sức khỏe định kỳ theo khuyến cáo của chuyên gia.
