| Cách chọn bánh Trung thu ngon, an toàn: Giữ trọn vị Tết đoàn viên Hiểm họa không ngờ từ thói quen đeo khuyên tai khi ngủ Hà Nội thí điểm chăm sóc sức khỏe toàn dân tại xã Quang Minh |
Thực trạng đáng báo động về thuốc lá tại Việt Nam
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam vẫn nằm trong nhóm 15 quốc gia có tỷ lệ hút thuốc lá cao nhất thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN. Mặc dù tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành đã có xu hướng giảm trong thập kỷ qua, con số tử vong vẫn ở mức báo động.
 |
| Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam vẫn nằm trong nhóm 15 quốc gia có tỷ lệ hút thuốc lá cao nhất thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN. |
Cụ thể, trong hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm, có khoảng 84.500 người qua đời do các bệnh liên quan đến hút thuốc chủ động và gần 19.000 người tử vong do phơi nhiễm với khói thuốc thụ động.
Tác hại của thuốc lá không chỉ dừng lại ở người hút. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn 20-30% và tăng 25-30% nguy cơ mắc bệnh mạch vành. Đáng lo ngại, các địa điểm công cộng như nhà hàng, khách sạn lại là những nơi có mức độ phơi nhiễm khói thuốc thụ động cao nhất.
Gánh nặng kép: Từ sức khỏe đến kinh tế
Tác hại của thuốc lá tạo ra một "gánh nặng kép" lên xã hội. Về mặt y tế, đó là sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm như ung thư, tim mạch, hô hấp. Về mặt kinh tế, chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động là một con số khổng lồ.
Theo Hội Khoa học Kinh tế Y tế, việc sử dụng thuốc lá làm mất đi tổng cộng 21,7 triệu giờ lao động mỗi năm tại Việt Nam. Tỷ lệ hút thuốc cao ở nam giới trong độ tuổi lao động (15-55) đang làm suy yếu lực lượng sản xuất chính của đất nước, gây tổn thất nghiêm trọng về năng suất và sản lượng kinh tế. Vấn đề này được dự báo sẽ còn trở nên nghiêm trọng hơn trong 10-20 năm tới khi thế hệ hút thuốc hiện tại bắt đầu phải đối mặt với những hậu quả sức khỏe nặng nề.
Mối nguy mới: Sự bùng nổ của thuốc lá điện tử trong giới trẻ
Bên cạnh thuốc lá truyền thống, sự lan rộng nhanh chóng của các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang trở thành một thách thức lớn, đặc biệt trong giới trẻ.
TS. Trương Thị Ngọc Lan, Phó Viện trưởng Viện Y dược học dân tộc TP.HCM, cảnh báo về mối nguy hại này. Số liệu của Bộ Y tế cho thấy một sự gia tăng đáng kể:
Tỷ lệ học sinh từ 13-15 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023).
Nhóm tuổi từ 15-24 có tỷ lệ sử dụng cao nhất với 7,3%.
Nhiều trường hợp ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử đã được ghi nhận ở lứa tuổi học sinh, cho thấy mức độ nguy hiểm và sự cần thiết phải có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn.
Giải pháp nào cho cuộc chiến chống thuốc lá?
Trước thực trạng trên, nhiều giải pháp đồng bộ đang được triển khai, từ chính sách vĩ mô đến các hoạt động cộng đồng.
 |
| Trong hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm, có khoảng 84.500 người qua đời do các bệnh liên quan đến hút thuốc chủ động và gần 19.000 người tử vong do phơi nhiễm với khói thuốc thụ động. |
Cải cách thuế
Theo ThS.BS Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam, một trong những nguyên nhân chính khiến tỷ lệ hút thuốc giảm chậm là do giá thuốc lá còn quá rẻ. Tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ thuốc lá của Việt Nam chỉ đạt 36%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của các quốc gia thu nhập trung bình (59%).
Để khắc phục điều này, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), trong đó áp dụng lộ trình tăng thuế cụ thể. Theo đó, mức thuế tuyệt đối đối với thuốc lá sẽ đạt 10.000 đồng/bao vào ngày 1/1/2031. WHO nhận định đây là biện pháp then chốt, không chỉ giúp giảm tiêu thụ, bảo vệ thế hệ tương lai mà còn tăng nguồn thu cho ngân sách để tái đầu tư vào các ưu tiên phát triển khác.
Xây dựng môi trường không khói thuốc
Các hoạt động xây dựng môi trường không khói thuốc cũng đang được đẩy mạnh. Tiêu biểu là Chương trình Bảng xếp hạng “Khách sạn tiêu biểu không thuốc lá” lần thứ I - năm 2025 do Báo Văn hóa và Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá tổ chức.
Ông Nguyễn Anh Vũ, Tổng Biên tập Báo Văn hóa, chia sẻ rằng dù còn nhiều thách thức, việc xây dựng các không gian không khói thuốc là biện pháp hữu hiệu để bảo vệ quyền được hít thở không khí trong lành của người không hút thuốc, đồng thời tạo ra một môi trường du lịch, làm việc văn minh, an toàn. Tiến sĩ Hà Anh Đức, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, cũng khẳng định: "Xây dựng khách sạn, nhà hàng không khói thuốc không chỉ là hành động bảo vệ sức khỏe mà còn là cách khẳng định một lối sống văn minh".
Nâng cao nhận thức cộng đồng
Cùng với chính sách và các sáng kiến, công tác truyền thông, giáo dục sức khỏe đóng vai trò vô cùng quan trọng. Các cơ sở y tế như Viện Y dược học dân tộc TP.HCM đang tích cực tổ chức các sự kiện, chiến dịch truyền thông để nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá và kêu gọi cộng đồng cùng hành động "nói không với thuốc lá vì lá phổi khỏe mạnh".
Cuộc chiến chống lại tác hại của thuốc lá là một chặng đường dài, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ từ các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và ý thức của mỗi người dân. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể giảm thiểu gánh nặng bệnh tật, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng tới một tương lai bền vững hơn cho các thế hệ mai sau.
 Tiến sĩ Nguyễn Văn Năm và BCC Pharma: Từ chuyên gia Beta-glucan đến sứ mệnh vì sức khỏe cộng đồng |
 Bộ Y tế: Không để thiếu thuốc, tăng giá tại vùng lũ |
 Bí quyết ăn bánh trung thu không lo tăng cân |
